Zaynab binti al-Kamol
Zaynab binti al-Kamol (646-740 hijriy/1248-1339 milodiy) Damashqlik muhaddis va muallima edi. Uning toʻliq ismi Ummu Abdulloh Zaynab binti Ahmad ibn Abdulrahim al-Maqdisiya al-Dimashqiya, ammo tarjimai hollar va tarixchilar uni koʻproq Zaynab bint al-Kamol nomi bilan tilga olishadi.[1]
Yoshlik davri[tahrir | manbasini tahrirlash]
Zaynab binti al-Kamol ijoz yigʻishni juda erta boshlagan. U bor-yoʻgʻi bir yoshida Abdulxoliq an-Nishtibriydan birinchi ijozni, keyin yana ikkitasini Ibn Sayyodiy va Ajiba al-Baqadriyyadan oldi. Ikki yoshida u Habiba binti Abu Umardan qoʻshimcha guvohnoma oldi. Olti yoshida u Halab, Iskandariya, Qohira, Harron va Shom ulamolaridan ilm yetkazish uchun yozma ruxsat olgan edi. U 6 yoshdan 12 yoshgacha boʻlgan davrda oʻz davri ulamolari tomonidan oʻtkazilgan koʻplab anjumanlarda boʻlib, oʻzi eshitgan asarlarni yetkazish huquqini qoʻlga kiritdi. Ulamolar Zaynab juda yosh boʻlishiga qaramay, oʻz bilimlarini unga yetkazishga ishonchlari komil edi. Aftidan, koʻpchilik bu qizning oʻsib-ulgʻayib, keyinchalik hayotida taniqli olim boʻlishiga ishonganga oʻxshaydi.[2]
Zaynab binti al-Kamol birinchi ijozini juda erta va gʻayrioddiy ijazlarni bor-yoʻgʻi bir yoshida yigʻishdan boshladi. Bu shuni koʻrsatadiki, uning muhaddislar hayotiga kirishini kimdir uyushtirgan boʻlishi kerak. Biroq, biograflar bu shaxsning kimligini eslatmaydilar. Uning otasi Ahmad Kamoliddin al-Maqdisiy boʻlishi mumkin, chunki u hech qachon diniy olimlik obroʻsiga ega boʻlmagani uchun tilga olinmagan boʻlishi mumkin. Biroq, uning hadislari bilan hurmatga sazovor boʻlgan amakisi uni bu amaliyotga boshlagan shaxs boʻlishi mumkinligi ham gumon qilinadi.[2]
Keyingi hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Zaynab bint al-Kamolning oʻsmirlik davridan to 60 yoshgacha boʻlgan hayoti haqida maʼlumot beruvchi manbalar koʻp boʻlmasa-da, uning keyingi yillari haqida maʼlumotlar tilga olinadi. Bu manbalarda Zaynab rivoyat qilgan hadis toʻplamlarining taʼsirchan soni va ahamiyati haqida soʻz boradi. U shuningdek, mashyaxalarni uzatishi bilan mashhur edi. Damashq sertifikatlari kataloglangan Mu’jam as-Samoʻat al-Dimashqiya, oʻttiz toʻrt marta as- sama majlisiga raislik qiluvchi hokimiyat sifatida Zaynab binti al-Kamolni nomlaydi.
Ibn Hajarning hujjatlari Zaynab binti al-Kamolning hech qachon turmushga chiqmaganligini koʻrsatadi. Bundan tashqari, u oftalmiya bilan ogʻriganligini aytadi, garchi bu uning faoliyatiga putur yetkazmagan boʻlsa ham. Aytishlaricha, Zaynab 94 yoshida vafot etganida, u juda koʻp ijozlarga ega boʻlgan. U musnidat ash-Shom unvoniga sazovor boʻlgan juda hurmatli muhaddis edi.[2]
Manzil[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aytish joizki, Zaynab binti al-Kamol Damashq chekkasidagi Solihiyya shahrida yashagan. Rivojlanayotgan hudud diniy oʻrganishga qaratilganligi bilan mashhur edi. Hujjatlarga koʻra, ushbu tadqiqotning koʻp qismi olim musulmon ayollarning koʻplab hissalari tufayli boʻlgan.
Imom ibn Kasir tomonidan zikr qilingani[tahrir | manbasini tahrirlash]
Imom ibn Kasir Damashqdagi Qosyun togʻi yonidagi Hanabila masjidida Imom Molik tomonidan Zaynab binti al-Kamolning Muvatta qiroatini eshitganligi haqida xabar qoldirgan.[3]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Al-Shaykha Zaynab bint al-Kamal (D. 740 H)“ (16-may 2016-yil).
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Sayeed, A. (2013).Women and the Transmission of the Religious Knowledge in Islam. Cambridge University Press p.159-169
- ↑ „Women Scholars“.