Daron Acemoglu

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Daron Acemoglu
Tavalludi 3-sentyabr 1967-yil (1967-09-03) (56 yosh)
Istanbul, Turkiya
Fuqaroligi Turkiya and Amerika Qoʻshma Shtatlari
Sohasi Iqtisodiy siyosat, Iqtisodiy o'sish, Mehnat iqtisodiyoti
Ish joylari
Taʼlimi
Akademik rahbarlari Kevin W. S. Roberts
Mashhur shogirdlari Robert Shimer • Mark Aguiar • Pol Antràs • Gabriel Carroll • Melissa Dell • Benjamin Jones
Mukofotlari

Kamer Daron Acemoglu (Turkish: [daˈɾon aˈdʒemoːɫu] ; 1967-yil 3-sentyabrda tugʻilgan) 1993-yildan beri Massachusets Texnologiya Institutida (MIT) dars berib kelayotgan, asli turkiyada tugʻilgan amerikalik iqtisodchi. U hozirda MITda Elizabet va Jeyms Killian iqtisodiyot boʻlimida iqtisod professori . 2019 yilda institut professori etib tayinlangan.

U Istambulda Arman oilasida tugʻilgan, Acemoglu 25 yoshida London Iqtisodiyot Maktabida (LSE) magistratura, keyin esa PhD darajasini tugatgan. U MITga kirishdan oldin bir yil davomida London Iqtisodiyot Maktabida (LSE)da maʼruza oʻqigan. 2005 yilda Jon Beyts Klark medali bilan taqdirlangan. Acemoglu siyosiy iqtisod boʻyicha ishlari bilan mashhur. U yuzlab maqolalar muallifi boʻlib, ularning koʻpchiligi oʻzining uzoq yillik hamkorlari Saymon Jonson va Jeyms A. Robinson bilan hammualliflik qilgan. Robinson bilan birga u "Diktatura va demokratiyaning iqtisodiy manbalari" (2006) va "Mamlakatlar tanazzuli sabablari" (2012) kitoblarini yozdi. Ikkinchi kitobi, institutlarning mamlakatlarning iqtisodiy natijalarini shakllantirishdagi roli haqidagi taʼsirli kitob boʻlib, keng ilmiy va ommaviy axborot vositalarining sharhlariga turtki boʻldi. U Markazchi sifatida, tartibga solinadigan bozor iqtisodiyotiga ishonadi. U muntazam ravishda siyosiy masalalar, iqtisodiy tengsizlik va turli xil oʻziga xos siyosatlar haqida fikr bildiradi.

Acemoglu 2011 yilda amerikalik iqtisodchilar oʻrtasida oʻtkazilgan soʻrovda „60 yoshgacha tirik boʻlgan iqtisodchilar“ roʻyxatida Pol Krugman va Greg Mankiwdan keyin uchinchi oʻrinni egalladi. 2015 yilda u Iqtisodiyot boʻyicha tadqiqot maqolalari (RePEc) maʼlumotlariga koʻra soʻnggi 10 yildagi eng koʻp tilga olingan iqtisodchi deb topildi. Open Syllabus Projectga koʻra, Acemoglu Mankiw va Krugmandan keyin iqtisod kurslari uchun kollej dasturlari boʻyicha eng koʻp keltiriladigan uchinchi muallifdir. [1]

Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kamer Daron Acemoglu[2] 1967-yil 3-sentyabrda Turkiyaning Istanbul shahrida Arman[3] millatiga mansub oilada tugʻilgan. U Istanbul universitetida tijorat boʻyicha huquqshunos va oʻqituvchi Kevork Acemoglu (1938−1988) va Kadikoʻy tumanidagi arman maktabi direktori Aramyan Uncuyan Irmaning (1991-yilda vafot etgan) yagona farzandi[4]. U Aramyan Uncuyan nomli arman boshlang‘ich maktabida o‘qigan[5] va 1986 yilda Galatasaroy o‘rta maktabini tamomlagan[6]. U o‘smirlik chog‘ida siyosat va iqtisodga qiziqa boshlagan. U 1989-yilda York universitetida iqtisod boʻyicha bakalavr darajasini, 1990 va 1992-yillarda mos ravishda London Iqtisodiyot maktabida (LSE) ekonometriya va matematik iqtisod boʻyicha magistr va iqtisod boʻyicha PhD darajasini oldi. Doktorlik dissertatsiyasi „Makroiqtisodiyotning mikro asoslari harakatlari: shartnomalar va iqtisodiy samaradorlik“ deb nomlangan. Uning doktorlik maslahatchisi Kevin W. S. Roberts edi. London Iqtisodiyot Maktabi(LSE)dagi doktorlik imtihoni nazoratchilaridan biri boʻlgan Jeyms Malkomsonning taʼkidlashicha, uning dissertatsiyasining yetti bobidan eng zaif uchtasi ham „PhD ilmiy darajasini olish uchun yetarli“[7]. Arnold Kling uni fan nomzodi darajasiga ega boʻlgan yoshi tufayli vunderkind deb atagan; u 25 yoshida fan doktori boʻldi. [8]

Acemoglu AQSh fuqaroligiga ega. U ingliz va turk tillarini yaxshi biladi[9] va kamida Armanlardek soʻzlashadi [10]. U Massachusets Texnologiya Instituti (MIT) elektrotexnika va kompyuter fanlari professori Asuman „Asu“ Ozdagʻlar[11] va Turkiya hukumatining sobiq vaziri Ismoil Oʻzdagʻlarning qizi bilan turmush qurgan. Ular birgalikda bir nechta maqolalar yozgan[12][13]. 2015 yildan boshlab ular ikki oʻgʻli Arda va Aras bilan Massachusets shtatining Nyuton shahrida yashaydilar[14].

Akademik faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Acemoglu 1992 yildan 1993 yilgacha LSEda iqtisod boʻyicha oʻqituvchi boʻlgan. U 1993 yilda MITda iqtisod kafedrasi dotsenti etib tayinlanganida maʼruza qila boshladi. Unga 1998 yilda MITda ishlash huquqi berildi va 2000 yilda toʻliq professor unvoniga koʻtarildi 2004 yilda u Charlz P. Kindleberger amaliy iqtisodiyot professori boʻldi. 2010-yildan beri Acemoglu MITda Elizabet va Jeyms Killian iqtisod boʻlimida professor boʻlib ishlab kelmoqda. 2019 yil iyul oyida U MITda eng yuqori qobiliyatli boʻlgan institut professori unvoniga sazovor boʻldi. 2019-yil oʻrtalariga kelib, u 60 dan ortiq fan nomzodi ilmiy darajasiga ega talabalarni yetishtirib chiqardi. Uning doktorantlari orasida Robert Shimer, Mark Aguiar, Pol Antras va Gabriel Kerroll bor. 2014-yilda U 841,380 dollar ishlab, MITda eng ko‘p maosh oluvchi xodimlardan biriga aylantirdi. Acemoglu Amerika Qoʻshma Shtatlari Milliy Fanlar Akademiyasi, Amerika Sanʼat va Fanlar Akademiyasi, Ekonometrik Jamiyat, Yevropa Iqtisodiy Assotsiatsiyasi va boshqa ilmiy jamiyatlarning aʼzosi. U Iqtisodiy tadqiqotlar milliy byurosining ilmiy xodimi va Kanada ilgʻor tadqiqotlar institutining katta ilmiy xodimi. U 2011 yildan 2015 yilgacha Ekonometrika jamiyati tomonidan chop etiladigan „Econometrica“ akademik jurnalining muharriri edi. Acemoglu yuzlab ilmiy maqolalar muallifi. Uning taʼkidlashicha, oʻz tadqiqotlarining aksariyati „qashshoqlik manbalarini tushunishga harakat qilish“ bilan bogʻliq. Uning tadqiqotlari siyosiy iqtisod, inson kapitali nazariyasi, oʻsish nazariyasi, iqtisodiy rivojlanish, innovatsiyalar, mehnat iqtisodiyoti, daromadlar va ish haqi tengsizligi, tarmoq iqtisodiyoti va boshqalarni oʻz ichiga olgan keng doiradagi mavzularni qamrab oladi. U 2011 yilda soʻnggi 15 yildagi tadqiqotlarining aksariyati siyosiy iqtisodga aloqador boʻlishini taʼkidladi. U mehnat iqtisodiyoti sohasiga hissa qoʻshib kelmoqda. Acemoglu 1993 yildan beri britaniyalik siyosatshunos Jeyms A. Robinson bilan keng hamkorlik qilib keladi. Acemoglu buni „juda samarali munosabatlar“ deb taʼriflagan. Ular bir qator maqolalar va bir nechta kitoblar ustida birgalikda ishladilar, ularning aksariyati oʻsish va iqtisodiy rivojlanish mavzusiga bagʻishlangan. Ikkalasi ham iqtisodchi Saymon Jonson bilan keng hamkorlik qilgan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „192,209 Authors“. opensyllabus.org. Open Syllabus. 2022-yil 21-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  2. ↑ „Arşaluys Acemoğlu“ (tr). Milliyet (1985-yil 14-may). 2017-yil 13-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. „...Kevork ve İrma Acemoğulları...Kamer Daron Acemoğlu...“.
  3. ↑ Sorman, Guy. Economics Does Not Lie: A Defense of the Free Market in a Time of Crisis. Encounter Books, 2013 — 31 bet. ISBN 978-1594032547. „...Daron Acemoğlu, an Armenian from Turkey...“ 
  4. ↑ „Daron Acemoğlu, dünyanın en önemli 10 iktisatçısından biri“ (tr). Agos (2013-yil 28-oktyabr). 2017-yil 8-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  5. ↑ „Daron Acemoğlu kimdir? Kaç yaşında, nereli, mesleği ne? Prof. Dr. Daron Acemoğlu'nun hayatı ve biyografisi!“ (tr). haberler.com. 2021-yil 20-avgustda asl nusxadan arxivlangan. „İlköğrenimini İstanbul Kadıköy'deki Aramyan Uncuyan Ermeni İlkokulu'nda tamamladıktan...“.
  6. ↑ „Galatasaray Ödülü Daron Acemoğlu'na“ (tr). Agos (2011-yil 16-dekabr). 2020-yil 17-martda asl nusxadan arxivlangan.
  7. ↑ Shimer 2007.
  8. ↑ Kling, Arnold (3 October 2007), Acemoglu on Growth, Library of Economics and Liberty
  9. ↑ Examples of Acemoglu speaking Turkish:
  10. ↑ „Հայաստանը թեւակոխեց զարգացման նոր փուլ՝ Տարոն Աճեմօղլու [Armenia entered a new stage of development: Daron Acemoglu“] (hy). Voice of America Armenian Service (2018-yil 31-may). 2023-yil 4-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 8-aprel.
  11. ↑ Hardesty, Larry. „Gaming the System“. MIT Technology Review (2013-yil 18-iyun). „...Ozdaglar and her husband, the MIT economist Daron Acemoglu...“.
  12. ↑ „Asuman Ozdaglar“. National Bureau of Economic Research.
  13. ↑ „Asuman Ozdaglar“. Google Scholar. 2020-yil 13-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 8-aprel.
  14. ↑ „Political Institutions and Comparative Development“. nber.org. National Bureau of Economic Research. 2017-yil 15-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. 


"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Daron_Acemoglu&oldid=4170297" dan olindi