A-gʻa oralu

A-gʻa oralu
Rejissyor(lar)	Egor Mixalkov-Konchalovskiy
Prodyuser(lar)	Arman Asenov
Ssenariynavis(lar)	Aleksandr Novototskiy-Vlasov
Bastakor(lar)	Viktor Sologub
Muharrir(lar)	Vladimir Moiseenko
Studiya(lar)	“Bayterek” prodyuserlik markazi va PS TVS studiyasi] “Qozoqfilm” kinostudiyasi buyurtmasi bilan. Sh. Aymanova
Davomiyligi	116 minut
Mamlakat	Qozogʻiston Rossiya
Til	ruscha

A-gʻa oralu-(ruscha - Возвращение в "A", qozoqcha - А-ға оралу) „Bayterek“ prodyuserlik markazi va Yegor Konchalovskiy nomidagi „Qozoqfilm“ kinostudiyasi negizida PS TVC studiyasi tomonidan suratga olingan badiiy film. Sh. Aymanovaning 84-Oscar mukofotining ingliz tilidan tashqari eng yaxshi film nominatsiyasida qozoq nominatsiyasi^[1] .3D formatdagi birinchi qozoq filmi.

Mazmuni[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiyalik yosh televideniyechilar va qozogʻistonlik kinoijodkorlar guruhi Olmaotadan Afgʻonistonga „ Makedonskiy Iskandar yoʻlida“ hujjatli filmini suratga olish uchun joʻnab ketishdi.Guruh vakillaridan biri-Dinarani (Qarligʻash Muhamedjonova) yaxshi koʻrgan yosh yigit otasiga (Seydulla Moldaxonov) boʻlajak kelinining rejalari haqida gapirib beradi.U afgʻon urushi faxriysi sifatida otasi-Marat Ayumovni guruh bilan Afgʻonistonga gid sifatida borishga koʻndiradi. Ota sayohatga rozi boʻladi. Otaning Afgʻonistonga borishdan oʻzining yashirin maqsadi bor. U dari tilini yaxshi biladi, urf-odatlari, urf-odatlari va afgʻon „qonunlari“ni yaxshi biladi. Urushda, jang paytida u oyogʻini yoʻqotdi.

Bunga parallel ravishda, u 80-yillarning boshlarida sodir boʻlgan voqealar haqida gapiradi.Markaziy Osiyo harbiy okrugi hududida Afgʻoniston hududida faoliyat yuritadigan maxsus kuchlar uchun ofitserlar tayyorlanmoqda.Mashgʻulotlar „Qora-Mayor“ laqabli otryad komandiri (Arman Asenov) boshchiligida olib boriladi.Yosh Marat Ayumov (Berik Aytjanov) Andrey Ostrovskiy (Denis Nikiforov) bilan doʻstlik munosabatlarini oʻrnatadi.Intensiv tayyorgarlik kursidagi yosh ofitserlar kazarmada. Ishdan boʻshatishlardan birida Ayumov va Ostrovskiy qizlar bilan uchrashadilar, ulardan biri Saule (Zanel Beisekozhaeva) Andreyga turmushga chiqishga rozi boʻladi. Ammo toʻy Andrey Afgʻonistondan qaytguniga qadar qoldirildi. Saule talisman sifatida Andreyga sirgʻalaridan birini beradi.

Olmaotadan bir guruh televideniye va kinematografchilar samolyotda Dushanbega joʻnab ketishdi.Sayohatni prodyuser (Farxat Abdraimov) olib boradi.Dushanbega yetib kelganida, uzoq safar uchun ajratilgan pulga qulay mikroavtobus sotib olish haqiqatga yaqin emasligi maʼlum boʻldi.Ayumov transport muammosini hal qilish vaʼdasi bilan ishlab chiqaruvchidan oz miqdorda pul oladi.Biroz vaqt oʻtgach, u guruhni avval avtoservisda qoʻlbola polda lyukli eski UAZ-452 mikroavtobusi bilan tanishtiradi.Tasvirga olish guruhi Tojikiston-Afgʻoniston chegarasi hududiga boradi.Chegara zastavasida guruh Ayumovning sobiq hamkasbi,Tojikiston chegara qoʻshinlari polkovnigi Tyutin (Sergey Veksler) bilan uchrashadi. Tyutin afgʻon chegarachilari bilan suratga olish guruhini Afgʻoniston hududiga kiritish boʻyicha muzokaralar olib boradi. Nihoyat, Tyutin, ehtimol, Ayumovga PB toʻpponchasini beradi.

80-yillardagi janglar paytida Ostrovskiy va Ayumov polkovnik-uchuvchini (Gosh Kutsenko) togʻlarda qulagan MiG-27 samolyotidan qutqardi. Mahalliy aholi halokat joyiga oqib kelmoqda.Uchuvchi mahalliy nufuzli fuqaroning oʻgʻlini oʻldiradi va afgʻonlar olomon uni maxsus kuchlarga berishni xohlamaydilar.Ayumov afgʻonlarning koʻz oʻngida uchuvchini urib, SSSRda albatta sudlanishiga vaʼda beradi. Afgʻonlar uchuvchini olib ketishga ruxsat berishadi.Qora-Meyor otryadi komandiri Ayumov va Ostrovskiyga Pokistondan Stinger MANPADS partiyasini olib ketmoqchi boʻlgan dala komandirini yashirin kuzatish boʻyicha jangovar buyruq beradi. Kuzatish paytida skautlar oʻzlarini kashf qiladilar va teng boʻlmagan jangga kirishadilar.Ogʻir yaralangan Ostrovskiy qoʻlga olinadi va vafot etadi.Oyogʻi singan Ayumovni mahalliy aholi-choʻpon (Nurullo Abdullo) olib, uning singan oyogʻini, hamshiralarini kesib, sovet qoʻshinlariga topshiradi. Ostrovskiy bedarak yoʻqolgan deb hisoblanadi.

Harbiy-tibbiy komissiya raisi (Andrey Smolyakov) Ayumovni nogironligi sababli keyingi harbiy xizmatdan bosh tortdi. Ayumov Shoulga uylanadi (Gulnora Doʻsmatova).

Afgʻon chegarachilari pul mukofoti evaziga suratga olish guruhiga xavfsizlik oʻrnatilgan jip va ularga hamrohlik qiladigan haydovchini taqdim etadi.Ular Afgʻoniston hududiga chuqurroq kirib borar ekan, suratga olish guruhi Ayumov hamrohligida AQSh qoʻshinlari boʻlinmasi bilan uchrashadi.Koʻknori plantatsiyasi boʻylab harakatlanayotgan mujohidlar ularni payqab, pistirmaga tushishadi.Kutilmagan hujum paytida mujohidlar eskort jipini yoʻq qiladi va afgʻon haydovchisini oʻldiradi.Ayumov poldagi vaqtinchalik lyuk orqali mikroavtobusdan yashirincha chiqib ketishga muvaffaq boʻladi.Tyutin bergan toʻpponchadan foydalanib, bir necha mujohidlarni oʻldiradi va ularning oqsoqollari bilan qoʻl urishadi.Dinara unga yordamga keladi va oxirgi mujohidni qilich bilan oʻldiradi.Keyin guruh togʻlar boʻylab piyoda yurishga majbur boʻladi.Ayumov ularni Ostrovskiy bilan tengsiz jang qilgan joyga olib boradi.Ayumov yarador boʻlib chiqqan keksa choʻponning turar joyini topadi.Suratga olish guruhi cholnikida tunash uchun toʻxtaydi.Chol Ayumovga Ostrovskiyning jasadini qanday qilib olib, musulmon odatlari boʻyicha dafn etishga tayyorlab, togʻlarga dafn qilgani haqida gapirib beradi.Ayumov unga Ostrovskiyning jasadida topgan narsasini berishni soʻraydi.Chol unga sirgʻani Saulaga beradi.Ayumov Andrey bilan qabrida xayrlashadi.Doʻstining qabrini topish haqiqiy maqsad edi, buning uchun Ayumov gid sifatida koʻngilli boʻlishga rozi boʻldi. Suratga olish guruhi Qozogʻistonga qaytishga muvaffaq boʻladi. Ayumov yoʻqolgan sirgʻani xotiniga beradi.

Film nomi tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Filmning bir nechta ishchi nomlari bor edi — „Afgʻon“, „Qora mayor“, „Haqiqiy polkovnik“; yakunida „A“ ga qaytish" tanlandi.

Filmni suratga olishga tayyorgarlik jarayonida ijodkorlar Afgʻonistondagi urush haqidagi koʻplab hujjatli filmlarni koʻrib chiqishdi. Ulardan biri 1979-yil 12-dekabrda L.I.Brejnev raisligida boʻlib oʻtgan Siyosiy byuroning yopiq majlisi haqida gapirdi.Unda Brejnevning oʻzidan tashqari M.A.Suslov, D.F.Ustinov, K.U.Chernenko, Yu.V.Andropov va boshqalar qatnashdilar. . Aynan oʻsha paytda Afgʻonistonga qoʻshinlarni kiritish toʻgʻrisida yakuniy qaror qabul qilindi, u KPSS Markaziy Qoʻmitasining 2009-yil 20-sonli maxfiy farmoni shaklida rasmiylashtirildi. Keyinchalik bu hujjat maxfiylikdan chiqarildi.

Filmda voqealar Qozogʻiston,Tojikiston va Afgʻoniston hududida boʻlib oʻtgan boʻlsa-da, barcha suratga olish ishlari Qozogʻistonning Olma-Ota yaqinida boʻlib oʻtgan.^{[manba kerak]} Afgʻonistondagi AQSh qoʻshinlarining boʻlinmalarini Qozogʻiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining „KazBat“ tinchlikparvar boʻlinmasi harbiy xizmatchilari tasvirlab berishgan, ularning ixtiyorida Amerika armiyasi HMMWV uchun oddiy avtomashinalar mavjud va Olma-Ota 10-chi,GIMS^[2] airsoft jamoalari aʼzolari.