Koʻkrak bezi saratoni: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Breast cancer“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

9-Sentyabr 2022, 19:35 dagi koʻrinishi

Ko'krak saratoni - bu sut bezlari to'qimalarida vujudga keladigan o'simta. [1] Kasallik belgilari: sut bezlari hajmi, shakli yoki tashqi ko'rinishidagi o'zgarishlar, terining o'zgarishi, [2] ko'krak atrofidagi to'qimalardan farq qiladigan zich hosila paydo bo'lishi, ko'krak yoki uning bir qismining qizarishi yoxud ko'krakdan keladigan suyuqlikning o'zgarishi. Kasallik ildiz otib,chuqurlashganda esa, suyak og'rig'i shishgan limfa tugunlari, nafas qisilishi yoki sarg'ish teri (ko'krak yoki butun tananing sarg'ayishi) belgilari kuzatilishi mumkin. [3]

Ko'krak bezi saratoni rivojlanishi uchun xavf omillari orasida semizlik, jismoniy faollikning yetishmasligi, alkogolizm, menopauza davridagi gormonlarni almashtirish terapiyasi, ionlashtiruvchi nurlanish birinchi hayz ko'rishning erta boshlanishi, yoki kechikishi yoki umuman bo'lmasligi, naslida shu kasallik bilan og'rigan bemorning bo'lishi, [2] [4] taxminan 5-10% hollarda odamning ota-onasidan meros bo'lib o'tgan genetik moyillik natijasidir [2], jumladan, BRCA1 va BRCA2 genlarida mutatsiyalar mavjudligi bu kasallikning xavf omili hisoblanadi. [2] Ko'krak saratoni ko'pincha sut yo'llarining shilliq qavati hujayralarida va bu kanallarni sut bilan ta'minlaydigan lobullarda boshlanadi. [2] Kanallarda rivojlanayotgan saratonlar duktal karsinomalar, lobullarda rivojlanayotganlar esa lobulyar karsinomalar deb nomlanadi. [2] Shuningdek, ko'krak bezi saratonining yana 18 dan ortiq boshqa kichik turlari mavjud. [4] Masalan, in situ duktal karsinoma, preinvaziv lezyonlarda rivojlanadi. [4] Ko'krak bezi saratoni tashxisi tegishli to'qimalardan biopsiya olish bilan tasdiqlanadi. [2] Tashxis qo'yilgach, saraton ko'krakdan tashqariga tarqaldimi yoki yo'qligini aniqlash uchun qo'shimcha testlar o'tkaziladi va qaysi davolash usullari samaraliroq bo'lishi aniqlanadi. [2]

Ko'krak bezi saratoni skriningining foydalari va zararlari bahs va munozaralarga sabab bo'lgan. 2013-yilda Cochrane tekshiruvi shuni ko'rsatdiki, mammografik skrining foydadan ko'ra ko'proq zarar keltiradimi yoki yo'qmi, aniq emas, chunki ijobiy testlarni o'tkazgan ayollarning katta qismi kasallikka duchor bo'lmagan. [5] 2009-yilda AQSh Profilaktik Xizmatlar Ishchi Guruhi uchun o‘tkazilgan tadqiqot 40 yoshdan 70 yoshgacha bo‘lgan ayollarda foyda borligini isbotladi [6] va tashkilot 50 yoshdan 74 yoshgacha bo‘lgan ayollarni har ikki yilda bir marta skriningdan o‘tkazishni tavsiya qiladi. [7] Tamoksifen yoki raloksifen preparatlari kasallik rivojlanish xavfi yuqori bo'lganlarda ko'krak bezi saratonining oldini olish uchun ishlatilishi mumkin. [4] Ikkala ko'krakni jarrohlik yo'li bilan olib tashlash ba'zi yuqori xavfli holatlarda ayollarda yana bir profilaktika chorasidir. [4] Saraton kasalligi tashxisi qo'yilgan bemorlarda jarrohlik, radiatsiya terapiyasi, kimyoterapiya, gormonal terapiya va maqsadli terapiya kabi bir qator davolash usullari qo'llanilishi mumkin. [2] Jarrohlik turlari ko'krakni saqlash operatsiyasi, vamastektomiyani o'z ichiga oladi. [8] [9] Ko'krakni qayta tiklash operatsiya vaqtida yoki keyinroq ham amalga oshirilishi mumkin. [9] Saraton tananing boshqa qismlariga tarqalib ketgan odamlarda davolanish asosan bemor hayotini yaxshilashga va kasallikni yengillashtirishga qaratilgan bo'ladi. Chunki kasallik ildiz otgan tanada sog'ayish darajasi past bo'ladi. [9]

Ko'krak bezi saratoni kasallikning darajasiga va odamning yoshiga qarab farq qiladi. [9] Angliya va Amerika Qo'shma Shtatlarda besh yillik omon qolish(kasallik aniqlangandan so'ng besh yil yashash) darajasi 80 dan 90% gacha. [10] [11] [12] Rivojlanayotgan mamlakatlarda besh yillik omon qolish darajasi esa juda past. [4] Ko'krak bezi saratoni ayollarda saratonning yetakchi turi hisoblanib, dunyo bo'ylab kasallangan ayollarning 25% ni aynan ko'krak bezi saratoni bilan o'grigan ayollar tashkil qiladi. [13] 2018-yilda bu kasallik 2 million ayolda aniqlangan va 627 000 o'limga sabab bo'lgan. [14]  

Belgilari va simptomlari

Ko'krak bezi saratoni. O’sma teriga o’sib kirganligi bois ko’rkak uchining ichkariga tortilib qolishi kuzatilgan holat.
Ko'krak bezi saratonining dastlabki belgilari: ko'krakning shishi, pasayishi, ko'krak va uning atrofidagi teri rangining o'zgarishi, ko'krak uchining tortilib qolishi, ko'krak uchidan rangsiz suyuqlik yoki qon oqishi.

Ko'krak bezi saratoni ko’pincha bo’lak hujayralarida (sut ishlab chiqaradigan bezlar) yoki kanallarida (bo’laklarda hosil bo’lgan sut ko’krak uchiga keladigan yo’llar) boshlanadi. Kasallika chalinganlarning 80% dan yuqorisi barmoq uchlari bilan bunday bo'lakni aniqlay oladi. Biroq, ko'krak saratoni eng erta aniqlash mamogramma orqali amalga oshiriladi.[15] [16] Shuningdek, qo'ltiq ostidagi limfa tugunlarida paydo bo'lgan bo'laklar [17] ham ko'krak bezi saratonining belgisi bo'lishi mumkin.

Ko'krak bezi saratonining belgilari boshqa ko'krak to'qimalaridan farqli ravishda qalinlashishi, bir ko'krakning kattalashishi yoki pastroq bo'lishi, ko'krak shaklini o'zgarishi, ko'krak uchining ichkariga tortilishi, terining burishishi, ko'krak ustida yoki atrofida toshmalar bo'lishi, ko'krak yoki qo'ltiqning bir qismida doimiy og'riq va shish kuzatilishi mumkin.. [18] Bunday og'riqlar (" mastodiniya ") ko'krak bezi saratoni mavjudligini yoki yo'qligini aniqlashda ishonchsiz vositadir, ammo ko'krak sog'lig'i bilan bog'liq boshqa muammolarni ko'rsatishi mumkin. [17] [15] [19]


Yallig'lanishli ko'krak saratoni kamdan-kam uchraydigan (faqat ko'krak bezi saratoni tashxisining 5% dan kamrog'ida kuzatiladi), ammo ko'krakning yuqori qismida shishgan, qizarib ketgan joylar bilan tavsiflangan ko'krak bezi saratonining xavfli turi. Yallig'lanishli ko'krak bezi saratoni saraton hujayralari tomonidan limfa tomirlarining tiqilib qolishi natijasida yuzaga keladi. Ko'krak bezi saratonining bu turi ko'proq yosh ayollarda yoki semiz ayollarda uchraydi. Yallig'lanishli ko'krak saratoni shish shaklida bo'lmagani uchun ba'zida tashxis qo'yishda kechikish bo'lishi mumkin. [20]


Xatarli o'smalar metastatik o'smalarga olib kelishi mumkin - ikkilamchi o'smalar (birlamchi o'simtadan kelib chiqadi), ular kelib chiqish joyidan tashqariga tarqaladi. Ko'krak bezi saratonining metastatik belgilari metastazning joylashishiga bog'liq bo'ladi. Metastazning umumiy joylari suyak, jigar, o'pka va miyani o'z ichiga oladi. [21] Saraton bunday holatga yetganida, u saratonning 4-bosqichi sifatida tasniflanadi, bu bosqich saratoni ko'pincha o'limga olib keladi. [22] Saraton 4-bosqichining umumiy alomatlariga sababsiz vazn yo'qotish, suyak va bo'g'imlardagi og'riqlar, sariqlik va nevrologik alomatlar kiradi. Ushbu belgilar o'ziga xos bo'lmagan belgilar deb ataladi, chunki ular saratondan boshqa ko'plab kasalliklarda ham namoyon bo'lishi mumkin. [23]

Tumor in the breast visualized by Breast-CT
Ko'krak-kompyutertomografiyasi (Ko'krak-KT) yordamida ko'rsatilgan ko'krakdagi o'sma

Xavf omillari

Xavf omillarini ikki toifaga bo'lish mumkin:

  • o'zgartirilishi mumkin bo'lgan xavf omillari (odamlar o'zlarini o'zgartirishi mumkin bo'lgan narsalar, masalan, spirtli ichimliklarni iste'mol qilish, jismoniy faollikning kamligi) va boshqalar
  • ta'sir o'tkazib bo'lmaydigan xavf omillari (o'zgartirib bo'lmaydigan narsalar, masalan, yosh va fiziologik jins)[24].

Ko'krak bezi saratoni uchun asosiy xavf omillaridan biri, bu kasallik ayollarda uchrashi bo'lsa, ikkinchisi yoshi katta ayollarda kasallikka chalinish darajasining yuqoriligidir[25]. Shuningdek, ta'sir o'tkazib bo'lmaydigan xavf omillariga irsiyat[26], tug'maslik (homila bo'lmasligi)[27], ba'zi gormonlar darajasining yuqoriligi[28] [29], parhez va semirish kiradi.

Agar barcha insonlar sog'lom turmush tarziga rioya qilib yashashsa, jumladan, spirtli ichimliklarni iste'mol qilmaslik, sog'lom tana tuzilishini saqlash, hech qachon chekmaslik, sog'lom ovqat iste'mol qilish va boshqa harakatlarni bajarishsa, butun dunyo bo'ylab ko'krak bezi saratoni holatlarining deyarli to'rtdan bir qismini oldini olish mumkin edi[30]. Ammo ko'krak bezi saratoni holatlarining qolgan to'rtdan uch qismini turmush tarzini o'zgartirish orqali oldini olish mumkin emas[30].

Hayot tarzi

Diagram of different sizes, showing how big a single serving of alcohol is for different types of alcoholic beverages
Spirtli ichimliklarning barcha turlari, jumladan, pivo, sharob yoki aroq ko'krak saratoniga sabab bo'ladi.
Drinking alcohol, even at low levels, increases the risk of breast cancer
   Additional risk from drinking[31][32]
   Original breast cancer risk (=100%)

Spirtli ichimliklarni ichish ko'krak bezi saratoni xavfini oshiradi, hatto juda oz miqdorda iste'mol qiluvchilar orasida ham (kuniga bitta spirtli ichimlikning yarmidan oz qismini ichadigan ayollar) bu kasallik uchrab turadi[31]. Ko'p miqdorda ichuvchilar orasida esa kasallika chalininsh xavfi eng yuqori darajada bo'ladi[33]. Dunyo miqyosida ko'krak bezi saratonining har 10 holatidan biri spirtli ichimliklarni iste'mol qilgan ayollardan kelib chiqadi[33]. Spirtli ichimliklarni iste'mol qilish o'zgartirilishi mumkin bo'lgan eng keng tarqalgan xavf omillaridan biridir[34].


Tamaki chekish ham ko'krak saratoni kasalligiga chalinish xavfini oshiradi, ayniqsa, chekish miqdori qancha ko'p bo'lsa va chekish qanchalik erta boshlangan bo'lsa, xavf shunchalik yuqori bo'ladi[35]. Uzoq muddatli chekuvchilarda kasallikka chalinish xavfi nisbiy darajada 35% dan 50% gacha oshadi[35].

Taxminan 10% hollarda jismoniy faollikning yetishmasligi bilan ham bu kasallik kelib chiqadi[36]. Uzoq vaqt davomida muntazam ravishda o'tirish ko'krak bezi saratoniga chalingan bemorning o'lim xavfini orttiradi. Garchi mashqlar sabab kasallik yengilmasada, lekin o'lim xavfi kamayadi[37].


Ko'krak suti bilan boqish saratonning bir qancha turlari, shu jumladan ko'krak saratoni xavfini ham kamaytiradi[38] [39] [40] [41]. 1980 -yillarda o'tkazilgan tadqiqodlar shuni ko'rsatdiki, abort - ko'krak saratoni rivojlanish xavfini oshirishi kuzatildi[42][43].

Genetika

Kasallanganlarning 5-10% ni asosiy sababi genetika ekanligi tasdiqlangan[44]. Agar onasiga 50 yoshdan oldin tashxis qo'yilgan bo'lsa, uning qiz farzandida xavf 1,7% ga, agar onasiga 50 yoki undan keyin tashxis qo'yilgan bo'lsa xavf 1,4% ga oshadi[45].


Boshqa genetik moyilliklarga ko'krak to'qimalarining zichligi va gormonal darajalar kiradi. Ko'krak qafasi zich bo'lgan ayollarda shish paydo bo'lish ehtimoli ko'proq va ko'krak bezi saratoni tashxisi kechroq aniqlanadi - chunki zich to'qimalar o'smalarni mammogrammalarda to'sib qo'yadi. Bundan tashqari, tabiiy ravishda estrogen va progesteron darajasi yuqori bo'lgan ayollarda shish paydo bo'lish xavfi yuqori darajada bo'ladi[46] [47].

Tibbiy sharoitlar

Qandli diabet ham ko'krak saratoni xavfini oshirishi mumkin. [48]

Ko'krak saratonining asosiy sabablaridan yana biri gormonlar darajasi bilan bog'liqligidir. Ko'krak saratoni estrogen gormoni sabab rivojlanadi. Ushbu gormon balog'atga yetishish, hayz ko'rish va homiladorlik davrida ko'krak rivojlanishini faollashtiradi.

Qondagi prolaktin darajasining oshishi ham ko'krak saratoni xavfini oshiradi. [49]

Patofiziologiya

Kanallar va lobulalarda paydo bo'lgan ko'krak saratonining ko'rinishi
Dasturlashtirilgan hujayra o'limida ishtirok etgan signal uzatish yo'llarining umumiy ko'rinishi. Ushbu qobiliyatni yo'qotishga olib keladigan mutatsiyalar saraton shakllanishiga olib kelishi mumkin.

Ko'krak bezi saratoni, boshqa saratonlar kabi, atrof-muhit (tashqi) omil va genetik jihatdan kasallikka moyil bo'lgan hujayra o'rtasida yuzaga keladi. Oddiy hujayralar sog'lom holatda ko'p marta bo'linadi va to'xtaydi. Ular boshqa hujayralarga birikadi va to'qimalarga yopishadi. Hujayralar harakatni to'xtatganda, ya'ni, bo'linishni to'xtatish, boshqa hujayralarga yopishish, o'z joyida qolish va o'z vaqtida o'lish kabi qobiliyatni yo'qotganda saratonga aylanadi.

Oddiy hujayralar organizmga kerak bo'lmaganda o'z-o'zini yo'q qilishga qodir bo'ladi (dasturlashtirilgan hujayra o'limi). Shu vaqtgacha hujayralar bir nechta protein klasterlari va yo'llari bilan dasturlashtirilgan o'limdan himoyalangan. Himoya yo'llaridan biri PI3K / AKT yo'lidir; boshqasi - RAS / MEK / ERK yo'li. Ba'zida bu himoya yo'llari bo'ylab genlar mutatsiyaga uchrab, ularni doimiy ravishda "yoqadi" va hujayra endi kerak bo'lmaganda o'z-o'zini yo'q qilishga qodir emas. Bu boshqa mutatsiyalar bilan birgalikda saratonni keltirib chiqaradigan bosqichlardan biridir. Odatda, hujayra dasturlashtirilgan hujayra o'limiga tayyor bo'lganda, PTEN oqsili PI3K/AKT yo'lini o'chiradi. Ba'zi ko'krak saratonlarida PTEN oqsili geni mutatsiyaga uchraydi, shuning uchun PI3K/AKT yo'li "yoqilgan" holatda qoladi va saraton hujayrasi o'zini o'zi yo'q qilmaydi. [50]


Diagnostika

Ko'krak bezi saratonining ko'p turlarini ko'krakning ta'sirlangan qismidan namuna olish yoki biopsiyani mikroskopik tahlil qilish orqali aniqlash oson. Bundan tashqari, maxsus laboratoriya tekshiruvlarini talab qiladigan ko'krak bezi saratoni turlari ham mavjud.

Eng ko'p qo'llaniladigan ikkita skrining usuli, tibbiy yordam ko'rsatuvchi provayder tomonidan ko'krakni fizik tekshiruvdan o'tkazish va mammografiya[51]. Agar bu tekshiruvlar natijasiz bo'lsa, shifokor tashxisni aniqlashga yordam berish uchun mikroskopik tahlil qilish (nozik igna aspiratsiyasi yoki nozik igna aspiratsiyasi va sitologiya, FNAC deb nomlanuvchi protsedura) bo'lak ichidagi suyuqlik namunasini olishi mumkin. Igna aspiratsiyasi tibbiy xizmat ko'rsatuvchi provayderning ish joyida yoki klinikada amalga oshirilishi mumkin. Jarayon davomida og'riqni oldini olish uchun mahalliy anestetikdan foydalanish mumkin. Shaffof suyuqlik topilganda, uning saraton bo'lishi ehtimoli kamroq, ammo qonli suyuqlik saraton hujayralari borligini bildirishi mumkin. Shuning uchun qonli suyuqlik mikroskopik tahlilga yuboriladi va aniqlik kiritiladi.

  • Ko'krak saratonini ko'rsatadigan MRI
    Ko'krak saratonini ko'rsatadigan MRI
  • Kesib olingan ko'krak to'qimalarida joylashgan saratonning ko'rinishi: sariq yog'li to'qimalar ichida zich, oq yulduzsimon, diametri 2 sm
    Kesib olingan ko'krak to'qimalarida joylashgan saratonning ko'rinishi: sariq yog'li to'qimalar ichida zich, oq yulduzsimon, diametri 2 sm
  • Yuqori darajadagi invaziv duktal karsinoma, minimal tubula shakllanishi, aniq pleomorfizm va ko'zga ko'ringan mitozlar, 40x maydon
    Yuqori darajadagi invaziv duktal karsinoma, minimal tubula shakllanishi, aniq pleomorfizm va ko'zga ko'ringan mitozlar, 40x maydon
  • Mikrografiyada o'simta limfa tugunidan tashqarida kengaygan ko'krak kanali karsinomasi bilan invaziyalangan limfa tugunlari ko'rsatilgan.
    Mikrografiyada o'simta limfa tugunidan tashqarida kengaygan ko'krak kanali karsinomasi bilan invaziyalangan limfa tugunlari ko'rsatilgan.
  • Oddiy ko'krak va ko'krak saratoni to'qimalarida neyropilin-2 ifodasi
    Oddiy ko'krak va ko'krak saratoni to'qimalarida neyropilin-2 ifodasi
  • F-18 FDG PET/KT: o'ng skapulaga ko'krak bezi saratoni metastazi
    F-18 FDG PET/KT: o'ng skapulaga ko'krak bezi saratoni metastazi
  • Ignali ko'krak biopsiyasi
    Ignali ko'krak biopsiyasi
  • Elastografiya ultratovush tekshiruvida qattiq saraton to'qimasini ko'rsatadi.
    Elastografiya ultratovush tekshiruvida qattiq saraton to'qimasini ko'rsatadi.
  • Ultratovush tasvirida ko'krak bezi saratonining tartibsiz shakldagi massasi ko'rsatilgan.
    Ultratovush tasvirida ko'krak bezi saratonining tartibsiz shakldagi massasi ko'rsatilgan.
  • Infiltratsion (invaziv) ko'krak saratoni
    Infiltratsion (invaziv) ko'krak saratoni
  • Oddiy ko'krakni (chapda) va saraton kasalligiga chalingan ko'krakni (o'ngda) ko'rsatadigan mamogrammalar
    Oddiy ko'krakni (chapda) va saraton kasalligiga chalingan ko'krakni (o'ngda) ko'rsatadigan mamogrammalar

Tasniflash

Ko'krak bezi saratoni bir nechta tasniflash tizimlari bo'yicha tasniflanadi. Ularning har biri prognozga ta'sir qiladi.

Ko'krak bezi saratonining gistopatologik turlari, nisbiy chastotasi va prognozlari
  • Gistopatologiya . Ko'krak saratoni odatda gistologik ko'rinishi bo'yicha tasniflanadi. Ko'pincha ko'krak saratoni kanallar yoki lobulalar bilan qoplangan epiteliyadan kelib chiqadi va bu saratonlar kanal yoki lobulyar karsinoma deb tasniflanadi. Karsinoma in situ - bu ma'lum bir to'qima bo'linmasida, masalan, sut bezlari yo'lida atrofdagi to'qimalarga kirmasdan, past darajadagi saraton yoki prekanseroz hujayralarining o'sishi. Bundan farqli o'laroq, invaziv karsinoma o'zini dastlabki to'qimalar bo'limi bilan chegaralamaydi. [52]
  • Daraja. Ko'krak saratoni hujayralarining ko'rinishini oddiy ko'krak to'qimalarining ko'rinishi bilan taqqoslaydi. Ko'krak kabi organdagi oddiy hujayralar farqlanadi, ya'ni ular ushbu organning bir qismi sifatida o'zlarining funktsiyalarini aks ettiruvchi o'ziga xos shakl va shakllarni oladi. Saraton hujayralari bu farqni yo'qotadi. Saraton kasalligida sut kanallarini tashkil qilish uchun odatda tartibli ravishda joylashgan hujayralar tartibsiz bo'lib qoladi. Hujayra bo'linishi nazoratsiz holga keladi. Hujayra yadrolari kamroq bir xil bo'ladi. Patologlar hujayralarni yaxshi tabaqalangan (past darajali), o'rta darajada farqlangan (o'rta daraja) va yomon tabaqalangan (yuqori daraja) deb ta'riflaydilar, chunki hujayralar odatdagi ko'krak hujayralarida ko'rinadigan xususiyatlarni asta-sekin yo'qotadi. Yomon tabaqalangan saratonlar (to'qimalari oddiy ko'krak to'qimalariga o'xshamaydi) yomon prognozga ega.
  • Bosqich . TNM tizimidan foydalangan holda ko'krak bezi saratoni bosqichi t o'simtasining hajmiga ( T ), o'simta qo'ltiq ostidagi limfa tugunlariga ( N ) tarqalgan yoki yo'qligiga va o'simta m etastazlanganligiga ( M ) asoslanadi. ya'ni tananing uzoqroq qismiga tarqaladi). Kattaroq o'lcham, tugun tarqalishi va metastaz kattaroq bosqich soniga va yomon prognozga ega.
    Asosiy bosqichlar quyidagilar:
    • 0-bosqich - bu saratondan oldingi yoki marker holat, yo duktal karsinoma in situ (DCIS) yoki lobulyar karsinoma in situ (LCIS).
    • 1-3 bosqichlar ko'krak yoki mintaqaviy limfa tugunlari ichida.
    • 4-bosqich "metastatik" saraton bo'lib, u ko'krak va mintaqaviy limfa tugunlaridan tashqarida tarqalganligi sababli kamroq prognozga ega.
  • Ko'krak saratoni T1 bosqichi
    Ko'krak saratoni T1 bosqichi
  • Ko'krak saratoni T2 bosqichi
    Ko'krak saratoni T2 bosqichi
  • Ko'krak saratoni T3 bosqichi
    Ko'krak saratoni T3 bosqichi
  • Metastatik yoki 4-bosqich ko'krak saratoni
    Metastatik yoki 4-bosqich ko'krak saratoni
  • Retseptor holati . Ko'krak saratoni hujayralarining yuzasida va sitoplazmasida va yadrosida retseptorlari mavjud. Gormonlar kabi kimyoviy xabarchilar retseptorlarga bog'lanadi va bu hujayradagi o'zgarishlarga olib keladi. Ko'krak saratoni hujayralari uchta muhim retseptorga ega bo'lishi mumkin yoki bo'lmasligi mumkin: estrogen retseptorlari (ER), progesteron retseptorlari (PR) va HER2.
    DNK tahlillari . Har xil turdagi DNK testlari, shu jumladan DNK mikromassivlari oddiy hujayralarni ko'krak saratoni hujayralari bilan taqqoslaydi. Muayyan ko'krak saratonidagi o'ziga xos o'zgarishlar saratonni bir necha usulda tasniflash uchun ishlatilishi mumkin.
  • 1A bosqich ko'krak saratoni
    1A bosqich ko'krak saratoni
  • Ko'krak saratoni 1B bosqichi
    Ko'krak saratoni 1B bosqichi
  • 2A bosqich ko'krak saratoni
    2A bosqich ko'krak saratoni
  • 2A bosqich ko'krak saratoni
    2A bosqich ko'krak saratoni
  • 2B bosqichi ko'krak saratoni
    2B bosqichi ko'krak saratoni
  • 2B bosqichi ko'krak saratoni
    2B bosqichi ko'krak saratoni
  • 2B bosqichi ko'krak saratoni
    2B bosqichi ko'krak saratoni
  • Ko'krak saratoni 3A bosqichi
    Ko'krak saratoni 3A bosqichi
  • Ko'krak saratoni 3A bosqichi
    Ko'krak saratoni 3A bosqichi
  • Ko'krak saratoni 3A bosqichi
    Ko'krak saratoni 3A bosqichi
  • Ko'krak saratoni 3B bosqichi
    Ko'krak saratoni 3B bosqichi
  • Ko'krak saratoni 3B bosqichi
    Ko'krak saratoni 3B bosqichi
  • 4-bosqich ko'krak bezi saratoni
    4-bosqich ko'krak bezi saratoni

Skrining

Yangi Zelandiyadagi ko'krak bezi saratoni mobil skrining tekshiruv labaratoriyasi

Ko'krak bezi saratoni skriningi, erta tashxis qo'yish maqsadida sog'lom ayollarni tekshirish uchun yaratilgan. Skrining tekshiruvi testining ko'krakni klinik tekshirish, mammografiya, genetik skrining, ultratovush va magnit-rezonans tomografiya kabi bir qator turlari mavjud.

Ko'krakni klinik yoki o'z-o'zidan tekshirish ko'krakda bo'laklar yoki boshqa anormalliklarni his qilishni o'z ichiga oladi. Ko'krakni klinik tekshiruvlar tibbiy yordam ko'rsatuvchi provayderlar tomonidan amalga oshiriladi, o'z-o'zidan ko'krak tekshiruvi esa odamning o'zi tomonidan amalga oshiriladi. [53] Dalillar har ikkala turdagi ko'krak tekshiruvining samaradorligini tasdiqlamaydi, chunki bo'lak topilishi uchun yetarlicha katta bo'lganda, u bir necha yil davomida o'sib bo'lgan va shuning uchun tez orada imtihonsiz topilishi mumkin bo'lgan darajada katta bo'ladi. [54] [55] Ko'krak bezi saratoni uchun mammografik skrining rentgen nurlari yordamida ko'krakni har qanday xarakterli bo'lmagan massalar yoki bo'laklar mavjudligini tekshiradi. Skrining paytida ko'krak siqiladi va texnik bir necha burchakdan suratga tushadi. Umumiy mammogramma butun ko'krakni suratga oladi, diagnostik mamogramma esa ma'lum bir bo'lak yoki muammoli qismnigina suratga oladi[56].

Bir qator milliy organlar ko'krak saratoni skriningini tavsiya qiladi. O'rtacha ayol uchun AQSh profilaktika xizmatlari bo'yicha ishchi guruhi va Amerika shifokorlar kolleji 50 yoshdan 74 yoshgacha bo'lgan ayollarga har ikki yilda bir marta mammografiya qilishni tavsiya qiladi[7] [57], Evropa Kengashi ko'pgina dasturlar bilan 50 dan 69 yoshgacha bo'lgan mammografiyani tavsiya qiladi. 2 yillik chastotadan foydalangan holda[58]. Yevropa Komissiyasi har 2-3 yilda 45 dan 75 gacha mammografiyani tavsiya qiladi[59]. Kanadada esa 50 yoshdan 74 yoshgacha 2 yildan 3 yilgacha bo'lgan chastotada skrining tavsiya etadi[60]. Ishchi guruhning ushbu hisobotlari shuni ko'rsatadiki, keraksiz jarrohlik va tashvishga qo'shimcha ravishda, tez-tez mamogramma qilish xavfi nurlanish ta'sirida ko'krak bezi saratonining kichik, ammo sezilarli darajada oshishini o'z ichiga oladi[61].

Ayollar sog'lom vaznni saqlash, spirtli ichimliklarni iste'mol qilishni kamaytirish, jismoniy faollikni oshirish va emizish orqali ko'krak saratoni xavfini kamaytirishi mumkin[62]. Ushbu modifikatsiyalar AQSHda 38%, Buyuk Britaniyada 42%, Braziliyada 28% va Xitoyda 20% koʻkrak saratonining oldini olishi aniqlangan[62].Tez yurish kabi mo'tadil mashqlarning afzalliklari barcha yosh guruhlarida, shu jumladan postmenopozal ayollarda ham kuzatiladi. [62] [63] Yuqori darajadagi jismoniy faollik ko'krak saratoni xavfini taxminan 14% ga kamaytiradi. [64] Muntazam jismoniy faoliyatni rag'batlantiradigan va semirishni kamaytiradigan strategiyalar yurak-qon tomir kasalliklari va diabet xavfini kamaytirish kabi boshqa afzalliklarga ham ega bo'lishi mumkin [24] .


Boshqaruv

Ko'krak bezi saratonini davolash turli omillarga, jumladan saraton bosqichiga va odamning yoshiga bog'liq. Saraton yanada rivojlangan bo'lsa yoki davolanishdan keyin saratonning qaytalanish xavfi yuqori bo'lsa, davolanish yanada qiyin bo'ladi.

Ko'krak bezi saratoni odatda jarrohlik yo'li bilan davolanadi, undan keyin kimyoterapiya yoki radiatsiya terapiyasi yoki ikkalasi ham qo'llanilishi mumkin.

Jarrohlik

O'ng ko'krak mastektomiyasidan keyin ko'krak qafasi

Jarrohlik o'simtani, odatda, atrofdagi to'qimalarning bir qismi bilan birga jismoniy olib tashlashni o'z ichiga oladi. Jarrohlik paytida bir yoki bir nechta limfa tugunlari biopsiya qilinishi mumkin; tobora ko'proq limfa tugunlaridan namuna olish sentinel limfa tugunining biopsiyasi bilan amalga oshiriladi.

Operatsiyalarga quyidagilar kiradi:

  • Mastektomiya : butun ko'krakni olib tashlash.
  • Quadrantektomiya : ko'krakning to'rtdan bir qismini olib tashlash.
  • Lumpektomiya : ko'krakning kichik qismini olib tashlash.

O'simta olib tashlangandan so'ng, agar odam xohlasa, davolangan joyning estetik ko'rinishini yaxshilash uchun ko'krakni qayta tiklash operatsiyasi, plastik jarrohlik turi, amalga oshirilishi mumkin.

Dori-darmonlar

Jarrohlikdan keyin va qo'shimcha ravishda qo'llaniladigan dorilar adjuvan terapiya deb ataladi. Operatsiyadan oldin kimyoterapiya yoki boshqa turdagi terapiya neoadjuvan terapiya deb ataladi. Aspirin boshqa davolash usullari bilan qo'llanilganda ko'krak bezi saratonidan o'limni kamaytirishi mumkin[65] [66].

Hozirgi vaqtda ko'krak bezi saratonini davolash uchun uchta asosiy dorilar guruhi qo'llaniladi: gormonlarni blokirovka qiluvchi vositalar, kimyoterapiya va monoklonal antikorlar.

Epidemiologiya

2004 yilda 100 000 aholiga ko'krak bezi saratonidan yoshga qarab o'lim soni[67]

Tarix

18-asrda ko'krak bezi saratoni jarrohligi

Otopsiya kamdan-kam bo'lganligi sababli, ichki organlarning saratoni qadimgi tibbiyot uchun ko'rinmas edi. Ammo ko'krak saratoni teri orqali sezilishi mumkin edi va uning rivojlangan holatida ko'pincha qo'ziqorinli lezyonlarga aylanadi: o'simta nekrotik bo'lib qoladi (ichkaridan o'ladi, o'simta parchalanib ketadi) va teri orqali yarasi paydo bo'ladi.

Ko'krak bezi saratonining eng qadimgi topilgan dalillari Misrda bo'lib, 4200 yil oldin, Oltinchi sulolaga tegishli. [68] Qubbet al-Hava nekropolidagi ayol qoldiqlarini o'rganish metastatik tarqalish tufayli odatiy halokatli zararni ko'rsatdi. [68] Edvin Smit papirusida koterizatsiya yo'li bilan davolangan sakkizta o'sma yoki ko'krak yarasi tasvirlangan. Yozuvda kasallik haqida shunday deyilgan: "Hech qanday davolash yo'q". [69] Asrlar davomida shifokorlar o'zlarining amaliyotlarida shunga o'xshash holatlarni bir xil xulosa bilan tasvirlab berishgan. Qadimgi tibbiyot, yunonlar davridan 17-asrgacha, gumoralizmga asoslangan va shuning uchun ko'krak saratoni odatda tanani boshqaradigan asosiy suyuqliklardagi nomutanosiblik, ayniqsa qora safroning ko'pligi tufayli yuzaga keladi, deb ishonishgan. [70] Shu bilan bir qatorda, bu ilohiy jazo sifatida ko'rilgan. [71]

Ko'krak bezi saratoni uchun mastektomiya hech bo'lmaganda miloddan avvalgi 548 yilda amalga oshirilgan, o'sha paytda sud shifokori Aetios Amida tomonidan Teodoraga taklif qilingan. [72] 17-asrda shifokorlar qon aylanish tizimi haqida ko'proq ma'lumotga ega bo'lishmaguncha, ular ko'krak saratoni tarqalishini qo'ltiq ostidagi limfa tugunlari bilan bog'lashlari mumkin edi. 18-asrning boshlarida frantsuz jarrohi Jan Lui Petit qo'ltiq osti limfa tugunlarini olib tashlashni o'z ichiga olgan total mastektomiyani amalga oshirdi, chunki u bu takrorlanishni kamaytirishini tan oldi. [73] Petitning ishi 17-asrda ko'krak ostidagi pektoral mushakni qo'shimcha ravishda olib tashlagan jarroh Bernard Peyrilhening usullariga asoslangan, chunki u bu prognozni sezilarli darajada yaxshilagan deb hisobladi. [74] Ammo yomon natijalar va bemor uchun katta xavf shifokorlar 17-asrda "yagona chora - o'z vaqtida operatsiya" deb e'lon qilgan Nikolaes Tulp kabi jarrohlarning fikriga qo'shilmasligini anglatardi. Mashhur jarroh Richard Uayzman 17-asrning oʻrtalarida 12 ta mastektomiyadan soʻng ikki bemor operatsiya davomida vafot etganini, sakkiz nafar bemor operatsiyadan koʻp oʻtmay progressiv saraton kasalligidan vafot etganini va 12 bemordan faqat ikkitasi tuzalib ketganligini hujjatlashtirgan. [75] Shifokorlar ko'krak bezi saratonining dastlabki bosqichlarida buyurgan davolashda konservativ edilar. Bemorlarga ishqoriy mishyak kabi kislotalilikni pasaytiradigan detoks, qon quyish va an'anaviy vositalar aralashmasi bilan davolash qilindi. [76]

1664 yilda avstriyalik Annaga ko'krak bezi saratoni tashxisi qo'yilganida, dastlabki davolash gemok sharbati bilan to'yingan kompresslardan iborat edi. Shishlar ko'payib ketganda, qirol shifokori mishyak moylari bilan davolashni boshladi. [77] Qirollik bemori 1666 yilda dahshatli og'riqdan vafot etdi. [78] Ko'krak bezi saratonini davolashning har bir muvaffaqiyatsizligi yangi davolash usullarini izlashga olib keldi, bu shifobaxsh, o'simlikshunoslar, kimyogarlarr tomonidan reklama qilingan va sotilgan dorilar bozorini rag'batlantirdi. [79] Anesteziya va antiseptiklarning etishmasligi mastektomiyani og'riqli va xavfli sinovga aylantirdi. [75] 18-asrda turli xil anatomik kashfiyotlar ko'krak bezi saratonining sabablari va o'sishi haqidagi yangi nazariyalar bilan birga keldi. Tergovchi jarroh Jon Hunterning ta'kidlashicha, asabiy suyuqlik ko'krak saratonini keltirib chiqaradi. Boshqa jarrohlar sut yo'llaridagi sut saraton o'sishiga olib kelishini taklif qilishdi. Ko'krak to'qimalarida xavfli o'zgarishlarning sababi sifatida ko'krakning shikastlanishi haqidagi nazariyalar ilgari surildi. Ko'krak bo'laklari va shishlarining topilishi qattiq o'smalar va bo'laklar saratonning yaxshi bosqichlari ekanligi haqidagi bahs-munozaralarni kuchaytirdi. Zarur zudlik bilan davolanish to'g'risida tibbiy fikrlar har xil edi. [80] Jarroh Benjamin Bell ko'krakning faqat bir qismi ta'sirlangan bo'lsa ham, butun ko'krakni olib tashlashni qo'llab-quvvatladi.

Radikal mastektomiya, Halstedning jarrohlik hujjatlari

Pushti lenta

Pushti lenta ko'krak bezi saratoni haqida xabardorlikni qo'llab-quvvatlashning ramzidir.

Shuningdek qarang

  • Erkak ko'krak saratoni

Ma'lumotnomalar

  1. ↑ „Breast Cancer“. NCI (1980-yil yanvar). 2014-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 29-iyun.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 „Breast Cancer Treatment (PDQ®)“. NCI (2014-yil 23-may). 2014-yil 5-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 29-iyun.
  3. ↑ Saunders, Christobel. Breast cancer, 1., Oxford: Oxford University Press, 2009 — Chapter 13 bet. ISBN 978-0-19-955869-8. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 World Cancer Report 2014. World Health Organization, 2014 — Chapter 5.2 bet. ISBN 978-92-832-0429-9. 
  5. ↑ "Screening for breast cancer with mammography". The Cochrane Database of Systematic Reviews 6 (6): CD001877. June 2013. doi:10.1002/14651858.CD001877.pub5. PMID 23737396. PMC 6464778. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=6464778. 
  6. ↑ "Screening for Breast Cancer: Systematic Evidence Review Update for the US Preventive Services Task Force [Internet]". U.S. Preventive Services Task Force Evidence Syntheses (Rockville, MD: Agency for Healthcare Research and Quality). November 2009. Report No.: 10-05142-EF-1. PMID 20722173. 
  7. ↑ 7,0 7,1 "Screening for Breast Cancer: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement". Annals of Internal Medicine 164 (4): 279–96. February 2016. doi:10.7326/M15-2886. PMID 26757170.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "USPSTFScreen2016" defined multiple times with different content
  8. ↑ „Five Things Physicians and Patients Should Question“. Choosing Wisely: an initiative of the ABIM Foundation. American College of Surgeons (2013-yil sentyabr). 2013-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 2-yanvar.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 „Breast Cancer Treatment (PDQ®)“. NCI (2014-yil 26-iyun). 2014-yil 5-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 29-iyun.
  10. ↑ „World Cancer Report“. International Agency for Research on Cancer (2008). 2011-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 26-fevral.
  11. ↑ „SEER Stat Fact Sheets: Breast Cancer“. NCI. 2014-yil 3-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 18-iyun.
  12. ↑ „Cancer Survival in England: Patients Diagnosed 2007–2011 and Followed up to 2012“. Office for National Statistics (2013-yil 29-oktyabr). 2014-yil 29-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 29-iyun.
  13. ↑ World Cancer Report 2014. World Health Organization, 2014 — Chapter 1.1 bet. ISBN 978-92-832-0429-9. 
  14. ↑ "Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries". CA: A Cancer Journal for Clinicians 68 (6): 394–424. November 2018. doi:10.3322/caac.21492. PMID 30207593. 
  15. ↑ 15,0 15,1 American Cancer Society. „Cancer Facts & Figures 2007“ (2007). 2007-yil 10-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 26-aprel.
  16. ↑ "Mammographic density and the risk and detection of breast cancer". The New England Journal of Medicine 356 (3): 227–36. January 2007. doi:10.1056/NEJMoa062790. PMID 17229950. 
  17. ↑ 17,0 17,1 Merck Manual of Diagnosis and Therapy. „Breast Disorders: Breast Cancer“ (2003-yil fevral). 2011-yil 2-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 5-fevral.
  18. ↑ Watson M (2008). "Assessment of suspected cancer". InnoAiT 1 (2): 94–107. doi:10.1093/innovait/inn001. 
  19. ↑ „Breast Cancer Evaluation“. eMedicine (2006-yil 23-avgust). 2008-yil 12-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 5-fevral.
  20. ↑ "Molecular biology of breast cancer metastasis. Inflammatory breast cancer: clinical syndrome and molecular determinants". Breast Cancer Research 2 (6): 423–9. 1 December 2000. doi:10.1186/bcr89. PMID 11250736. PMC 138665. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=138665. 
  21. ↑ "Significance, detection and markers of disseminated breast cancer cells". Endocrine-Related Cancer 13 (4): 1033–67. December 2006. doi:10.1677/ERC-06-0001. PMID 17158753. 
  22. ↑ „Stage 4 :: The National Breast Cancer Foundation“. www.nationalbreastcancer.org.
  23. ↑ National Cancer Institute. „Metastatic Cancer: Questions and Answers“ (2004-yil 1-sentyabr). 2008-yil 27-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 6-fevral.
  24. ↑ 24,0 24,1 "Population attributable risks for modifiable lifestyle factors and breast cancer in New Zealand women". Internal Medicine Journal 43 (11): 1198–204. November 2013. doi:10.1111/imj.12256. PMID 23910051.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Hay2013" defined multiple times with different content
  25. ↑ „Breast cancer prevention“,Advances in Breast Cancer Management, Second Edition, Cancer Treatment and Research, 2008 — 149–64 bet. DOI:10.1007/978-0-387-73161-2_10. ISBN 978-0-387-73160-5. 
  26. ↑ „Am I at risk?“. Breast Cancer Care (2018-yil 23-fevral). 2013-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 22-oktyabr.
  27. ↑ Collaborative Group on Hormonal Factors in Breast Cancer (July 2002). "Breast cancer and breastfeeding: collaborative reanalysis of individual data from 47 epidemiological studies in 30 countries, including 50302 women with breast cancer and 96973 women without the disease". Lancet 360 (9328): 187–95. doi:10.1016/S0140-6736(02)09454-0. PMID 12133652. 
  28. ↑ "Estrogen carcinogenesis in breast cancer". The New England Journal of Medicine 354 (3): 270–82. January 2006. doi:10.1056/NEJMra050776. PMID 16421368. 
  29. ↑ „Hormone Therapy and Menopause“. National Research Center for Women & Families (2009-yil fevral).
  30. ↑ 30,0 30,1 Zhang, Yan-Bo; Pan, Xiong-Fei; Chen, Junxiang; Cao, Anlan; Zhang, Yu-Ge; Xia, Lu; Wang, Jing; Li, Huiqi et al. (2020-03-31). "Combined lifestyle factors, incident cancer, and cancer mortality: a systematic review and meta-analysis of prospective cohort studies". British Journal of Cancer 122 (7): 1085–1093. doi:10.1038/s41416-020-0741-x. ISSN 0007-0920. PMID 32037402. PMC 7109112. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7109112. 
  31. ↑ 31,0 31,1 Choi, Yoon-Jung; Myung, Seung-Kwon; Lee, Ji-Ho (April 2018). "Light Alcohol Drinking and Risk of Cancer: A Meta-Analysis of Cohort Studies". Cancer Research and Treatment 50 (2): 474–487. doi:10.4143/crt.2017.094. ISSN 2005-9256. PMID 28546524. PMC 5912140. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=5912140. 
  32. ↑ Bagnardi, V.; Rota, M.; Botteri, E.; Tramacere, I.; Islami, F.; Fedirko, V.; Scotti, L.; Jenab, M. et al. (2015-02-03). "Alcohol consumption and site-specific cancer risk: a comprehensive dose-response meta-analysis". British Journal of Cancer 112 (3): 580–593. doi:10.1038/bjc.2014.579. ISSN 1532-1827. PMID 25422909. PMC 4453639. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4453639. 
  33. ↑ 33,0 33,1 "Alcohol Use and Breast Cancer: A Critical Review". Alcoholism: Clinical and Experimental Research 40 (6): 1166–81. June 2016. doi:10.1111/acer.13071. PMID 27130687. "All levels of evidence showed a risk relationship between alcohol consumption and the risk of breast cancer, even at low levels of consumption." 
  34. ↑ "Alcohol Intake and Breast Cancer Risk: Weighing the Overall Evidence". Current Breast Cancer Reports 5 (3): 208–221. September 2013. doi:10.1007/s12609-013-0114-z. PMID 24265860. PMC 3832299. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3832299. 
  35. ↑ 35,0 35,1 "Active smoking and secondhand smoke increase breast cancer risk: the report of the Canadian Expert Panel on Tobacco Smoke and Breast Cancer Risk (2009)". Tobacco Control 20 (1): e2. January 2011. doi:10.1136/tc.2010.035931. PMID 21148114. 
  36. ↑ "Effect of physical inactivity on major non-communicable diseases worldwide: an analysis of burden of disease and life expectancy". Lancet 380 (9838): 219–29. July 2012. doi:10.1016/S0140-6736(12)61031-9. PMID 22818936. PMC 3645500. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3645500. 
  37. ↑ "Sedentary time and its association with risk for disease incidence, mortality, and hospitalization in adults: a systematic review and meta-analysis". Annals of Internal Medicine 162 (2): 123–32. January 2015. doi:10.7326/M14-1651. PMID 25599350. 
  38. ↑ "Breastfeeding and maternal health outcomes: a systematic review and meta-analysis". Acta Paediatrica 104 (467): 96–113. December 2015. doi:10.1111/apa.13102. PMID 26172878. PMC 4670483. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4670483. 
  39. ↑ „Breastfeeding“. World Health Organization.
  40. ↑ „Breastfeeding:Frequently Asked Questions (FAQs)“. U.S. Center for disease control and prevention(CDC) (2021-yil 10-avgust).
  41. ↑ Collaborative Group on Hormonal Factors in Breast Cancer (July 2002). "Breast cancer and breastfeeding: collaborative reanalysis of individual data from 47 epidemiological studies in 30 countries, including 50302 women with breast cancer and 96973 women without the disease". Lancet 360 (9328): 187–195. doi:10.1016/S0140-6736(02)09454-0. PMID 12133652. 
  42. ↑ "Susceptibility of the mammary gland to carcinogenesis. II. Pregnancy interruption as a risk factor in tumor incidence". The American Journal of Pathology 100 (2): 497–512. August 1980. PMID 6773421. PMC 1903536. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1903536. "In contrast, abortion is associated with increased risk of carcinomas of the breast. The explanation for these epidemiologic findings is not known, but the parallelism between the DMBA-induced rat mammary carcinoma model and the human situation is striking. ... Abortion would interrupt this process, leaving in the gland undifferentiated structures like those observed in the rat mammary gland, which could render the gland again susceptible to carcinogenesis." 
  43. ↑ "Breast cancer and abortion: collaborative reanalysis of data from 53 epidemiological studies, including 83?000 women with breast cancer from 16 countries". Lancet 363 (9414): 1007–16. March 2004. doi:10.1016/S0140-6736(04)15835-2. PMID 15051280. 
  44. ↑ "Translational advances regarding hereditary breast cancer syndromes". Journal of Surgical Oncology 105 (5): 444–51. April 2012. doi:10.1002/jso.21856. PMID 22441895. 
  45. ↑ "Family history and risk of breast cancer: nurses' health study". Breast Cancer Research and Treatment 133 (3): 1097–104. June 2012. doi:10.1007/s10549-012-1985-9. PMID 22350789. PMC 3387322. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3387322. 
  46. ↑ „CDC – What Are the Risk Factors for Breast Cancer?“. www.cdc.gov (2018-yil 14-dekabr).
  47. ↑ "Estrogen and progesterone promote breast cancer cell proliferation by inducing cyclin G1 expression". Brazilian Journal of Medical and Biological Research 51 (3): 1–7. January 2018. doi:10.1590/1414-431X20175612. PMID 29513878. PMC 5912097. Archived from the original on 14 May 2017. https://web.archive.org/web/20170514183905/http://www.popline.org/node/328955. Qaraldi: 29 April 2019. Koʻkrak bezi saratoni]]
  48. ↑ "Risk factors of breast cancer: a systematic review and meta-analysis". Asia-Pacific Journal of Public Health 25 (5): 368–87. September 2013. doi:10.1177/1010539513488795. PMID 23709491. 
  49. ↑ Wang, Minghao; Wu, Xiujuan; Chai, Fan; Zhang, Yi; Jiang, Jun (2016-05-17). "Plasma prolactin and breast cancer risk: a meta- analysis". Scientific Reports 6: 25998. doi:10.1038/srep25998. ISSN 2045-2322. PMID 27184120. PMC 4869065. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4869065. 
  50. ↑ "32nd Annual CTRC-AACR San Antonio Breast Cancer Symposium". Sunday Morning Year-End Review. 14 December 2009. Archived from the original on 13 August 2013. https://web.archive.org/web/20130813021816/http://www.sabcs.org/Newsletter/Docs/SABCS_2009_Issue5.pdf. 
  51. ↑ "Clinical breast examination: practical recommendations for optimizing performance and reporting". CA: A Cancer Journal for Clinicians 54 (6): 327–44. 2004. doi:10.3322/canjclin.54.6.327. PMID 15537576. 
  52. ↑ Kosir, Mary Ann „Ch. 253, Breast Cancer“,. Merck Manual, Professional Edition, July 2019. 
  53. ↑ „Screening“. Centers for Disease Control and Prevention (2018-yil 11-sentyabr). 2015-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 17-noyabr.
  54. ↑ „Screening for Breast Cancer“. US Preventive Services Task Force (2009-yil dekabr). 2013-yil 2-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 24-dekabr.
  55. ↑ "Regular self-examination or clinical examination for early detection of breast cancer". The Cochrane Database of Systematic Reviews 2010 (2): CD003373. 2003. doi:10.1002/14651858.CD003373. PMID 12804462. PMC 7387360. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7387360. 
  56. ↑ „Breast Cancer and Mammograms“. WebMD. 2012-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 24-dekabr.
  57. ↑ "Screening for Breast Cancer in Average-Risk Women: A Guidance Statement From the American College of Physicians". Annals of Internal Medicine 170 (8): 547–560. April 2019. doi:10.7326/M18-2147. PMID 30959525. 
  58. ↑ "Mammography Screening: Evidence, History and Current Practice in Germany and Other European Countries". Breast Care 6 (2): 104–109. 2011. doi:10.1159/000327493. PMID 21673820. PMC 3104900. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3104900. 
  59. ↑ "Breast Cancer Screening and Diagnosis: A Synopsis of the European Breast Guidelines". Annals of Internal Medicine 172 (1): 46–56. January 2020. doi:10.7326/M19-2125. PMID 31766052. 
  60. ↑ "Recommendations on screening for breast cancer in average-risk women aged 40–74 years". CMAJ 183 (17): 1991–2001. November 2011. doi:10.1503/cmaj.110334. PMID 22106103. PMC 3225421. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3225421. 
  61. ↑ „Breast Cancer: Screening“. United States Preventive Services Task Force. 2013-yil 16-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  62. ↑ 62,0 62,1 62,2 „Lifestyle-related Breast Cancer Risk Factors“. www.cancer.org. Qaraldi: 2018-yil 18-aprel.
  63. ↑ "Physical activity and risk of breast cancer among postmenopausal women". Archives of Internal Medicine 170 (19): 1758–64. October 2010. doi:10.1001/archinternmed.2010.363. PMID 20975025. PMC 3142573. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3142573. 
  64. ↑ "Physical activity and risk of breast cancer, colon cancer, diabetes, ischemic heart disease, and ischemic stroke events: systematic review and dose-response meta-analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". BMJ 354: i3857. August 2016. doi:10.1136/bmj.i3857. PMID 27510511. PMC 4979358. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4979358. 
  65. ↑ "Antiplatelet Therapy in Breast Cancer Patients Using Hormonal Therapy: Myths, Evidence and Potentialities – Systematic Review". Arquivos Brasileiros de Cardiologia 111 (2): 205–212. August 2018. doi:10.5935/abc.20180138. PMID 30183988. PMC 6122903. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=6122903. 
  66. ↑ "Aspirin intake and survival after breast cancer". Journal of Clinical Oncology 28 (9): 1467–72. March 2010. doi:10.1200/JCO.2009.22.7918. PMID 20159825. PMC 2849768. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2849768. 
  67. ↑ „WHO Disease and injury country estimates“. World Health Organization (2009). 2009-yil 11-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 11-noyabr.
  68. ↑ 68,0 68,1 „Oldest evidence of breast cancer found in Egyptian skeleton“. Reuters (2015-yil 24-mart). 2015-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 25-mart.
  69. ↑ „The History of Cancer“. American Cancer Society (2002-yil 25-mart). 2006-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2006-yil 9-oktyabr.
  70. ↑ Olson, James Stuart. Bathsheba's breast: women, cancer & history. The Johns Hopkins University Press, 2002 — 32–33 bet. ISBN 978-0-8018-6936-5. 
  71. ↑ Yalom, Marilyn. A history of the breast. New York: Alfred A. Knopf, 1997 — 234 bet. ISBN 978-0-679-43459-7. 
  72. ↑ Olson, James Stuart. Bathsheba's breast: women, cancer & history. The Johns Hopkins University Press, 2002 — 9–13 bet. ISBN 978-0-8018-6936-5. 
  73. ↑ Faguet, Guy „Chapter 2: An Historical Overview: From Prehistory to WWII. From Medieval Europe to World War II“,. The Conquest of Cancer: A Distant Goal, 2015 — 24 bet. ISBN 9789401791656. 
  74. ↑ Kaartinen, Marjo „Chapter 2: "But Sad Resources": Treating Cancer in the Eighteenth Century“,. Breast cancer in the eighteenth century. London: Pickering & Chatto, 2013 — 53 bet. ISBN 978-1-84893-364-4. 
  75. ↑ 75,0 75,1 Winchester, David J.. Breast Cancer. PMPH-USA, 2006 — 6 bet. ISBN 9781550092721.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Breast Cancer" defined multiple times with different content
  76. ↑ de Moulin, D.. A short history of breast cancer. Springer Science & Business Media, 2013 — 24 bet. ISBN 9789401706018. 
  77. ↑ de Moulin, D.. A short history of breast cancer. Springer Science & Business Media, 2013 — 25 bet. ISBN 9789401706018. 
  78. ↑ de Moulin, D.. A short history of breast cancer. Springer Science & Business Media, 2013 — 26 bet. ISBN 9789401706018. 
  79. ↑ Boddice, Robert Gregory. Pain and Emotion in Modern History. Springer, 2014 — 24 bet. ISBN 9781137372437. 
  80. ↑ Winchester, David J.. Breast Cancer. PMPH-USA, 2006 — 5 bet. ISBN 9781550092721.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Koʻkrak_bezi_saratoni&oldid=2872433" dan olindi