10 Katta Ayiq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

10 Katta ayiq (lot. 10 UMa)[1]Lynx yulduzlar turkumidagi yulduz. Uning zohiriy magnitudasi 3,96 ga teng.

HR 3579-toʻrtinchi yulduz kattaligi (4,11) spektral sinf F (F5) ning mitti, quyoshga oʻxshash oltinchi yulduz kattaligi (6,18) spektral sinf G (G5) mitti bilan massalarning umumiy markazi atrofida aylanadi. Ularning orasidagi oʻrtacha masofa 10,6 astronomik birlik (taxminan yarim soniya), 21,78-yil oʻzaro aylanish davri, 2,51 quyosh tizimining umumiy massasi, F sinfining katta komponenti 1,44 quyosh massasini va G sinfining kichik yulduzini  1,1 quyosh massasini oʻz ichiga oladi.

Oʻrtacha eksantriklik tufayli komponentlar orasidagi masofa 12,2 dan 9,0  gacha oʻzgarib turadi.  Yulduz miqdori va harorati (6500 va 5600 K) 4,8 va 0,8 Quyoshdagi komponentlarning yorqinligi bilan mos keladi. Radius mos ravishda 1.9 va 0.9 quyoshni tashkil qiladi. Komponentlarning nisbatan yaqin massasi tarkibiy qismlarning umumiy massa markazi atrofida umumiy orbitaga ega ekanligini aytish imkonini beradi. Asosiy komponentning ekvatorida (10 UMa A) chiziqli aylanish tezligi-soniyada 34 kilometr — aylanish davri 2,6 kundan kam. G-sinf yulduzi (10 UMa B) Quyoshni atigi 2 milliard yoshda (hozir 4,6 milliard yoshda) va Lynx yulduz turkumidagi boshqa noaniq yulduzlarga oʻxshab biroz xiraroq boʻlgan paytda aks ettiradi[2].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 10 Ursae Majoris (accessed 20 November 2012)
  2. W. I. Hartkopf, B. D. Mason, and H. A. McAlister in the Astronomical Journal, vol. 111, p. 370, 1996.