Amerikaning qizil olmaxoni

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Amerika qizil olmaxoni -(Tamiasciurus hudsonicus) hozirgi vaqtda Tamiasciurus jinsida tasniflangan daraxt olmaxonlarining uchta turidan biri bo'lib, qarag'ay olmaxonlari deb nomlanadi. Amerika qizil olmaxon turli xil qarag'ay , Shimoliy Amerika qizil va chickaree olmaxonlari sifatida tanilgan[1].

Ozuqasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jon James Odubonning "Shimoliy Amerikaning jonli to'rt oyoqlilari" asarida bo'lgani kabi, Hudson ko'rfazi olmaxoni deb ham ataladi (shuning uchun tur nomi mavjud). Sincap kichik, 200–250 g (7.1–8.8 oz), yil davomida eksklyuziv hududni himoya qiladigan sutkalik sutemizuvchilardir. U asosan ignabargli konuslarning urug'lari bilan oziqlanadi va Shimoliy Amerika bo'ylab ignabargli daraxtlar keng tarqalgan joylarda keng tarqalgan, AQShning Tinch okeani sohillari bundan mustasno, bu yerda uning amakivachchasi Duglas sincap topilgan[2].

Tarqalishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Amerika qizil olmaxonlar Shimoliy Amerika qit'asida keng tarqalgan. Ularning assortimenti quyidagilardan iborat: Kanadaning ko'p qismi, daraxt qoplami bo'lmagan shimoliy hududlar, Albertaning janubiy yarmi va Britaniya Kolumbiyasining janubi-g'arbiy sohillari bundan mustasnodir. Amerikalik qizil olmaxonlar juda ko'p va ularning ko'p qismida tabiatni muhofaza qilish haqida tashvishlanmaydi. Amerikalik qizil olmaxonlar Newfoundlandda paydo bo'lgan va u yerda o'nlab yillar davomida ko'p yashagan. Biroq, Arizona shtatidagi qizil larning izolyatsiya qilingan populyatsiyasi soni sezilarli darajada kamaygan. 1987-yilda aholining bu qismi yo'qolib ketish xavfi ostida turgan turlar ro'yxatiga kiritilgan[3].

Ovqatlanayotgan qizil olmaxonning videosi

Ko'payishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Amerikalik qizil olmaxonlar o'z-o'zidan ular ovulyatorlar. Urg'ochilar estrusga atigi bir kun kiradilar, lekin ovulyatsiyadan oldin o'z hududidan chiqib ketishadi va bu kashfiyotchilar yaqinlashib kelayotgan estrusni reklama qilish uchun xizmat qilishi mumkin. Estrus kuni ya'ni urg`ochi olmoxonlarni ortidan erkak olmaxonlar ta'qib etib quvishar ekan[4].

Nasl berishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Erkaklar estrus urg'ochi olmaxon bilan juftlashish imkoniyati uchun bir-biri bilan raqobatlashadilar. Estrusli urg'ochilar 4 dan 16 gacha erkaklar bilan juftlashadi. Homiladorlik 31 dan 35 kungacha davom etishi haqida xabar berilgan. Urg'ochilar bir yoshda birinchi marta nasl berishlari mumkin, ammo ba'zi urg'ochilar ikki yoshga yoki undan kattaroq nasl berishni kechiktirar ekan.

Naslining hajmi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ko'pchilik urg'ochilar yiliga bitta nasl beradi, lekin ba'zi yillarda ko'payish o'tkazib yuboriladi, boshqa yillarda esa ba'zi urg'ochilar ikki marta tug'adi. Axlat o'lchamlari odatda birdan beshgacha o'zgaradi, lekin ko'pchilik axlatlarda uch yoki to'rtta nasl bor. Nasl tug'ilganda pushti va tuksiz bo'lib, vazni 10 ga yaqin g ni tashkil etadi. Nasl taxminan 1,8 da o'sadi emizish paytida kuniga g va 125 kunda kattalar tanasi hajmigayetadi. Ular birinchi navbatda tug'ilish uyalaridan taxminan 42 kun ichida paydo bo'ladilar, lekin taxminan 70 kungacha emizishni davom ettirar ekan[5].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]