Smolniydagi V. I. Lenin haykali
Smolniydagi V. I. Lenin haykali — Sankt-Peterburgdagi haykaltaroshlik yodgorligi, 1927-yilda Smolniy instituti binosi oldida oʻrnatilgan. Haykaltarosh V. V. Kozlova, meʼmorlar V. G. Gelfreich va V. A. Shuko loyihasi asosida tayyorlangan. Yodgorlik federal ahamiyatga ega boʻlgan monumental sanʼat yodgorligi maqomiga ega[1].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bu V. I. Lenin haykali joyi Smolniy Oktabr inqilobida muhim rol oʻynaganligi sababli tanlangan. Smolniydan Lenin qurolli qoʻzgʻolonga boshchilik qildi va bu yerda birinchi sovet hukumati tuzildi[2].
1924-yilda Lenin haykali loyihalari uchun tanlov eʼlon qilindi. Uning natijalariga koʻra, haykaltarosh V. V. Kozlova, meʼmorlar V. G. Gelfreich va V. A. Shukolarning loyihasi yutdi. Bronza haykal Badiiy akademiyaning bronza quyish zavodida ishlangan, quyish ishlari quyuvchi usta V. Z. Gavrilov va haykaltarosh Y. A. Troupyanskiy tomonidan boshqarilgan. Poydevor uchun granit monolit Cherepovets viloyatidan keltirilgan[3].
Yodgorlikning tantanali ochilishi Oktabr inqilobining oʻn yilligiga toʻgʻri keldi[2]. Ilgari, 1918-yildan 1923-yilgacha Lenin haykali oʻrnida K. Marksning A. T. Matveyeva ishlagan gips haykali boʻlgan[4].
Lenin notiqning pozasida tasvirlangan. Oʻng qoʻli oldinga choʻzilgan, chap tomonida esa qalpoqcha bor. Haykal och pushti granitdan yasalgan silindrsimon poydevorga oʻrnatilgan. Poydevor atrofida „Yashasin proletariat diktaturasi“[4] shiori yozilgan bronza kamar oʻrnatilgan. Mualliflar yodgorlikni Smolniyning mavjud meʼmoriy ansambliga organik ravishda moslashtirishga muvaffaq boʻlishdi[2]. Haykalning balandligi 2,15 m, poydevorining balandligi 3,8 m[4].
Keyinchalik Leninning ushbu haykali SSSRning boshqa shaharlarida qayta-qayta takrorlangan[4].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Постановление Правительства РФ № 527 от 10.07.2001“. 2020-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 2-noyabr.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Lisaevich I. I., Bexter-Ostrenko I. Yu. Pamyatnik V. I. Leninu u Smolnogo // Skulptura Leningrada — Leningrad: Iskusstvo, 1963.
- ↑ „Памятник Ленину у Смольного“. 2020-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 2-noyabr.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Skulptura i skulptori Sankt-Peterburga, 1703-2007. — S. 184