Vsesvit
 1929-yilgi jurnal muqovasi | |
| Yoʻnalish | chet el adabiyotidan tarjimalar |
|---|---|
| Til | ukraincha |
| Tahrirchi | Dmitriy Drozdovskiy |
| Nashr tafsilotlari | |
| Tarixi | 70 115 (1989-yil dekabr ) 3702 (1996-yil noyabr ) 1010 (2015-yil sentyabr) nusxalar |
| Nashriyot | |
| Chastota | ikki haftada bir (1925—1934) oylik (1958—2000) ikki oyda bir (2000—) |
| ISO 4 | Bu yerdan topasiz |
Vsesvit (ukraincha: Всесвіт, Vsesvit) — jahon klassikasi va zamonaviy adabiyot asarlarining eksklyuziv tarjimalarini nashr etuvchi, dunyoning barcha burchaklaridagi madaniy, badiiy, ijtimoiy va siyosiy hayotning turli tomonlarini yorituvchi Ukraina davriy nashri. Ukrain tilida Vsesvit soʻzi Koinot deb tarjima qilinadi.
Tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Jurnal chet el adabiyoti, madaniyati, sanʼati va xorijiy mamlakatlarning ijtimoiy-siyosiy qarashlari va ularning Ukraina bilan aloqalariga bagʻishlangan. 2010-yil holatiga koʻra[1], jurnalda yarim mingdan ortiq roman, minglab sheʼriy toʻplamlar, roman va dramatik asarlar, minglab maqolalar, reportajlar, esselar, hikoyalar va pyesalar, shuningdek, yuzdan ortiq ocherklar, sharhlar, 105 mamlakatdan tashrif buyurgan mualliflarning intervyulari 84 tildan tarjimalarda nashr etilgan.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Vsesvit oylik nashr etiladigan eng qadimgi va eng taniqli Ukraina adabiy jurnalidir.
Ukraina tilida „xorijiy adabiyot“ jurnalini tashkil etish gʻoyasi 1919-yilda, Ukraina Xalq Respublikasi davrida paydo boʻlgan[2], ammo siyosiy sharoitlar tufayli loyiha amalga oshirilmagan.
U 1925-yil yanvar oyida taniqli ukrain yozuvchisi — Vasiliy Ellan-Blakitniy tomonidan Xarkovda tashkil etilgan. Jurnalni yaratishda adabiy muharrir Nikolay Xviylioviy va badiiy muharrir Aleksandr Dovjenko bevosita ishtirok etgan. „Vsesvit“ ga obuna boʻlish „Vistei“ hisobidan, davlat moliyalashtirishi orqali amalga oshirilgan. Jurnalga SSSR va dunyoning mashhur mualliflari va fotosuratchilari jalb qilingan. Nashrlar tasviriy xarakterga ega boʻlib, tarjima qilingan xorijiy yangiliklar, „Ukrainlashtirish“ davridagi oʻlkashunoslik va madaniy-maʼrifiy tadbirlarga oid maqolalar nashr etilgan. Adabiy yoʻnalishda ijod etgan Henri Barbyusa, John Dos Passos, Ivan Bagryaniy, Ostapa Vishniy va boshqalarning sheʼrlari va nasriy asarlari chop etilgan.
Siyosiy sharoitlar tufayli ikki haftada bir marta chiqariladigan „Vsesvit“ 1934-yil oktyabr oyida yopilgan. Vsesvitning „asoschisi“ bilan hamkorlik qilgan ishchilarning bir qismi, jumladan, Nikolay Xviloviy, Yevgeniy Kasyanenko, Aleksandr Shumskiy, M. Tkach, F. Taran va boshqalar qatagʻon qilingan.
Vsesvit jurnali 1958-yilda Kiyevda Ukraina Kommunistik partiyasi Markaziy Qoʻmitasining fan va madaniyat boʻlimi boshligʻi Fedor Ovcharenko koʻmagida qayta tashkil etilgan. „Universalniy illyustrovaniy jurnali“ (ukraincha: Універсальний ілюстрований журнал) tarjimalar jurnaliga aylantirilgan. Kiyev davlat universiteti bitiruvchilari tarjimon va tahririyat xodimlari sifatida faoliyat boshlashgan. M. Upenik — bosh muharrir oʻrinbosari, M. Lukash — sheʼriyat boʻlimi mudiri, D. Zatonskiy — tanqidiy boʻlim mudiri, Mar Pinchevskiy — adabiy muharrir lavozimida ishlagan.
1971-yildan Dmitriy Pavlichko jurnalning muharriri boʻlgan. Jurnal oʻzining badiiy mazmundagi maqolalar sonini oshirgan. Oʻsha davr adiblarining qator asarlari Sovet Ittifoqi hududida birinchi marta nashr etilgan. Mario Puzoning „Choʻqintirgan ota“ romani 1973-1974-yillarda Vsesvit nashrida chop etilgan[3]. 1978-yilda siyosiy sharoitlar tufayli Dmitriy Pavlichko isteʼfoga chiqishga majbur boʻlgan. Shu bilan birga, jurnalning 5-7 nafar xodimi ham ishdan boʻshatilgan.
Pavlichkodan keyin bosh muharrir lavozimini Vitaliy Korotich egallagan, u birinchi navbatda „Ukraina burjua millatchiligi“ va „burjua“ mafkurasiga qarshi kurash siyosatini olib borgan. Bu boradagi maxsus qarshi tashviqotlarni chop ettirgan. 1986-yilda „Ogonyok“ (Moskva) jurnali bosh muharriri oʻrinbosari etib saylangan va „Vsesvit“ jurnalidagi lavozimidan voz kechgan.
1986-yilda Oleg Mykytenka jurnalning bosh muharrir boʻlgan. 1988-yilda jurnal yiliga 760 000 tirajda chop etilgan.
Ars Translationis
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ars Translationis (ukraincha: Мистецтво перекладу) — taniqli ukrainalik tarjimon Nikolay Lukash xotirasiga bagʻishlangan nufuzli adabiyot mukofoti 1995-yilda Vsesvit davriy nashri tomonidan taʼsis etilgan. U muntazam ravishda ukrain tiliga oʻgirilgan eng yaxshi adabiy tarjima mualliflarini taqdirlash bilan shugʻullanadi.
Vsesvit koʻpincha global adabiy maʼlumotlarning eng yaxshilarini birinchilardan boʻlib ukrain tilida nashr etadi. Sovet Ittifoqida yashovchi bir qancha avlodlar uchun jurnal oʻziga xos dunyoga ochilish boʻlib, „tashqi dunyo“ bilan muntazam bogʻlovchi nashr sifatida xizmat qilgan. Shuningdek, Vsesvit nashri Ukrainada va xorijda taniqli ukrain tarjimonlari va olimlari maktabining paydo boʻlishiga sabab boʻlgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Про журнал“. «Всесвіт».
- ↑ „Сторінками істогрії «ВСЕСВІТУ»: Із виступу О. І. Микитенка“. old.lingua.lnu.edu.ua. 4 березня 2016da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10 січня 2016 року.
- ↑ „«Всесвіт»: Читацька орбіта — Спогад з історії створення українського перекладу «Хрещеного батька» Маріо П'юзо“. 9 січня 2017da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3 березня 2020.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Official web site of Vsesvit, the journal (ukraincha)