X-Plane

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
X-Plane
X-Plane 11 logo.svg
Ishlab chiqaruvchiLaminar Research
Eng so‘nggi versiyasi
Operatsion sistemaAndroid
iOS
Linux (32/64-Bit)
Mac OS X (32/64-Bit)
Windows (32/64-Bit)
LitsenziyaПроприетарная
Vebsayt:www.x-plane.com

X-Plane — bu Laminar Research tomonidan Mac OS X (lekin Windows, Linux uchun ham mavjud) uchun ishlab chiqilgan parvoz simulyatori (aviasimulyator). X-Plane bir nechta tijorat, harbiy va boshqa samolyotlarni, shuningdek, yerning katta qismini qamrab olgan global landshaftni oʻz ichiga oladi. Parvoz simulyatori shuningdek, samolyot modellarini yaratish va sozlash uchun dasturiy taʼminotni oʻz ichiga oladi. X-Plane foydalanuvchilarga simulyator funksiyalarini kengaytirish va oʻz dunyolarini yoki haqiqiy dunyo nusxalarini yaratish imkonini beruvchi plagin tizimiga ega.

Fizik model[tahrir | manbasini tahrirlash]

X-Plane boshqa simulyatorlardan pervanel harakatini baholash uchun ishlab chiqilgan pichoq elementlari nazariyasini qoʻllashda farq qiladi. Har bir qanot va pervanel pichogʻi (lopast)kichik kichik elementlarga boʻlinadi, ularning har biri uchun taʼsir qiluvchi aerodinamik kuchlar va momentlar hisoblab chiqiladi, soʻngra ularning barchasi qoʻshiladi va umumiy natija olinadi. X-Plane ushbu modelni butun samolyotga (vertolyot va boshqa samolyotlarga) kengaytiradi, u koʻtaruvchi element sifatida fyuzelyaj, qanot va quyruq bloki bilan ishlaydi.

Ushbu usulning oldindan hisoblangan maʼlumotlar toʻplamidan foydalanadigan modellarga nisbatan afzalligi nazariy jihatdan haqiqiy transport vositasining xatti-harakatlari haqida hech qanday maʼlumotni yozib olishning hojati yoʻq. X-Plane oʻzi dvigatellarning geometriyasi, massasi, joylashuvi va xususiyatlari haqidagi maʼlumotlarga asoslanib, oʻz xatti-harakatlarini modellashtiradi. Shuningdek, X-Plane oʻta kritik rejimlarda parvoz qilganda yaxshiroq ishlaydi — hujumning qabul qilib boʻlmaydigan burchaklari, nolga yaqin tezlik. Hech qanday qoʻshimcha moslashuvsiz, simulyator orbital parvozlarni va Mars atmosferasidagi parvozlarni qoʻllab-quvvatlaydi.


X-Plane koʻpincha CarterCopter kabi samolyot modellarini ishlab chiqishda yordam sifatida ishlatiladi. X-Plane.org fayl arxivida yuzlab mutaxassislar va ishqibozlar tomonidan X-Plane-da yaratilgan yuzlab prototiplar va haqiqiy samolyotlar mavjud.

X-Plane shu bilan farq qiladiki, paket oʻz samolyotingiz va manzarangizni yaratish dasturlarini oʻz ichiga oladi va foydalanuvchilarga nafaqat ruxsat beradi, balki oʻz samolyotlarini ishlab chiqishga daʼvat etiladi.

X-Plane-ni ishlab chiquvchilar WYSIWYG tamoyiliga amal qilishadi, „nima koʻrsangiz, oʻsha olasiz“: grafika va fizika bir xil maʼlumotlarga asoslanadi. Anʼanaviy simulyatorlarda samolyotning grafik modeli va uning xarakteristikalari ajratiladi va har qanday narsadan grafik model har qanday jismoniy modelga qoʻllanilishi mumkin.

Rivojlanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

X-Plane Ostin Mayer tomonidan Piper Archer samolyotiga taqlid qilish uchun yaratilgan. Birinchi ommaviy versiya, 5-raqam ostida 2001-yilda sotuvga chiqdi.

2004-yil oxirida X-Plane 8 paydo boʻldi va shundan keyin u bir necha bor sezilarli darajada yangilandi. Yangi 8.60 versiyasi 2007-yil fevral oyida chiqarildi. Ishlab chiquvchilar aerodinamika va jismoniy modelni takomillashtirishda davom etmoqdalar va asosiy harakatlar endi Yerning grafikasi va modellashtirishni yaxshilashga qaratilgan (2005-yilda 8.20 versiyasi bilan Global Scenery yuqori aniqlikdagi sunʼiy yoʻldosh tasvirlari bilan sotuvga chiqdi), samolyot tizimlarining funksionalligini (gidravlika, elektrotexnika, qoʻnish moslamasi, muzlashga qarshi, muhrlash va boshqalar) takomillashtirilmoqda. Sakkizinchi versiyaning yakuniy versiyasi 8.64 versiyasidir.

2008-yil boshida X-Plane 9.00 ning beta-versiyasi chiqarildi. Hammasi boʻlib 25 ta beta-versiya, keyin esa uchta reliz nomzodi bor edi va X-Plane 9.00 2008-yil 16-aprelda chiqarildi. 9.7x filial simulyatorining soʻnggi versiyasi 2011-yil 02-iyunda chiqarilgan.

2014-yilda X-Plane 10 chiqarildi.

2017-yil mart oyida X-Plane 11 paydo boʻldi. Joriy versiya X-Plane 11.55.

2021-yil dekabr oyida X-Plane 12 ning alfa sinovi boshlandi. Asosiy muhim oʻzgarishlar — yangi atmosfera, hajmli bulutlar, ob-havo dvigateli, parvoz modeli. Sezilarli darajada yaxshilangan grafik dvigatel[1].

X-Plane ning asosiy farqlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

X Plane xususiyatlari:

  • oʻrnatilgan samolyotlar va aeroport muharrirlari
  • samolyotlar, vertolyotlar, planerlar, havo kemalarini juda real simulyatsiya qilish
  • SRTM maʼlumotlariga koʻra butun Yerning relyefi darhol oʻrnatish paketida (tor qadam (SRTM ga qarab) — 100 m, qamrov — ekvatordan 70 ° kenglikgacha)
  • Uchish-qoʻnish yoʻlaklari, aeroportlar, yoʻllar yerni kuzatib boradi
  • Koʻrindi — shaderlarni qoʻllab-quvvatlash, piksel boshiga yorugʻlik, dinamik samolyot soyalari, bulutli soyalar
  • Yer orbitasiga chiqish va kirish imkoniyati, Amerika Shuttlening qoʻnishi va mavjud boʻlmagan prototipli samolyotning orbitaga chiqarilishi.
  • atmosferada va Mars atrofidagi orbitada parvozlar, Marsdagi xayoliy aeroportlar
  • joystiklar va tugmalarning koʻp sonli oʻqlarini moslashuvchan sozlash

X-Plane-da samolyot turlari oʻrtasida hech qanday farq yoʻq, hamma narsa dvigatellar va yuklarning turlari va konfiguratsiyasi (yoki balon hajmi) bilan belgilanadi. Microsoft Flight Simulator -da jismoniy model ancha qoʻpolroq va fragmentli boʻlib, kuchli cheklovlar qoʻyadi: masalan, uchish aparati yo samolyot, yoki vertolyot yoki issiq havo shari boʻlishi kerak va ularning xususiyatlarini birlashtira olmaydi. Microsoft Flight Simulator -da samolyotda faqat bitta turdagi dvigatellar boʻlishi mumkin (piston, turbovintli yoki turbojet), garchi aslida ular kombinatsiyalarda qoʻllaniladi (An-24 RV) va bitta dvigatel faqat bitta pervanelni aylantira oladi (aslida u yerda murakkab konfiguratsiyalar).

X-Plane foydalanuvchilari jamoasi Microsoft Flight Simulator kabi keng emas, lekin oʻsishda davom etmoqda. Bunga simulyatorning oʻzi bilan qulay interfeyslar bilan taʼminlangan muharrirlarning mavjudligi, shuningdek, 2009-yil oʻrtalarida Microsoft Flight Simulator loyihasining yopilishi yordam beradi[2].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „X-Plane 12 sneak peek“ (inglizcha) (5-noyabr 2021-yil). 17-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-yanvar 2022-yil.
  2. (P856) „stellarium.org“.