Sayyohlik grossi

1266-yilgi sayyohlik Grossi

Sayyohlik grossi ( fransuzcha: gros tournois - fransuz o'rta asr kumush tangasi ). Shuningdek, " gros tournois " va " turnosa " nomlari bilan uchraydi. Fransiyada 1266-1352-yillarda zarb qilingan. Sayyohlik grossi keng qo'llanilgan va o'rta asrlar Yevropasining pul muomalasiga kuchli ta'sir ko'rsatgan. Angliyada sayyohlik grossiga taqlidan 1279-yilda grout, 1300-yilda Chexiyada - Praga grossi, 1302-yilda Gollandiyada - grot paydo bo'ldi. Quyi Veser mintaqasida (xususan, Bremenda) groten dastlab "gro turnua"ga teng bo'lgan hisoblash birligi edi. Grotenda nominal qiymatli tanga birinchi marta 1423-yilda zarb qilingan.

Ko`rinishi va tarqalish tarixi

XIII asrning ikkinchi yarmidagi sayyohlik grossi

Birinchi marta 1266-yil, 15-avgust kuni Tur shahrida qirol Lyudovik IX hukmronligi payti zarb qilingan. Sayyohlik grossining prototipi yettinchi salib yurishi paytida fransuz qiroli duch kelgan Akra shahrining tangalaridir . Tanganing old tomonida shahar ramzi (ya'ni cherkov yoki shahar darvozasi) hamda doira shaklida “TURONUS CIVIS” yozuvi va tanga gardishi bo`ylab 12 ta nilufar tasvirlangan. Orqa tomonning qoq markazida aylanasimon yozuvi (ustozning ismi) bilan xoch bor edi va eng chekkasida: "Benedictum sit nomen domini nostri Jesu Christi" . Bir fransuz markali (244,752 g) 23 karat kumushdan 58 sayyohlik grossi ishlab chiqarilishi kerak edi. Shunday qilib, bu tanga umumiy og'irligi 4,22 g bo'lgan 4,04 g sof kumushdan iborat edi.

Sayyohlik grossi 12 Sayyohlik denye yoki ¹/₂₀ livr ga teng edi. Filipp IV (1285-1314) davrida 1/2 va 1/3 sayyohlik grossida tangalar zarb qilingan. ½ va 1⁄3 turistik gross nominal tangalari mos ravishda maille demie ( May yoki Tour parvus ) va maille tierce deb atalar edi. O`sha vaqtda turk grossining qiymati 15 denyega ko'tarildi. Filipp IV merosxo'rlari davrida tangadagi kumush miqdori kamaydi. Filipp V (1316-1322) davrida kumush markadan 59 _1/6 pul birliklari (og'irligi 4,137 g), Filipp VI (1328-1350) davrida - 60 (og'irligi 4,08 g), Karl V (1364-1380) davrida - 96 (vazni 2,55 g) zarb qilingan . Filipp VI davrida Parij zarbxonasi Parij sayyohlik grossiekvivalentlarini chiqarishni boshladi. 1352-yildan boshlab inglizlar bilan urush xarajatlarini qoplash uchun ular blan deb nomlangan past qiymatli tangalarni chiqarishni boshladilar.

Adabiyotlar

• Зварич В.В.. Нумизматический словарь, 4-е изд., Львов: Высшая школа, 1980. 
• Махун С. Г., Пядышев Д. А. „Талер: от Сигизмунда Тирольского до эпохи Наполеоновских войн“,. Монета талер. История, стиль, легенды, искусство гравёров, портреты великих .... К.: Украинская академия геральдики, товарного знака и логотипов, 2014. ISBN 978-966-8153-84-6. 
• Фенглер Х., Гироу Г., Унгер В.. Словарь нумизмата, 2-е изд., перераб. и доп., М.: Радио и связь, 1993. ISBN 5-256-00317-8. 
• Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона. СПб.: Семеновская типолитография (И. А. Ефрона), 1890—1907. 
• Jungk Hermann. Die Bremischen Münzen. Münzen und Medaillen des Erzbisthums und der Stadt Bremen mit geschichtlicher Einleitung. Bremen: Verlag von C. Ed. Müller, 1875. 
• „Gros tournois“,Wörterbuch der Münzkunde. Berlin: J. Guttenberg Verlagsbuchhandlung, 1970 — 242 bet.