Tasvirning xiyonati
|
| Tasvirning xiyonati (Inglizcha: The Treachery of Images, fransuzcha:La Trahison des Images) |
| René Magritte, 1929 |
| Moybo'yoq |
| 60 × 81 sm |
| Los-Anjeles sanat muzeyi, Los-Anjeles , AQSh |
Tasvirning xiyonati — Belgiyalik syurrealist rassom Rene Magritte tomonidan 1929-yilda chizilgan kartina. Bundan tashqari ,,Bu trubka emas", ,,Shamol va qo'shiq" kabi nomlar bilan ham mashhur. Magritte ushbu suratni chizganda 30 yoshda bo'lgan. Kartina hozirgi kunda Los-Anjeles san'at muzeyida saqlanadi.
Syurrealizm[tahrir | manbasini tahrirlash]
Surrealizm (fr. Surréalisme,) - "Yuqori realizm" - XX asr adabiyoti va san'atining 20-yillarda G'arb avangard badiiy madaniyatida rivojlangan yo'nalishlardan biri. Shakllarning parchalanishi va paradoksal birikmalaridan foydalanish bilan farqlanadi.[1]
Surrealizm 60-yillarda yangi tendentsiyalar paydo bo'lishidan qirq yil oldin rivojlangan, deb hisoblanadi. Surrealizmning birinchi na'munalarini (1924) yozuvchi va shoir Andre Breton ijodida uchratish mumkin. 1917-yildagi Guillaume Apollinairening "Tiresiyaning ko'kraklari" (fr. "Les mamelles de Tirésias") pyesasi"ga surrealizm tushunchasi kiritildi. Surrealizmning taniqli yozuvchilari: Pol Eluard va Lui Aragon edilar.
Taniqli surrealist rassomlar: Salvador Dali, Rene Magritte, Joan Miro, Jorjio de Chiriko, Maks Ernst; Fotograflar - Filipp Xalsman, Man Rey, Greta Stern; Kinorejissorlar - Jan Kokto, Luis Bunuel.[2]
Surrealizmning asosiy tushunchasi uyqu va voqelikning uyg'unligidir. Shu maqsadda, surrealistlar absurt va tabiiylik orasidagi tasvirlarning bema'ni, ziddiyatli kombinatsiyalarini taklif qilishdi.
Surrealistlar radikal chap mafkuradan ilhomlanganlar. Shunga qaramay, ular o'zlarining o'nglariga birgalikda inqilobni boshlashni taklif qilishadi. Ular san'atni ozodlikka erishishning asosiy vositasi, deb bilganlar.
Ushbu yo'nalish Freydning psixoanalitik nazariyasining katta ta'siri ostida ishlab chiqilgan (hamma surrealistlar ham psixoanalizni yoqtirmagan, masalan, Magritte unga juda shubha bilan qaragan). Surrealistlarning asosiy maqsadi ruhiy yuksalish va ruhni materialdan ajratish edi. Eng muhim qadriyatlardan biri bu erkinlik, shuningdek irratsionalizm edi.
Surrealistlar o'z ishlarini oqilona estetika nuqtai nazarisiz, fantazmatik shakllardan foydalangan holda bajarishgan. Ular erotika, istehzo, sehr va yarimtayyor kabi mavzular bilan asarlar yaratgan.
Surrealistlar ko'pincha o'zlarining ongsizligi tubiga etib borish uchun gipnoz, alkogol, giyohvand moddalar yoki ochlik ta'siri ostida asarlar yaratadi. Ular orzular mexanizmini takrorlashga qaratilgan usullarni ixtiro qilish orqali istakdan qutulish nazariyasini yaratdilar. Ular matnlarning nazoratsiz yaratilishini e'lon qildilar - avtomatik yozish. Surrealist rassomlar hozirda realizmdan uzoqlashish uchun yangi texnik usullarni qidirmoqdalar. Misol uchun, Wolfgang Paalen fumigatsiyani ixtiro qildi. Maks Ernst frottingni ixtiro qildi. Bu ishning asossizligini va tomchilab ko'rinishini beradi. 1936-yilda Oskar Dominges o'z faoliyatida birinchi marta dekalkomani ishlatgan - bu ongni bo'shashtirishga imkon beradigan yana bir usul, keyin Ernst bu usulni moyli bo'yashga qo'llagan. Shuningdek, Skratch - Ernst tomonidan ixtiro qilingan, Esteban Frances tomonidan ishlab chiqilgan.
Biroq, ba'zida tasvirlarning tasodifiyligi ularning katta o'ychanligiga olib keldi va surrealizm shunchaki maqsad emas, balki oddiy g'oyalarni buzishga intilayotgan g'oyalarni ifoda etish usuliga aylandi (bunga misol - surrealizm klassigi Magritte asari). Bu holat kinorejissorlarda yaqqol ko'zga tashlanadi, ular surrealizm an'analarini davom ettirgan. Vaqt o'tishi bilan, rasm va adabiyotda yangi tus olgan. Bunga Lui Bunuel, Devid Linch, Yan Shvankmayerning filmlari misol bo'la oladi.[3]
Rene Magritte[tahrir | manbasini tahrirlash]
_(Remini_enhanced).jpg)
1898-yil 21-noyabrda Belgiyada tavallud topgan. Syurrealizm janrining eng ko'zga ko'ringan, o'zining jumboqli va sirli asarlari bilan mashhur bo'lgan rassomlaridan biri. Uning kartinalari o'ziga xos detallar bilan ajralib turadi: shlyapa, trubka, ayol tanasi, bulutlar va hokazolar. Magrittening otasi tegirmonchi, onasi esa tikuvchi bo'lgan bo'lib, Magritte 14 yoshida cho'kib ketib halok bo'lgan.[4] Rene Magritte 10 yoshida Jorjette Berger bilan tanishib qoladi, keyinchalik esa ular oila qurishadi. Ta'limni Bryussel sanat akademiyasida oladi, shundan so'ng bir muddat dizayner bo'lib faoliyat yuritadi. 1926-yilda o'zining ilk mashhur asari ,,Yo'qotilgan Jokey" kartinasini yaratdi. SHundan so'ng syurrealizm janrida qator san'at durdonalarinin yaratdi.
Eng mashhur asarlari qatoriga ,,Tasvirning xiyonati" , ,,Golkonda", ,,Insoniyat farzandi" kabi asarlarini kiritish mumkin.
Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
1929-yilda chizilgan ushbu kartinaning asosiy fonida trubka tasvirini ko'rish mumkin. SHuningdek, tasvir ostida ,,Bu trubka emas" deya yozilgan. Bu rassomning o'zi shundan izoh beradi:
<<Bu yozuv uchun meni ayovsiz tanqid qilishdi, lekin men yolg'on ishlatmadim. Bu rasmda trubka emas, uning tasvirini ko'rish mumkin. Agar ,,Bu trubka" deb yozganimda men yolg'on gapirgan bo'lardim. Chunki bu rostan ham trubka emas>>
Rassom aytganidek, bu suratda trubkaning tasvirini ko'rish mumkin. Xarita-hudud termini tasvir va obyektni o'zaro mutanosib emasligini anglatadi. Bu termindan kartina mazmunini ochib berishda foydalaniladi.
Ommaviy san'atda[tahrir | manbasini tahrirlash]
2002-yilda Fransuz hip-hop guruhi bo'lgan TTC o'zining birinchi Ceci N'est Pas Un Disque nomli albomini taqdim etdi.
Switched at Birth serialining 1-mavsum 1-qismi ,,Bu trubka emas" deb nomlangan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Surrealism“. tate.org.uk. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
- ↑ „10 Famous Surrealist Artists You Must Know“. widewalls. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
- ↑ „Surrealism“. britannica. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
- ↑ „Rene Magritte“. britannica. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.