Mirzo Muhiddinov

Mirzo Isom Muxiddinov
„Yosh buxoroliklar“ harakati a’zosi-
Mansab davri XX-asr boshidan beri
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	Buxoro, Buxoro amirligi, Rossiya imperiyasi
Bolalari	Isomov Nizom
Otasi	Mirzo Muxiddin Mansurov

Mirzo Isom Muhiddinov — 1880-yil 23-iyulda Buxoro shahrida, Buxoroning eng boy kishilaridan biri Muxiddin Mansurov oilasida tugʻilgan, „Yosh buxoriylar“ tashkiloti aʼzosi.

Biografiyasi

Buxoroning eng boy kishilaridan biri, Buxorodagi jadidchilik harakati vakillaridan biri Muxiddin Mansurov oilasida tugʻilgan. Buxoroda XX asr boshlaridan buyon „Mansurov savdo uyi“ paxta, qorakoʻl moʻyna va boshqa ashyolar savdosi bilan faoliyat koʻrsatib kelgan (10, 52). Mirzo Isom otasi Mirzo Muxiddin Mansurovning toʻngʻich oʻgʻli va oʻng qoʻli, „Mansurov savdo uyi“ ning boshligʻi boʻlib, rivojlanishda davom etgan, „Yosh buxorliklar“ va Buxoro Xalq Sovet Respublikasi harakatlariga homiylik qilgan.

XX asr boshlarida Buxoro amirligida paxtachilikning rivojlanishi, temir yoʻllarning qurilishi, turli xorijiy va mahalliy firmalarning faoliyat yuritishi, sanoat korxonalari, birinchi navbatda, paxta tozalash zavodlari va boshqalar Buxoro savdogar burjuaziyasi paydo boʻlishiga turtki boʻlgan. Shunday qilib, mahalliy burjua boylari paydo boʻlgan, ulardan biri Mirzo Muxiddin Mansurov edi.

Qiziltepa stansiyasidagi „Mansurov savdo uyi“ yirik paxta tozalash zavodi boʻlgan. Sanoatning boshlanishi faqat hunarmandchilik shaklida mavjud edi. Qoʻlda ishlab chiqarish sharoitida hunarmandchilik mehnat taqsimoti shaklidan boshqa rivojlanishni bilmas edi. Avloddan-avlodga meros boʻlib oʻtgan, oʻziga xos mahorat hunarmandga katta mohirlik bergan. Shu tufayli koʻplab Buxoro hunarmandchiligi yuksak badiiy sifatni saqlab qoldi. Lekin Buxoro hunarmandchiligi rus „xalq hunarmandchiligi“ taqdiriga sherik boʻlib, uning mavqei kapitalizm rivojlanishining dastlabki bosqichlarida boʻlgan. V.I.Lenin shunday taʼriflagan edi: „Barcha ishlab chiqarishda hukmronlik qiluvchi kapitalistlar ustaxonalar ochishga shoshilmayaptilar, qoʻl sanʼati va anʼanaviy mehnat taqsimotiga asoslangan hunarmandchilik esa oʻzini yoʻqotib, harakatsizligida jonsiz boʻlib ketdi“.

Buxoro amirligida koʻrib chiqilayotgan davrda nafaqat rus banklari va firmalarining filiallari, balki Amerika, Fransiya, Germaniya, Angliya va boshqa mamlakatlardagi tashqi savdo firmalarining vakolatxonalari boʻlgan — Stujin, Rixter, Zelman, Iraman, Dyurshmit, Torer, Rehenshteyn va boshqalar paxta, qorakoʻl va boshqa tovarlarni oldi-sotdisi bilan faol shugʻullangan (3, 27).

1916-yilda Mirzo Muxiddin Mansurov boshchiligidagi yirik buxorolik savdogarlar paxta sotib olish va sotish uchun birlashdilar (13). Buxoro hukumati milliy burjuaziyaning harakatlarini ragʻbatlantirar edi, ularga cheksiz subsidiyalar berar edi, zavodlarda paxta tozalash imkoniyatini berar edi, tozalash uchun haq toʻlashni vaʼda qilar edi.

Yosh buxoroliklar

1917—1918-yillarda — otasi va akalari bilan birga „Yosh buxoriylar“ tashkiloti aʼzosi boʻlgan.

Buxoro Xalq Sovet Respublikasida

1920—1921-yillarda — Buxoro XSR qishloq xoʻjaligi, savdo va sanoat nozirining oʻrinbosari, otasi Mirzo Muxiddin Mansurov shu vaqtda Buxoro XSR qishloq xoʻjaligi, savdo va sanoat noziri boʻlgan.

Otasi Mirzo Muxiddin Mansurov boshchiligida Buxorodagi ilk savdo-sanoat hamkorligi tashkilotchisi boʻlgan.

Oʻzbekiston SSRda

Ilk Oʻzbekiston savdo-sanoat hamkorligi boshqaruvchisi aʼzosi boʻlgan.

Oilasi

Zodagon, ziyolilar oilasidan boʻlgan ayolga uylangan.

Mirzo Isom Muxiddinov badavlat oiladan chiqqan. Oʻgʻli Isomov Nizom Isomovich, nabirasi Isomov Ikrom Nizomovich.

Aka va opalari

• Mirzo Abduqodir Muxiddinov
• Mirzo Amin Muxiddinov
• Mirzo Xayrullo Muxiddinov
• Matlabxon Muxiddinova opa

Qoʻshimcha manbalar

• "Mening yoʻqolgan baxtim. . . ": Xotiralar, kundaliklar
• Vekselman M.I. Oʻrta Osiyoda milliy burjuaziyaning shakllanishi

XIX asr oxiri — XX asr boshi // SSSR tarixi. — 1987. No 3.-P.158.

• Gʻofurov B.G. Tojik xalqi tarixi. T.1. — M., 1955-yil.
• Ismoilova B. Buxoro amirligi protektorati davrida (1868—1917). -

Xoʻjand, 1997.- 110 b.

• Buxoroning qadimdan to hozirgi kungacha tarixi.- Toshkent, 1976.- 384 b.
• Radjabov Z.Sh. Tojiklarning ijtimoiy-siyosiy fikr tarixidan

19-asrning ikkinchi yarmi va 20-asr boshlaridagi odamlar — Stalinobod, 1957. — 460 b.

• Semenov A.A. Markaziy boshqaruv tuzilmasi haqidagi insholar

keyingi davrlardagi Buxoro xonligi boshqaruvi // Oʻrta Osiyo tojiklari va oʻzbeklari tarixiga oid materiallar: Tojikiston SSR Fanlar akademiyasi Tarix, arxeologiya va etnografiya instituti materiallari. — T. XXV. II-son.- Stalinobod, 1954. — B.3 — 36.

• Ergashev B.X. Buxoro ijtimoiy-siyosiy hayoti tarixidan

XX asr // Oʻzbekistonda ijtimoiy fanlar.- 1992. No 2. — B. 49-52.