Afgʻoniston — Gretsiya munosabatlari
 | |
 Afgʻoniston |
 Yunoniston |
Afgʻoniston va Gretsiya oʻrtasidagi diplomatik munosabatlar asrlar davomida mavjud boʻlib kelgan.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ilk munosabatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yunoniston va Afgʻoniston oʻrtasidagi birinchi aloqa miloddan avvalgi 330-yilda Aleksandr Makedonskiy hozirgi Afgʻoniston hududiga kirib kelganida sodir boʻlgan. Afgʻonistonda Aleksandr Aleksandriya Araxosiya (hozirgi Qandahor), Aleksandriya Ariana (hozirgi Hirot), Oks boʻyidagi Aleksandriya (Oy-Xonim) va Opianadagi Aleksandriya (hozirgi Gʻazni) kabi bir qancha zamonaviy Afgʻoniston shaharlariga asos solgan[1]. Aleksandr, shuningdek, Kserks I buyrugʻi bilan Miletdan Afgʻonistonga koʻchib oʻtgan yunon tilida soʻzlashuvchi Branchidae xalqiga duch kelgan, ular afgʻonlar bilan birga edi[2]. Aleksandr vafotidan qariyb yuz yil oʻtgach, Afgʻonistonda bu yerga oʻrnashib qolgan yunonlar avlodlari tomonidan Yunon-Baqtriya podsholigi va Hind-Yunon podsholigiga asos solingan[3].
Qandahordan topilgan Sofitos yozuvi miloddan avvalgi II asrda Naratosning oʻgʻli Sofitos tomonidan yozilgan yunoncha yozuvdir.
Afgʻonistondagi yunon podsholiklari qulagandan soʻng, 1722-yildan 1727-yilgacha Usmonli-Hotaki urushigacha, Usmonli imperiyasi (oʻsha paytda Gretsiya Usmonli tarkibiga kirgan) afgʻon qoʻshinlariga qarshi kurashgan. Bu kurashlar paytida ham Afgʻoniston va Gretsiya oʻrtasida deyarli aloqa boʻlmagan[4].
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gretsiya 1993- va 1996-yillarda Afgʻoniston Milliy muzeyida xavfsizlikni kuchaytirish uchun mablagʻ ajratgan. Keyinchalik ular baʼzi narsalarni sotib olish yoki ularni saqlash uchun Gretsiyada saqlashni taklif qilishdi, shuningdek, Amerika Qoʻshma Shtatlari Afgʻonistonga bostirib kirganidan keyin tiklash ishlariga yordam berish uchun mablagʻ va ekspertlarni yuborishdi[5].
2001-yilda Gretsiya NATO aʼzosi sifatida Xalqaro xavfsizlik kuchlariga qoʻshildi. Tolibon va Al-Qoidaga qarshi kurashish uchun Afgʻonistondagi urushga qoʻshin yubordi.
2004-yilda Afgʻoniston va Gretsiya oʻrtasida rasman diplomatik munosabatlar oʻrnatilgan[6]. 2017-yil dekabr oyida Afgʻoniston Afinada elchixonasini ochdi, bu Gretsiyadagi birinchi diplomatik vakolatxonasidir[7].
Ikki tomonlama munosabatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
.jpg)
Oʻtgan yillar davomida har ikki davlat bir qator ikki tomonlama shartnomalarni imzolaganlar, masalan, ikki davlat oʻrtasida siyosiy vakolatxona tashkil etish toʻgʻrisidagi bitim (bu Afgʻoniston va Gretsiya oʻrtasidagi doʻstona munosabatlar va ikki tomonlama hamkorlikni kengaytirish uchun yanada imkoniyatlar yaratgan). Har yili Gretsiya afgʻon talabalariga arxeologiya va minalardan tozalash boʻyicha oʻqitish uchun stipendiyalar ajratadi[8].
Migratsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Afg‘onistondagi urush 2001-yilda boshlanganidan beri afg‘onlarning Gretsiyaga ko‘chishi ortgan. Afgʻonistondagi vaziyat yomonlashgani sababli, minglab afgʻon qochqinlari Gretsiyaga kirib, boshpana soʻragan, biroq Gretsiyadagi muhojirlarning aksariyati boshqa Yevropa davlatlariga oʻtmoqda. 2016-yilda Gretsiyada taxminan 10 000-15 000 afgʻon istiqomat qilgan, ularning aksariyati vaqtinchalik boshpana hujjatlariga ega. Diavata qochqinlar lageri kabi qochqinlar lagerlarida va butun mamlakat boʻylab boshqa joylarda istiqomat qilgan. Taxminan 2000 afgʻon Gretsiyada qoʻnim topgan va istiqomat qilmoqda, ularning aksariyati Afinada joylashgan[9].
Doimiy diplomatik vakolatxonalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Afgʻonistonning Afinada elchixonasi bor.
- Gretsiya Afgʻoniston bilan aloqalarini Pokistonning Islomobod shahridagi elchixonasidan olib boradi[10].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Alexander the Great in Afghanistan“. 2018-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 29-noyabr.
- ↑ „The City of the Branchidae“. 2017-yil 31-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 30-dekabr.
- ↑ Bactria
- ↑ Afghanistan Country Study Guide : Hotaki Dynasty
- ↑ Greek Efforts in Afghanistan
- ↑ Greeceʼs Bilateral Relations: Afghanistan
- ↑ „Foreign Minister Opens Afghan Embassy in Athens“. 2018-yil 30-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 29-noyabr.
- ↑ „Deputy Foreign Minister Meets with Director General for Political Affairs of the Ministry of Foreign Affairs of Greece“. 2017-yil 31-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 29-noyabr.
- ↑ "if-you-kept-animals-situation-they-would-die" Afghan refugees in Greek camp
- ↑ Embassy of Greece in Pakistan