Turkmaniston gerbi
| Turkmaniston Davlat gerbi turkmancha: Türkmenistanyň Döwlet tugrasy | |
|---|---|
 | |
| Mamlakat | Turkmaniston |
| Qabul qilindi | 15-sentyabr, 2003-yil |
| Bayroq mualliflari | Turkman geraldistlari va rassomlari guruhi |
Turkmaniston Davlat gerbi (turkmancha: Türkmenistanyň Döwlet tugrasyTurkmenistanyň Döwlet tugrasy) — bayroq va madhiya bilan birgaTurkmanistonning rasmiy davlat ramzlaridan biri.
Turkmaniston sobiq sovet davlatlari hududidagi davlat gerbini oʻzgartirish boʻyicha rekord oʻrnatgan davlatdir: mustaqillikka erishgandan soʻng mamlakat uchta gerbini oʻzgartirdi — davlatning amaldagi gerbi uchinchisidir.
Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turkmaniston gerbi katta yashil sakkiz qirrali yulduz (rub al-hizb) boʻlib, unda sariq-oltin chegarali qizil va koʻk rangda ikkita doira chizilgan. Bu doiralar bir-biridan va sakkiz qirrali yulduz maydonidan bir xil kenglikdagi yupqa sargʻish-oltin chiziqlar bilan ajratilgan. Sakkiz qirrali yulduzning yashil fonida qizil doira atrofida milliy boylikning asosiy elementlari va davlat ramzlari tasvirlangan: pastki oʻrta qismida beshta ochiq yashil gulbargli yettita oq paxtada, gerbning har ikki tomonida ikkita sargʻish-oltin boshoqli bugʻdoy novdalari, yuqori qismida besh qirrali oq yulduzli yarim oy tasvirlangan.
Turkman xalqining beshta asosiy : taka, solur, ersari, chovdur, yomut qabilalarini ifodalovchi va ularning jipsligi va birligini anglatuvchi beshta asosiy gilam naqshlari (zeb-ziynati) qizil doiraning halqasimon chizigʻida soat yoʻnalishi boʻyicha ikki diametrli koʻk aylana tashqarisida tasvirlangan[1].
Moviy doirada Axal-Take zotli ot tasvirlangan. 2000-yilda Yonardogʻ — mustaqil va betaraf Turkmanistonning birinchi prezidenti Saparmurod Turkmanboshining oti ekanligi, Axaltaka zotining klassik namunasi turi ekanligi aniqlandi[1].
Turkmaniston davlat hokimiyatining ramzi turkman xalqining asoschilari Oʻgʻuzxon va qadimda qudratli imperiyani barpo etgan va turkiy xalqlar va Turkmaniston aholisining, umuman Yevrosiyoning rivojlanishiga sezilarli taʼsir koʻrsatgan Saljuqiylar sulolasining madaniy merosini oʻzida mujassam etgan. Turkmaniston gerbining kelib chiqishiga toʻrt ming yildan ortgan[2].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turkmanistonning Davlat gerbi 1992-yil 19- fevralda Turkmanistonning 654-XP-sonli qonuni bilan qabul qilingan.
Turkmanistonning 2000-yil 27-noyabrdagi „Turkmanistonning Davlat gerbi toʻgʻrisida“gi qonuniga oʻzgartishlar kiritish toʻgʻrisida"gi qonuni bilan ilgari amalda boʻlgan qonunga va Turkmaniston Davlat gerbi toʻgʻrisidagi Nizomga oʻzgartirish va qoʻshimchalar kiritildi. Yangi qonunga koʻra, Turkmaniston Davlat gerbining tasviri, ranglari va oʻlchamlari oʻzgartirildi. Gerb bir-biriga qoʻshilgan uchta doiradan iborat boʻlib, umumiy markazga ega: kichik — koʻk, oʻrta — qizil va katta — yashil. Doiralar bir xil kenglikdagi sargʻish-oltin chiziqlar bilan ajratilgan. Gerb markazida kichik doira ichida Turkmanistonning birinchi prezidenti Saparmurod Niyozovning Axal-take oti Yonardogʻ standart namunaga muvofiq tasvirlangan[3].
1992 — 2003-yillarda Turkmaniston gerbi yumaloq shaklga ega edi. Uning qiyofasini oʻzgartirishni taklif qilgan mamlakat prezidenti Saparmurod Niyozov turkmanlar orasida sakkizburchak qadimdan toʻkinlik, tinchlik va osoyishtalik timsoli hisoblanib kelganini taʼkidlaydi[4]. Xalq kengashi majlisida yangi „Turkmaniston Davlat gerbi toʻgʻrisida“gi qonun[5] qabul qilindi.
Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]
-
Turkmaniston SSR gerbi 1927-yil 1-apreldan 1937-yil 2- martgacha -
Turkmaniston SSR gerbi 1937-yil 2-martdan 1978-yil 13-aprelgacha -
Turkmaniston SSR gerbi 1978-yil 13-apreldan 1991-yil 27-oktabrgacha -
Turkmaniston gerbi 1992-yil 19-fevraldan 2000-yil 27-noyabrgacha -
Turkmaniston gerbi 2000-yil 27-noyabrdan 2003-yil 15-avgustgacha
.svg)
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Turkmaniston bayrogʻi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Zakon o Gosudarstvennom gerbe Turkmenii, 16 августа 2003
- ↑ „Истокам Герба Туркменистана более четырёх тысяч лет!“ (ru). turkmenistan.gov.tm. Электронная газета «Туркменистан: золотой век» (2012-yil 28-may). 2012-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 3-oktyabr.
- ↑ „ГОСУДАРСТВЕННЫЕ СИМВОЛЫ ТУРКМЕНИСТАНА“. 2014-yil 30-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 29-oktyabr.
- ↑ „Гербы Туркменистана“. Геральдикум. 2012-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 27-dekabr.
- ↑ „ГЕРБ ТУРКМЕНИСТАНА ПРИОБРЕЛ ФОРМУ ВОСЬМИКОНЕЧНОЙ ЗВЕЗДЫ“. 2014-yil 30-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 29-oktyabr.