Abdulmalik Pahlavon
| Abdulmalik Pahlavon | |
|---|---|
| عبدالملک پهلوان | |
| Tavalludi |
1963 |
| Fuqaroligi | afgʻon |
Abdulmalik Pahlavon (forscha: عبدالملک پهلوان) Afgʻoniston shimolidagi Foryob viloyatida joylashgan afgʻonistonlik oʻzbek yetakchisi va siyosatchisi. U Afgʻoniston Ozodlik partiyasining rahbari boʻlib, 1990-yillarda Afgʻonistonni qamrab olgan qabilaviy janglarda faol ishtirok etgan. Uning O‘zbekiston shimolini nazorat qilish uchun raqibi Abdul Rashid Do‘stum bo‘lib, Tolibon qulaganidan keyin ularning qoʻshinlari bir necha bor to‘qnash kelgan.
Mozori Sharifning qo‘lga olinishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dastlab Abdulmalik Pahlavon Do‘stumning odamlaridan biri bo‘lgan, biroq 1996-yilda u Do‘stumni akasi general Rasul Pahlavonning o‘ldirilishida ayblagan. Keyin u Tolibon bilan yashirin muzokaralar olib borgan va ular Shimoliy Afg‘onistonning katta qismidagi hokimiyatini Pahlavonga berishga va’da bergan, evaziga ularning eng kuchli dushmanlaridan biri bo‘lgan Ismoilxonni qo‘lga olgan. Shunga ko‘ra, 1997-yil 25-mayda u Xonni hibsga oldi va uni Tolibonga topshirdi hamda toliblarga Mozori Sharifga kirib, Shimoliy Afg‘onistonning ko‘p qismini nazorat qilish imkonini berdi. Shu sabab Do‘stum Turkiyaga qochishga majbur bo‘ldi. Ammo Abdulmalik tezda Tolibon oʻz odamlarini qurolsizlantirishni boshlagani uchun va’dalarini bajarmaslikka qaror qildi. Keyin u Afg‘onistonni qutqarish uchun birlashgan islom frontiga (Shimoliy ittifoq) qo‘shildi va o‘zining sobiq ittifoqchilariga qarshi chiqdi va ularni Mozori-Sharifdan haydab chiqarishga yordam berdi.
Siyosiy faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
2001-yilda Tolibon qulaganidan keyin Pahlavon oʻzining “Afgʻoniston Ozodlik partiyasiga” asos solgan. Bu partiyaning harbiy qanoti Do‘stumning Junbish partiyasi a’zolari bilan tez-tez to‘qnashib turgan. O‘tmishi ziddiyatli bo‘lishiga qaramay, Pahlavon Afg‘onistondagi taniqli siyosiy arbobga aylandi.
Ta’lim sohasiga qo'shgan hissasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Abdulmalik Pahlavon siyosiy faoliyatidan tashqari, Afg‘oniston shimolida joylashgan mamlakatdagi eng yirik xususiy universitetlardan biri sanaladigan Toj universitetining asoschisi hisoblanadi. Toj universitetini tashkil etish orqali uning Afg‘onistonda ta’lim sohasiga qo‘shgan hissasi keng e’tirof etilgan.
1997-yil sentyabrida Do‘stum qochqinlikdan qaytdi va Abdulmalikni mag‘lub etdi, qisqa muddatda Mozori-Sharif ustidan nazoratni tikladi va 1997-yil dekabrida Pahlavonni Eronga qochishga majbur qildi[1].
2001-yilda Tolibon qulaganidan keyin Abdulmalik oʻzining “Afgʻoniston Ozodlik partiyasi” (Hezb-e Azadi-ye Afghanistan) siyosiy partiyasini tashkil qildi, uning harbiy qanoti Doʻstumning Junbish partiyasi aʼzolari bilan tez-tez toʻqnash keldi[2].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Afgʻonistonda 1997-yil
- Mozori-Sharif janglari (1997-98)
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ UN Security Council report. „La situation en Afghanistan et ses conséquences pour la paix et la sécurité internationales“ (fr). Human Rights Internet (1998-yil 17-mart). 2005-yil 14-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 30-sentyabr.
- ↑ Tarzi. „Afghanistan: Government Turns Its Sights On Northern resistance(Monday, August 21, 2006)“. Radio Free Europe Radio Liberty. 2007-yil 14-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 20-mart.