Vladimir Matveyev
| Vladimir Zosimovich Matveyev | |
|---|---|
| Tavalludi |
1897-yil |
| Vafoti |
1947-yil 30-sentyabr Arxangelsk Rossiya Sovet Federativ Sotsialistik Respublikasi SSSR |
| Fuqaroligi |
 SSSR  Rossiya imperiyasi |
Vladimir Zosimovich Matveyev (1897-yil, Toshkent – 1947-yil 30-sentyabr, Arxangelsk shahri) – SSSR GULAG NKVD xodimi, Oxunlag (1935) va Norilskstroy boshligʻi (1935-yil 26-iyundan – 1938-yil 13-aprelgacha).
Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vladimir Matveyev 1897-yilda Toshkent shahrida tugʻilgan, toshkentlik koʻnchining oʻgʻli.
1920-yilda Budyonniy armiyasi tarkibida frontga ketib, oqlar va bosmachilarga qarshi janglarda qatnashgan. U yerda uch marta yaralangan. Bosmachilarga qarshi kurash paytida, Oʻrta Osiyo boʻyicha razvedkachi boʻlgan. Bosmachilar uning boshi uchun besh ming oltin rubl bergan.
Faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vladimir Matveyev 1924-yildan boshlab RSFSR NKVDda ishlagan.
1930-yillarning boshlarida Kem-Uxtinskaya va Parandovskaya yoʻllari, Svir daryosidagi gidroelektr stansiyasi qurilishiga rahbarlik qilgan.
1935-yilda Agura-Axun yoʻlini qurilishida ishtirok etgan Maly Oxun (Krasnodar oʻlkasi)dagi Oxunskiy majburiy mehnat lagerining boshligʻi boʻlgan. Ushbu axloq tuzatish lagerida 2 mingdan 3 minggacha mahbus bor edi. Yoʻl 1935-yilda qurilib, qurilish 2-yanvarda boshlangan. Qurilish ishlari 1935-yil 29-aprelda yakunlangan.
Hibsga olinishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tor temir yoʻl qurilishi rasman 1937-yil 17-mayda yakunlanib, 18-mayda Dudinkadan Norilskga birinchi poezd joʻnadi. U manziliga uch kundan keyin yetib keladi. Koʻp oʻtmay, muzdan yasalgan joylarda qirgʻoq qulab tusha boshlagan. Iyun oyida yoʻlda harakat toʻxtaydi. Qishga kelib, yoʻl toʻshagi tuproqqa almashtiriladi va liniya doimiy foydalanishga topshirilgan.
1938-yil aprel oyining boshida Avraam Zavenyagin Norilskga keladi. Yejovga bergan maʼruzasida u shunday taʼkidlagan: „Qurilish holati hisobotda koʻrsatilganidan ham yomonroq… Oromgoh boshqaruvi yoʻq, oromgohda mustahkam boʻlinmalar tashkil etilmagan, panjaralar yoʻq, tegishli rejim yoʻq. Qurilish maydonchasida aniq sabotaj aniqlandi“.
Jeldorstroyning bir qancha rahbarlari hibsga olinadi. Matveyev 1938-yil 13-aprelda lavozimidan chetlashtirilib, 27-aprelda hibsga olingan.
Oʻsha paytda „Sovet Taymiri“ gazetasi Matveyevning hibsga olinishi haqida shunday yozgan edi: „Xalq dushmanlari mamlakatga nikel bermaslikka, Taymir boyligini xalqdan yashirishga harakat qilishdi. Temir yoʻl qurilishiga oʻn millionlab soʻmlarni koʻmib tashlagan xalq dushmanlari… Ilgari aksilinqilobiy ishlar boʻyicha sudlangan bu badbasharani kim pana qildi? Bu jinoyatchilar toʻdasi „Taymir shahzodasi“ himoyasiga olinib, u oʻzini chirigan qoʻpol Matveyev deb ataydi… Bu oʻzining insoniy qiyofasini yoʻqotgan odamning buzuq ruhining hidini his qiladi… Ular fosh qilinadi, davlat oldida qattiq javobgar…“.
Matveyev 1939-yil aprel oyida[1] RSFSR jinoyat kodeksining 58-moddasi 7, 8, 11-bandlari boʻyicha sudlangan. RSFSR Jinoyat kodeksining 58-moddasi 5 yil muddatga diskvalifikatsiya qilinib, barcha mol-mulki musodara qilinadi.
Matveyev jazoni Arxangelsk yaqinidagi Talagi qishlogʻidagi daraxt kesish joyida oʻtagan.
U yerda Pnevmoniya, keyin sil kasalligi bilan kasallangan. 1947-yil 30-sentyabrda Arxangelsk idoraviy kasalxonasida vafot etgan.
1955-yilda esa reabilitatsiya qilingan[2].
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Mixail Vajnov. Kniga „Sudba. V. Z. Matveev 1897—1947“.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Vladimir Zosimovich Matveev (1935-1938) „Tabiiyki, biz shoshilinch xatolarga yoʻl qoʻydik“ (Wayback Machine saytida 2019-12-28 sanasida arxivlangan), „Rangli metallar“, 6-son, 1995-yil.
- Dzyubenko N. – Vladimir Matveev: „Shu sanada, 1935 yil 1 (2) iyulda u Norilskstroy NKVD boshligʻi vazifasini oʻz zimmasiga oldi. Sababi: Xalq komissari Vnudel Yagodaning buyrugʻi.“ (Wayback Machine saytida 2020-01-31 sanasida arxivlangan) „Vaqt haqida, Norilsk haqida, oʻzim haqimda …“ Xotiralar. Beshinchi kitob. Moskva, „PoliMedia“, 2005. Nashr komp. G. I. Kasabova
- Larisa STETSEVICH – Ular birinchi edi, „Polar Bulletin“ gazetasi, 2012-yil 11-iyul
- Zapolyarny Vestnik gazetasi veb-saytida „Matvevning vaqti“ maqolasi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Prigovor voennogo tribunala Moskovskogo okruga vnutrennix voysk NKVD ot 7-9 aprelya 1939 goda i opredelenie Voennoy Kollegii Verxovnogo Suda SSSR ot 16 avgusta 1939 goda
- ↑ „Определение № 001668р/39 Военной Коллегии Верховного суда СССР от 6 августа 1955 г.“. 2015-yil 2-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 21-mart.