XKvars
XQuartz X.Org X serverining ochiq manbali versiyasi boʻlib, macOS tizimida ishlaydigan X Window System (baʼzan X11 yoki X ga qisqartirilgan) uchun displey serveridir[1]. Rasmiy ravishda Apple ichki X11 ilovasini almashtirdi. "XQuartz" nomi XQuartz ushbu ilovalarni bog'laydigan macOS Core Graphics ramkalarining bir qismi bo'lgan Quartz dan olingan. XQuartz GUI uchun X11 dan foydalanadigan kross platforma ilovalarini macOS da ishlashiga imkon beradi hamda ularning aksariyati macOS uchun maxsus ishlab chiqilmagan. Bunga ko'plab ilmiy va akademik dasturiy ta'minot loyihalari kiradi[2].
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
X11.app dastlab Mac OS X 10.2 Jaguar uchun yuklab olinadigan ommaviy beta sifatida mavjud bo'lgan . Keyinchalik esa Mac OS X 10.3 Panther uchun standart paket sifatida kiritilgan. Mac OS X 10.4 da Tiger X11 app o'rnatish DVD diskiga kiritilgan ixtiyoriy o'rnatish edi. Mac OS X 10.5 Leopard, Mac OS X 10.6 Snow Leopard hamda Mac OS X 10.7 Lion sukut boʻyicha X11.app ni oʻrnatgan, ammo , Apple dagi OS X 10.8 Mountain Lion dan X11.app ni maxsus qoʻllab-quvvatlashni toʻxtatib, foydalanuvchilar ochiq dasturga yoʻnaltirilgan. Manba XQuartz loyihasi (buning o'rniga Apple hissa qo'shadi)[2].
Mac OS X 10.4 Tiger da Apple X11 protokoli 6.6 (X11R6.6) versiyasini amalga oshirdi. Dastur XFree86 4.4 asosidagi X11 oyna serverini, Kvars ildizsiz oyna boshqaruvchisini, kutubxonalarni va xterm kabi asosiy yordamchi dasturlarni o'z ichiga oladi[3]. "Ildizsiz" shunday ma'noni anglatadiki; X oynasining ilovalari Kvars ish stolida paydo bo'ladi va ular boshqa oynali Kvars ilovalari kabi paydo bo'lishini anglatadi (ya'ni boshqa oynada joylashgan virtual ish stolida emas). Shuningdek , Mac OS X Leopard da X11 XFree86 emas, balki X.Org Server (X11R7.2) dan foydalanish uchun yangilandi[4]. Ba'zi manba kodlari Apple Public Source License ostida mavjud bo'lsa, asosiy qismi MIT litsenziyasi ostida litsenziyalangan.
Joriy versiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
XQuartz ning joriy versiyasi X.Org serveriga kiritilgan DDX (Device Dependent X[5]) boʻlib, apparat tezlashtirilgan 2D grafika (2.1 dan oldingi versiyalarda), apparat OpenGL tezlashtirishni va Aqua, macOS bilan integratsiyani qoʻllab-quvvatlaydi shu bilan birga grafik foydalanuvchi interfeysi (GUI) 2.8.0 versiyasidan boshlab, XQuartz yuqori aniqlikdagi displeylarda 2 marta pikselli rejimda ishlaydigan X11 ilovalariga yuqori aniqlikdagi Retina displeyini qo'llab-quvvatlamadi.
Versiyalar ro'yxati (2010-yildan beri)[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Versiya [6] | macOS talabi | Eng muhim o'zgarishlar | Ishlab chiqarilish sanasi |
|---|---|---|---|
| XQuartz 2.8.5 | Mac OS X Mavericks 10.9 yoki undan keyingi versiyalari | 26.01.2023 | |
| XQuartz 2.8.4 | Mac OS X Mavericks 10.9 yoki undan keyingi versiyalari | 2022-12-24 | |
| XQuartz 2.8.3 | Mac OS X Mavericks 10.9 yoki undan keyingi versiyalari | 2022-12-09 | |
| XQuartz 2.8.2 | Mac OS X Mavericks 10.9 yoki undan keyingi versiyalari | 30.06.2022 | |
| XQuartz 2.8.1 | Mac OS X Mavericks 10.9 yoki undan keyingi versiyalari | 25.04.2021 | |
| XQuartz 2.8.0 | Mac OS X Mavericks 10.9 yoki undan keyingi versiyalari | Apple M1 Mac uchun mahalliy yordam. | 2021-03-21 |
| XQuartz 2.7.11 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | 2016-10-29 | |
| XQuartz 2.7.10 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | 2016-10-22 | |
| XQuartz 2.7.9 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | 2016-05-05 | |
| XQuartz 2.7.8 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | Birinchi versiya OS X El Capitan da qo'llab-quvvatlanadi | 2015-10-17 |
| XQuartz 2.7.7 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | Birinchi versiya OS X Yosemite da qo'llab-quvvatlanadi | 2014-08-18 |
| XQuartz 2.7.6 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | 2014-05-17 | |
| XQuartz 2.7.5 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | Birinchi versiya OS X Mavericks -da qo'llab-quvvatlanadi | 2013-11-10 |
| XQuartz 2.7.4 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | 2012-09-27 | |
| XQuartz 2.7.3 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | 2012-08-27 | |
| XQuartz 2.7.2 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | Birinchi versiya OS X Mountain Lion -da qo'llab-quvvatlanadi | 2012-06-01 |
| XQuartz 2.7.1 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | 2012-06-01 | |
| XQuartz 2.7.0 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | Birinchi versiya Mac OS X 10.7 Lion da qo'llab-quvvatlanadi | 2011-11-04 |
| XQuartz 2.6.3 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | 2011-07-20 | |
| XQuartz 2.6.2 | Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki undan keyingi versiyalari | 2011-04-30 | |
| XQuartz 2.6.1 | Mac OS X Leopard 10.5.8, Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki keyingi versiyalari | 2011-03-17 | |
| XQuartz 2.6.0 | Mac OS X Leopard 10.5.8, Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki keyingi versiyalari | 2010-12-19 | |
| XQuartz 2.5.3 | Mac OS X Leopard 10.5.8, Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki keyingi versiyalari | 2010-08-13 | |
| XQuartz 2.5.2 | Mac OS X Leopard 10.5.8, Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki keyingi versiyalari | 2010-07-20 | |
| XQuartz 2.5.1 | Mac OS X Leopard 10.5.8, Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki keyingi versiyalari | 2010-07-10 | |
| XQuartz 2.5.0 | Mac OS X Leopard 10.5.8, Mac OS X Snow Leopard 10.6.3 yoki keyingi versiyalari | Birinchi versiya Mac OS X Snow Leopard -da qo'llab-quvvatlanadi | 2010-03-29 |
Shuningdek qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Classic Mac OS da MacX, X11 ni qo'llab-quvvatlash
- XWayland, Wayland ostidagi X ilovasini qo'llab-quvvatlash uchun
- XDarwin, XQuartz dan oldingi macOS uchun X ilovasi va XQuartz dan farqli ravishda macOS ning 10.3 dan oldingi versiyalarini qo'llab-quvvatlaydi.
Manba[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „XQuartz“.
- ↑ 2,0 2,1 „Apple Removes X11 in OS X 10.8 Mountain Lion, Shifts Support to Open Source XQuartz“. Qaraldi: 2016-yil 14-sentyabr.
- ↑ „XQuartz“ (2016-yil 21-oktyabr). 2016-yil 21-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Inside Leopard: Under-the-hood, Page 2“. Macworld (2007-yil 2-noyabr). Qaraldi: 2020-yil 30-iyun.
- ↑ „Glossary“. www.x.org. Qaraldi: 2016-yil 15-sentyabr.
- ↑ „XQuartz - Releases Archive“. www.xquartz.org. Qaraldi: 2017-yil 22-yanvar.
Tashqi havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
 | Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024) |