Lazarevskiy tumani
Lazarevskiy tumani - Rossiyaning Krasnodar o'lkasida joylashgan Sochi shahrining to'rtta shaharlararo tumanlaridan biri.
Geografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lazarevskiy tumanidagi Qora dengiz sohilida,Katta Sochining g'arbiy qismida joylashgan.Sharqda shaharning Markaziy va Xostin tumanlari yerlari bilan, shuningdek,munitsipalitetlar bilan - g'arbda Tuapse tumani,shimolda Apsheron tumani va shimoli-sharqda Adigeya Respublikasi bilan chegaradosh. Mintaqaning g'arbiy chegarasi Shepsi va Shuyuk daryolarining suv havzasi bo'ylab,shimoliy chegarasi Bosh Kavkaz tizmasi bo'ylab,sharqiy chegarasi Mamayskiy dovoni va janubiy chegarasi Qora dengiz sohillari bo'ylab o'tadi.
Sochi shahar chegarasidagi Lazarevskiy tumanining maydoni 31,57 km²,unga bo'ysunuvchi aholi punktlari va qishloq tumanlari bilan - 1744 km².[manba kerak].Maydoni bo'yicha eng katta mintaqa Sochi hisoblanadi.
Tuman hududi zonal rayonlashtirishga koʻra janubdan shimolga qarab 2 zonaga bo'linadi:qirgʻoqboʻyi va togʻli zonaga boʻlinadi. Viloyatning deyarli butun hududi tog'li zonada joylashgan,qirg'oq zonasi dengiz qirg'oqlari bo'ylab tor chiziqda cho'zilgan.Viloyatning dengiz sohilining uzunligi 105 kmni tashkil etadi.Tuman hududining eng baland nuqtasi Avtl togʻi hisoblanadi,uning balandligi 1855,7 mtashkil etadi, Fisht togʻidan 18 km gʻarbda joylashgan. Adigeya bilan chegara yaqinida Huko ko'li mavjud bo'lib,unda Huko tog'ining balandligi 1901,8 m.Bu to'g' Adigeya hududida joylashgan.
Mintaqada gidrografik tarmoq zich joylashgan.Bosh Kavkaz tizmasining janubiy yonbagʻirlaridan va boshqa mahalliy massivlardan koʻp sonli togʻ daryolari,soylari va buloq suvlari oqib chiqadi,ular yomgʻir paytida bir necha barobar ortadi.Mintaqadagi eng katta daryo - Shaxe daryosi hisoblanadi.Shuningdek,mintaqadagi muhim daryolar:Shuyuk,Makopse,Ashe,Kuapse,Psezuapse, Tsukvadje,Chuxukt,Chemitokvadje,Xadjipse,Buu,Xobza Dagomis va boshqalarni tashkil etadi.
Mintaqaning iqlimi nam subtropikdir.Oʻrtacha yillik havo harorati 14 °C atrofida,yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 1250 mm atrofida.Eng ko'p yog'ingarchilik qishda qirg'oq yaqinida tushadi.Sohildan uzoqlashganda va tog'larga ko'tarilganda,o'rtacha yillik yog'ingarchilik asta-sekin kamayadi,bu Bosh Kavkaz tizmasining janubiy yonbag'irini shimoliydan sezilarli darajada ajratib turadi, bu erda,aksincha,tog'larga ko'tarilganda,yog'ingarchilik miqdori har yiliga ortadi.
Hikoya[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Zamonaviy Lazarevskiy mitti tumaning tashkil etilgan sanasini 1839-yil deb hisoblash mumkin.Bu erda Admiral M. boshchiligidagi flot. P. Lazarev harbiy qal’a qurdirdi[1]. Qal'aning o'zi admiral Mixail Petrovich Lazarev nomi bilan atalgan.
- 1934-yil 16-yanvarda Lazarevskiy qishlog'i Tuapse viloyatidan Azov-Chernomorsk o'lkasining Shapsugskiy milliy viloyatiga ko'chirildi .O'sha yili Lazarevskoye tumanning ma'muriy markazi etib saylandi.
- 1945-yil 25-mayda Shapsugskiy tumani Krasnodar o'lkasining Lazarevskiy tumani deb o'zgartirildi.
- 1961-yil 10-fevralda Krasnodar o'lkasining Lazarevskiy tumani tugatildi,Lazarevskiy,Dagomis va boshqa kurort qirg'oq qishloqlari Krasnodar shahrining shahar chegaralariga kiritildi.Sochi,shu munosabat bilan Sochi shahrining Lazarevskiy tumani tashkil etildi.Krasnodar Aleksandrovskiy,Kichmaiskiy,Maryinskiy,Verxne-Loosskiy,Volkovskiy,Solox-Aulskiy qishloq kengashlari Sochining Lazarevskiy tumanining ma'muriy bo'ysunishiga o'tkazildi[2].
- 2020-yil boshiga kelib,Krasnodar o'lkasi Qonunchilik assambleyasining 2019-yil 11-dekabrdagi qarori bilan Sochi shahridan shahar tipidagi aholi punkti toifasida Dagomis alohida aholi punkti ajratildi[3].
- 2021-yil avgustiga kelib, Sochi shahrining 2021-yil 28-iyuldagi yangi tahrirdagi nizomiga muvofiq,Dagomis posyolkasi Sochi shahrining mustaqil maʼmuriy-hududiy birligi sifatida Lazarevskiy tumani tarkibidan chiqarildi[4].
Aholi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tuman aholisi,qishloq okruglarini hisobga olgan holda.Tuman, quyi qishloq tumanlarini hisobga olgan holda (Sochi shahrining shahar tumanini tashkil etuvchi)
- Shahar chegarasidagi hudud. Sochi (Sochi shahrining mikrorayonlari) Sochi)
1959-yilda Lazarevskiy tumani Sochi tarkibiga kirmagan,ammo Krasnodar o'lkasining tumani edi. Aholisi 37 389 kishi tashkil etgan,shu jumladan qishloq - 21 231 kishi,shahar aholisi - 16 158 kishi hisoblangan,shundan shahar tipidagi aholi punkti (hozirgi mitti tuman) Lazarevskiy - 8966 kishi,shahar tipidagi aholi punkti (1961-yildan 2019-yilgacha)192 kishi[5].
- Milliy kompozitsiya
2010-yilgi Butunrossiya aholini ro'yxatga olish ma'lumotlariga ko'ra[6] :
| Odamlar | Hudud, </br> Jami |
baham ko'rish, </br> % |
shu jumladan shaharda </br> chiziq </br> (mikrotumanlar) |
baham ko'rish, </br> % |
qishloq </br> tumanlar |
baham ko'rish, </br> % |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ruslar | 50 261 | 59,7% | 43 133 | 67,5% | 7 128 | 35,2% |
| armanlar | 21 379 | 25,4% | 11 429 | 17,9% | 9 950 | 49,1% |
| cherkeslar | 4014 | 4,8% | 2095 yil | 3,3% | 1919 | 9,5% |
| ukrainlar | 1742 | 2,1% | 1464 | 2,3% | 278 | 1,4% |
| boshqa | 3470 | 4,1% | 2985 | 4,7% | 485 | 2,4% |
| ishora qilmagan | 3 283 | 3,9% | 2788 | 4,4% | 495 | 2,4% |
| Jami | 84 149 | 100% | 63 894 | 100% | 20 255 | 100% |
2010 yilgi aholini ro'yxatga olish ma'lumotlariga ko'ra, tumandagi shahar aholisi 63 894 kishini tashkil etdi. (75,9%), qishloq - 20255 kishi. (24,1%). Ba'zan Lazarevskiy tumanining barcha aholisi shahar aholisi sifatida qayd etiladi.
Tuman tarkibi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tuman tarkibiga 26 ta asosiy mikrorayon (kurort posyolkalari) kiradi. Tumanda ham oʻziga boʻysunuvchi 6 ta qishloq okrugi[4][7] bor.
1961 yildan 2021 yilgacha okrug tarkibiga 2021 yilda mustaqil maʼmuriy-hududiy birlik boʻlgan Dagomis ham kirdi[8] .
Mahallalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qishloq tumanlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Невозможно определить количество столбцовНевозможно определить количество столбцов
Mahalliy hukumat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lazarevskiy tumani ma'muriyati - Lazarevskoye mitti tuman st. Glinka No 4[9].
- Shahar ichidagi tuman ma'muriyati boshlig'i - Oleg Vladimirovich Burlev.
Qishloq tumanlari ham o‘z tuman markazlariga ega.Yagona istisno Volkovskiy qishloq okrugi,uning tuman markazi qishloq okrugiga kirmaydigan Dagomis qishlog'ida joylashgan.
Iqtisodiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sochining Lazarevskiy tumani iqtisodiyotining asosini kurort sanoati tashkil etadi.Tumanning deyarli butun qirg'oqlari sanatoriylar,pansionatlar, mini-mehmonxonalar va boshqalar bilan qurilgan.Tumanda jami 300 dan ortiq mehmonxona va pansionatlar faoliyat yuritadi.Shuningdek,bayram mavsumida ushbu hududning ko'plab aholisi o'z uylari va dala hovlilarni dam oluvchilarga ijaraga beradi.
Tumandagi sanoat obyektlaridan har biri oziq-ovqat sanoatiga tegishli uchta yirik sanoat korxonasi mavjud.Bular "Dagomysskaya choy fabrikasi" MChJ, "Dagomystabak" OAJ, "Lazarevskiy novvoyxonasi" OAJ. Shuningdek,Lazarevskiy tumanida ikkita qishloq xo'jaligi korxonasi mavjud: "Verlioka" MChJ, "Dagomyschay" YoAJ[10] .
Qishloq xoʻjaligida bogʻdorchilik keng tarqaldi. Togʻli hududlarda bogʻ va uzumzorlar koʻp.Shuningdek,Kavkaz urushi davridan beri o'sib chiqqan daryolarning yuqori oqimida Eski Cherkes bog'lari saqlanib qolgan.
Qardosh shaharlar va hamkor shaharlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Sochi shahrining veb-saytida Lazarevskiy tumani
- Список памятников культурного наследия Лазаревского района
Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Лазаревское. История“. www.villa-nina.ru. 2012-yil 14-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 21-mart.
- ↑ „Решение КИК от 07 апреля 1961 года № 329 «Об изменении административно-территориального деления Адлерского, Лазаревского, Центрального и Хостинского районов города Сочи»“. 2021-yil 31-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-avgust.
- ↑ „Постановление Законодательного Собрания Краснодарского края от 11.12.2019 № 1496-П «О преобразовании административно-территориальной единицы Краснодарского края — города Сочи путем выделения новой административно-территориапьной единицы — поселка городского типа и о присвоении ему наименования как географическому объекту»“. 2020-yil 4-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 29-iyul.
- ↑ 4,0 4,1 „Устав города Сочи“. 2021-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 15-sentyabr.
- ↑ „Всесоюзная перепись населения 1959 г. Численность наличного населения городов и других поселений, районов, районных центров и крупных сельских населенных мест на 15 января 1959 года по республикам, краям и областям РСФСР“. Демоскоп Weekly: Центральное статистическое управление при Совете Министров СССР (1960). 2019-yil 10-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-avgust.
- ↑ „База микроданных Всероссийской переписи населения 2010 года“. 2014-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 4-noyabr.
- ↑ „Положение об администрации Лазаревского внутригородского района города Сочи“. 2021-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-avgust.
- ↑ „Решение Городского Собрания Сочи от 28 июля 2021 года №82“. 2021-yil 13-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 16-sentyabr.
- ↑ „Администрация Лазаревского района“. 2016-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 4-noyabr.
- ↑ „Лазаревский район Сочи“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 4-noyabr.