Yekaterina Yushenko

Yekaterina Yushenko
Tavalludi	8-dekabr 1919;
Vafoti	15-avgust 2001
Fuqaroligi	Ukraina va SSSR

Yekaterina Yushenko

Yekaterina Logvinovna Yushenko (qizligida — Rvacheva; 1919-yil 8-dekabr, Chigirin, SSSR — 2001-yil 15-avgust, Kiyev) — sovet va ukrainalik dasturchi va kibernetik, dunyodagi birinchi yuqori darajadagi dasturlash tillaridan birining muallifi („Dasturlashning manzil tili“ — 1955-yil). Ukraina Milliy Fanlar akademiyasining muxbir a’zosi (1979-yil), Moldova Fanlar akademiyasining faxriy aʼzosi (2001-yil)^[1], Fan va texnologiya sohasidagi Ukraina Davlat mukofotining ikki marta laureati (1978-yil), SSSR Vazirlar Kengashi mukofoti laureati, V M. Glushkova mukofoti laureati.

Hayoti

Chigirinda o‘qituvchilar oilasida dunyoga kelgan. Akasi — V. L. Rvachyov. Yekaterina Yushenko 1942-yilda O‘rta Osiyo universitetini tamomlagan. U Ukraina Fanlar akademiyasi Matematika institutining Lvov ehtimollik nazariyasi bo‘limida (1946—1950), Ukraina Fanlar akademiyasi Matematika institutining katta ilmiy xodimi (1950-1957), Ukraina Fanlar akademiyasi Kibernetika institutining bo‘lim mudiri (1957 yildan) bo‘lib faoliyat olib borgan.

Ilmiy faoliyati

Yekaterina Yushchenko ehtimollar nazariyasi va matematik statistika sohasidagi ilk ilmiy tadqiqotlarini Matematika institutining Lvov bo‘limida akademik B. V. Gnedenko rahbarligida olib borgan. 1950-yildan boshlab Hisoblash usullari laboratoriyasiga rahbarlik qilgan, tez orada bu joy Hisoblash usullari va dasturlash laboratoriyasi nomini olgan. 1951-yilda MESM guruhlari bilan uchrashgan va 1952-yilning boshidanoq MESM ^[2] uchun dasturlarni ishlab chiqqan, shu jumladan raketa va kosmik komplekslar uchun tashqi ballistika muammolarini hal qilish, ishlab chiqarish rejalarini koʻrib chiqish, yuqori kuchlanishli elektr uzatish liniyalarini yotqizishni optimallashtirish, uzoq masofalarda (SSSR va boshqa sotsialistik mamlakatlar boʻyicha) va boshqalar.

Yekaterina Yushchenko SSSRda birinchi fizika-matematika fanlari doktori bo‘lgan, unga dasturlash bo‘yicha ishlari uchun ushbu daraja berilgan. U jahon amaliyotida birinchilardan bo‘lib konstruksiyalari zamonaviy til tarkibiga kirgan dasturlash tillaridan biri — Adres tilini taklif qildi^[3]. Yekaterina Logvinovna 1957-yilda cheklangan nashrda yozilgan va nashr etilgan mashhur „Dasturlash elementlari“ kitobining mualliflari (B.V.Gnedenko va V.S.Korolyuk bilan) qatorida boʻlgan va 1961 va 1963-yillarda katta tirajlarda qayta nashr etilgan, shuningdek, tarjimada: 1964-yilda Ruminiya, GDR, Vengriya, Polsha, Yugoslaviya va Daniyada va 1969-yilda Fransiyada. Bu kitob A. I. Kitov va N. A. Krinitskiyning SSSRdagi birinchi rasmiy darsligi „Elektron raqamli mashinalar va dasturlash“ (1959 y., 1961-yilda ikkinchi nashr) bilan bir qatorda mamlakat oliy o‘quv yurtlarida katta shuhrat qozongan. Uning rahbarligida va bevosita ishtirokida bir qator instrumental va texnologik komplekslar yaratilgan. Ushbu sohadagi faoliyati uchun Ukraina SSRning ikkita Davlat mukofoti va SSSR Vazirlar Kengashining mukofoti, kompyuter algebrasi sohasidagi nazariy ishlanmalar uchun — Glushkov akademik mukofoti bilan taqdirlangan. Shuningdek, Y. Yushenko malika Olga ordeni bilan taqdirlangan^[4].

Y. L. Yushenko 5 ta mualliflik guvohnomasini olgan, SSSRning 14 ta Davlat standartlarini ishlab chiqqan. U 200 dan ortiq ilmiy ishlar muallifi, shu jumladan 26 ta monografiya^[5], darsliklar va oʻquv qoʻllanmalar (40 dan ortiq, shu jumladan qayta nashrlar), ularning bir qismi Germaniya, Chexiya, Vengriya, Yugoslaviya, Fransiya, Daniya va boshqa mamlakatlarda tarjima qilingan va nashr etilgan. Y. Yushchenko 45 nafar fan nomzodi va 11 nafar fan doktorini tayyorlagan. „Kibernetika va tizim tahlili“ va „Programmalash muammolari“ jurnallarining tahrir hay’ati a’zosi, Ukraina Milliy fanlar akademiyasining „Kibernetika“ muammosi bo‘yicha ilmiy kengashi a’zosi, Ilmiy darajalarni berish boʻyicha malaka kengashi aʼzosi boʻlgan.

Manbalar

↑ Membrii Academiei de Ştiinţe a Moldovei: Dicţionar (1961—2006) / Ch.: Î.E.P. Ştiinţa, 2006
↑ „История научной школы теоретического программирования в Украине. Е. Л. Ющенко, Б. В. Гнеденко, О. Л. Перевозчикова, Г. Е. Цейтлин“. www.icfcst.kiev.ua. 2010-yil 11-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 23-avgust.
↑ „Виставка "Наука це Вона" у Міністерстві закордонних справ: про Ющенко К. Л.“ (ru-RU). 2021-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 23-avgust.
↑ Нагороджена Указом Президента України від 4 березня 1999 року № 231.
↑ „Публікації | Катерина Ющенко – творець програмування“. yushchenko.infoua.net. 2021-yil 18-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 23-avgust.

[1] Membrii Academiei de Ştiinţe a Moldovei: Dicţionar (1961—2006) / Ch.: Î.E.P. Ştiinţa, 2006

[2] „История научной школы теоретического программирования в Украине. Е. Л. Ющенко, Б. В. Гнеденко, О. Л. Перевозчикова, Г. Е. Цейтлин“. www.icfcst.kiev.ua. 2010-yil 11-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 23-avgust.

[3] „Виставка "Наука це Вона" у Міністерстві закордонних справ: про Ющенко К. Л.“ (ru-RU). 2021-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 23-avgust.

[4] Нагороджена Указом Президента України від 4 березня 1999 року № 231.

[автоссылка1-5] „Публікації | Катерина Ющенко – творець програмування“. yushchenko.infoua.net. 2021-yil 18-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 23-avgust.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]