1988-yilgi yozgi olimpiya o'yinlari

XXIV yozgi Olimpiya oʻyinlari (rasmiy ravishda XXIV Olimpiada oʻyinlari) 1988-yil 17-sentabrdan 2-oktabrgacha Koreyaning Seul shahrida boʻlib oʻtdi. Koreya Respublikasi Yaponiyadan keyin Olimpiya oʻyinlariga mezbonlik qilgan ikkinchi Osiyo davlati hisoblanadi. Bu oʻyinlar SSSR va GDR terma jamoalarining tarixidagi eng soʻnggi oʻyinlar edi. Seuldagi yozgi Olimpiya oʻyinlari tugagandan soʻng, 1988-yil 15-24-oktabr kunlari Yozgi Paralimpiya oʻyinlari boʻlib oʻtdi.

Olimpiadaning rasmiy maskotiga esa Milliy sangmo shlyapasini kiygan Amur yoʻlbarsi bolasi — Xodori aylandi^[1].

Kapital tanlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

1981-yil 30-sentabrda Germaniyaning Baden-Baden shahrida boʻlib oʻtgan XOQning 84-sessiyasida Janubiy Koreyaning Seul shahri XXIV yozgi Olimpiya oʻyinlariga mezbonlik qilish huquqini oldi, lekin, Yaponiya Tokio (1964) va Sapporodagi qishki oʻyinlarni (1972) muvaffaqiyatli oʻtkazganidan keyin Nagoya Oʻyinlarni oʻtkazish uchun asosiy nomzod boʻlib hisoblangan. Biroq, XOQ aʼzolari Olimpiya oʻyinlari oʻtkaziladigan joyni oʻzgartirish falsafasini qoʻllab-quvvatladilar va qoʻmitaning qariyb uchdan ikki qismi Seulni yoqlab ovoz berishdi (27 ovozga qarshi 52 ovoz), ikki XOQ aʼzosi betaraf qoldi va bir nafari kasallik tufayli qatnashmadi^[2]. Natijada keyingi olimpiya oʻyinlari Seulda oʻtkaziladigan boʻldi.

Olimpiya mash’alasi estafetasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Olimpiya mash’alasi uchun uyushtirilgan estafeta 1988-yil 23-avgustda qadimiy Olimpiada yoritilishi bilan boshlandi. Uch kundan soʻng, gulhan Afina shahriga yetib keldi va u yerdan samolyotda Bangkokda toʻxtab, Jejuga qarab yoʻl oldi. Olimpiada olovi Koreya oroliga 27-avgust kuni yetib keldi, u yerdan Seulga 22 kunlik Olimpiada mash’alasi estafetasi boshlandi. Koreyada oʻtkazilgan estafeta 4168 kilometr masofani qamrab olgan boʻlib, shundan 1414 kilometri Olimpiya mash’alasi yugurish orqali, 2188 kilometri avtomobilda, 493 kilometri qayiqda, 60 kilometri velosiped va 5 kilometri mototsikl hamda 7 kilometri otda harakatlantirildi. 16-sentabr kuni Seul meri ushbu olovni qabul qildi. Ertasi kuni, Olimpiadaning ochilish marosimida alanga Olimpiya qozonini yoqish uchun Olimpiya stadioniga oʻtkazildi. Estafetada jami 1800 dan ortiq mash’alachilar, jumladan, taniqli shaxslar, sportchilar, sanʼat arboblari, jamoat va din arboblari, imkoniyati cheklangan insonlar, bolalar, keksalar hamda turli kasb vakillari ishtirok etdi^[3].

Sport[tahrir | manbasini tahrirlash]

Norasmiy medallar soni[tahrir | manbasini tahrirlash]

Medallarning umumiy soni					</img>
Yoʻq.	Mamlakat	Oltin	Kumush	Bronza	Jami
bitta	Sovet Ittifoqi (1988)	55	31	46	132
2	Sharqiy Germaniya (1988)	37	35	oʻttiz	102
3	AQSh (1988)	36	31	27	94
toʻrtta	Janubiy Koreya (1988)	12	oʻn	oʻn bir	33
5	West Germany (1988)	oʻn bir	oʻn toʻrt	oʻn besh	40
6	Vengriya (1988)	oʻn bir	6	6	23
7	Bulgaria (1988)	oʻn	12	13	35
sakkiz	Ruminiya (1988)	7	oʻn bir	6	24
9	Fransiya (1988)	6	toʻrtta	6	16
oʻn	Italiya (1988)	6	toʻrtta	toʻrtta	oʻn toʻrt

Boykot[tahrir | manbasini tahrirlash]

1988-yilgi oʻyinlar avvalgi yillardagi oʻyinlar singari bir nechta davlatlar tomonidan boykot qilingan, yaʼni: Albaniya, Kuba, Shimoliy Koreya, Vetnam, Nikaragua, Seyshel orollari va Efiopiya. Bunga KXDRning Koreya yarim orolining har ikki qismida musobaqalar oʻtkazish boʻyicha pozitsiyasi bilan birdamlik sabab boʻlgan.

Los-Anjelesdagi oldingi Olimpiadani oʻtkazib yuborgan SSSR, shuningdek, qayta qurish taʼsiri ostida boʻlgani vajidan boykotga qoʻshilmadi. Sharqiy Yevropadagi sotsialistik lagerning boshqa aʼzolari ham shunday qilishdi.

Ushbu boykotning tashabbuskori KXDR boʻlib, u oʻyinlarni birgalikda oʻtkazish huquqini olmagani va ularda qatnashishni imkonsiz deb hisoblagani, shuningdek, uni qoʻllab-quvvatlash uchun boshqa davlatlarga murojaat qilgan.

Natijada esa dunyodagi oʻsha vaqtdagi eng kuchli boks jamoasi va gʻarbiy yarimshardagi eng kuchli yunon-rum kurashi terma jamoasi musobaqaga kiritilmadi (jumladan, Feliks Savon, Teofilo Stivenson, Anxel Espinosa, Pablo Romero, Kandelario Dyuverhel, Enrike Karrion, Rogelio Marselo, Arnaldo Mesa, Ektor Milian, Andres Ximenes va boshqa mashhur sportchilar).

Boshqa faktlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ochilish marosimi. Olimpiya olovini yoqish paytida, kaptarlar oʻlib ketishdi, ular yondirilgan idishning chetida oʻtirdilar. Oʻshandan beri tirik qushlar marosimlarda ishlatilmaydi.^{[manba kerak]}
Doping. Olga Brizgina shunday deb esladi: „Noqonuniy giyohvand moddalarni isteʼmol qilish bilan bogʻliq birinchi yirik janjallar aynan Seulda paydo boʻlgan. Ben Jonsonni eslash kifoya. Bizning (Sovet — taxminan.) keyin hech kim qoʻlga tushmadi. Garchi doping-test barcha gʻoliblardan olingan boʻlsa-da. Va Olimpiya yoki jahon rekordini oʻrnatganlar uchun, masalan, estafeta poygasida boʻlgani kabi, ertasi kuni ham ikkinchi tahlilni oʻtkazdik“^[4].