Ventrikulyar fibrilatsiya

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Ventrikulyar fibrilatsiya(shuningdek qorincha fibrilatsiyasi)- anormal yurak ritmining bir turi (aritmiya). Qorincha fibrilatsiyasi vaqtida tartibsiz yurak impulslari yurakning pastki kameralarini(qorinchalar) samarasiz qisqarishiga sabab bo'ladi. Natijada, yurak qonni tanaga yetkazib bera olmaydi.

Ventrikulyar fibrilatsiya
KXK-10 I49. 01
KXK-9 427.41

Ventrikulyar fibrilatsiya - shoshilinch tibbiy yordamni talab qiladigan favqulodda holat. Bu to'satdan koronar o'limning eng ko'p uchraydigan sababidir.

Qorincha fibrilatsiyasini shoshilinch davolash kardiopulmonar reanimatsiya (KPR) va avtomatlashtirilgan tashqi defibrilyator (ATD) deb ataladigan asbob yordamida yurakka zarba berishni o'z ichiga oladi. Qorincha fibrilatsiyasi salbiy holatlarinig oldini olish uchun dorilar, implantatsiya qilingan qurilmalar yoki jarrohlik tavsiya etilishi mumkin[1].

Alomatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yiqilish va ongning yo'qolishi qorincha fibrilatsiyasining eng keng tarqalgan alomatidir.

Ventrikulyar fibrilatsiya EKG tasviri

Ogohlantiruvchi belgilari va alomatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qorincha fibrilatsiyasi epizodidan oldin g'ayritabiiy tez yoki tartibsiz yurak urishi (aritmiya) belgilari va alomatlari bo'lishi mumkin. Ushbu ogohlantirish belgilari quyidagilarni o'z ichiga olishi mumkin:

  • Ko'krak og'rig'i-angina pectoris
  • Juda tez yurak urishi (taxikardiya)
  • Bosh aylanishi
  • Ko'ngil aynishi
  • Nafas qisilishi

Sabablari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qorincha fibrilatsiyasi qanday sodir bo'lishini tushunish uchun yurakning odatda qanday urishini bilish foydali bo'lishi mumkin.

Oddiy yurak urishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yurak to'rt kameradan iborat - ikkita yuqori kamera (atria) va ikkita pastki kamera (ventria).

Yurak ritmi odatda o'ng yuqori kamerada (atrium) tabiiy yurak stimulyatori (sinus tugunlari) tomonidan boshqariladi. Sinus tugunlari odatda har bir yurak urishini boshlaydigan elektr impulslarini yuboradi. Ushbu elektr impulslari atriya bo'ylab harakatlanib, yurak mushaklarini qisqarishga va qorinchalarga qon quyilishini keltirib chiqaradi.

Keyinchalik, impulslar AV tugun deb ataladigan hujayralar klasteriga yetib boradi va u erda ular sekinlashadi. Bu engil kechikish qorinchalarni qon bilan to'ldirishga imkon beradi. Elektr impulslari qorinchalarga yetib kelganida, yurakning pastki kameralari qisqaradi va qonni o'pkaga yoki tananing qolgan qismiga haydaydi.

Sog'lom yurakda bu yurak impulsizatsiya jarayoni odatda muammosiz kechadi, natijada normal tinch holatda yurak urish tezligi daqiqada 60 dan 100 tagacha zarbadan iborat bo'ladi.

Qorincha fibrilatsiyasi paytida yurak[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qorinchalar fibrilatsiyasi EKG tasviri

Qorincha fibrilatsiyasi yurakning elektr xususiyatlarining buzilishi yoki yurak mushaklarining normal qon ta'minoti buzilishi tufayli yuzaga keladi. Ba'zida qorincha fibrilatsiyasining sababi noma'lum holda qoladi.

Xavf omillari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qorincha fibrilatsiyasi xavfini oshirishi mumkin bo'lgan narsalarga quyidagilar kiradi:

  • Qorincha fibrilatsiyasining avval ham kuzatilganligi.
  • Muqaddam o'tkazilgan yurak xuruji.
  • Tug'ma yurak nuqsoni.
  • Yurak mushaklari kasalligi (kardiomiyopatiya)
  • Yurak mushaklarining shikastlanishiga olib keladigan shikastlanishlar, masalan, chaqmoq urishi.
  • Giyohvand moddalarni qabul qilish, ayniqsa kokain yoki metamfetamin bilan.
  • Kaliy yoki magniyning jiddiy nomutanosibligi[2].

Asoratlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Darhol davolanmasa, qorincha fibrilatsiyasi bir necha daqiqada o'limga olib kelishi mumkin. Kasallikning tez, tartibsiz yurak urishi yurakning tanaga qon haydashni to'satdan to'xtatib qo'yishiga olib keladi. Qon bosimi keskin va sezilarli darajada pasayadi. Tanada qon yetishmasa, miya va boshqa organlarga zarar yetish xavfi shunchalik yuqori bo‘ladi.

Qorincha fibrilatsiyasi to'satdan koronar o'limning eng keng tarqalgan sababidir. Boshqa uzoq muddatli asoratlar xavfi qanchalik tez davo choralari ko'rilishiga bog'liq.

Diagnostika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ventrikulyar fibrilatsiya har doim favqulodda vaziyatda tashxis qilinadi. To'satdan koronar o'lim sodir bo'lsa, yurak urish tezligini tekshirilganda pulsni aniqlamaydi.

Qorincha fibrilatsiyasining sababini aniqlash quyidagilarni o'z ichiga oladi:

  • Elektrokardiogramma (EKG). Ushbu tez va og'riqsiz sinov yurakning elektr faolligini o'lchaydi. Yopishqoq elektrodlar ko'krakga, qo'llarga va oyoqlarga qo'yiladi. Simlar elektrodlarni sinov natijalarini ko'rsatadigan kompyuterga ulanadi. EKG yurak urishi juda tez, juda sekin yoki umuman yo'qligini ko'rsatishi mumkin . Agar qorincha fibrilatsiyasi kuzatilayotgan bo'lsa, EKG odatda daqiqada 300 dan 400 gacha yurak urishini ko'rsatadi.
  • Qon testlari. Yurak xuruji sodir bo'lganda qonga oqib chiqadigan fermentlarni tekshirish uchun qon testlarini o'tkazish mumkin.
  • Ko'krak qafasi rentgenogrammasi. Ko'krak qafasining rentgenogrammasi yurak va qon tomirlarining hajmi va shaklini tekshirish imkonini beradi.
  • Exokardiogramma(ExoKG). Ushbu invaziv bo'lmagan test yurak hajmi, tuzilishi va harakatini tasvirlash uchun tovush to'lqinlaridan foydalanadi.
  • Koronar kateterizatsiya (angiogramma). Koronar arteriyalar toraygan yoki tiqilib qolganligini aniqlash uchun bo'yoq arteriya orqali, odatda yelka arteriyasi orqali, yurak arteriyalariga kiritilgan uzun, ingichka naycha (kateter) orqali yuboriladi. Bo'yoq arteriyalarni rentgen nurida aniqroq ko'rsatishga yordam beradi, bu esa tiqilib qolgan joylarni aniqlaydi.
  • Yurak kompyuter tomografiyasi (KT). Yurak kompyuter tomografiyasi paytida rentgen trubkasi tana atrofida aylanadi va yurak va ko'krak qafasi tasvirlarini yaratadi.
  • Yurakning magnit-rezonans tomografiyasi (MRT). Ushbu test yurakdagi qon oqimining batafsil tasvirlarini yaratish uchun magnit maydon va kompyuter tomonidan yaratilgan radio to'lqinlardan foydalanadi[3].

Davolash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qorincha fibrilatsiyasi to'satdan koronar o'limning oldini olish uchun shoshilinch tibbiy yordamni talab qiladi. Favqulodda davolanishning maqsadi organlar va miya shikastlanishining oldini olish uchun qon oqimini imkon qadar tezroq tiklashdir.

Qorincha fibrilatsiyasini shoshilinch davolash quyidagilarni o'z ichiga oladi:

  • Kardiopulmonar reanimatsiya (KPR). KPR yurakning nasos harakatiga taqlid qiladi va qonning tanaga oqishini ta'minlaydi. Yurak massaji bemor ko'kragiga qattiq va tez bosib- daqiqada 100-120 siqishdan iborat bo'ladi. Siqishlar orasida ko'krak to'liq ko'tarilishi kerak. Avtomatlashtirilgan tashqi defibrilator (ATD) olib kelinguncha yoki tez yordam kelguncha yurak massajini davom ettiriladi.
  • Defibrilatsiya. Ushbu davolash kardioversiya deb ham ataladi. Avtomatlashtirilgan tashqi defibrilator (ATD) ko'krak devori orqali yurakka zarba beradi. Oddiy yurak ritmini tiklashga yordam beradi. ATD olib kelinishi bilan u qo'llaniladi. Umumiy foydalanishdagi ATDlar qorincha fibrilatsiyasini aniqlash va faqat kerak bo'lganda zarba yuborish uchun dasturlashtirilgan[4].

Dori-darmonlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yurak ritmini nazorat qilish uchun dorilar (antiaritmik) qorincha fibrilatsiyasini shoshilinch yoki uzoq muddatli davolash uchun ishlatiladi. Agar qorincha fibrilatsiyasi yoki to'satdan koronar o'lim xavfi mavjud bo'lsa,yurak urishini sekinlashtirish va nazorat qilish uchun dori-darmonlarni buyurishi mumkin.

Jarrohlik yoki boshqa protseduralar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qorincha fibrilatsiyasini davolash uchun jarrohlik yoki tibbiy muolajalar quyidagilarni o'z ichiga oladi:

  • Implantatsiya qilinadigan sun'iy peysmeker (IQSP). Sun'iy peysmeker - yurak ritmini doimiy ravishda kuzatib turadigan implantatsiya qilingan qurilma. Agar u juda tez yurak urishi yoki titrayotgan yurakni aniqlasa, jarayonni to'xtatish va yurak ritmini tiklash uchun zarbalar yuboradi. Kichkina jarrohlik amaliyoti paytida batareya bilan ishlaydigan qurilma chap bo'yinbog' sohasiga o'rnatiladi. Sun'iy peysmekerdan bir yoki bir nechta moslashuvchan, izolyatsiyalangan simlar(o'tkazgichlar) tomirlar orqali yurakka o'tadi.
  • Yurak ablasyoni. Ushbu protsedura issiqlik yoki sovuq energiyadan foydalanib, qorincha fibrilatsiyasiga olib keladigan g'ayritabiiy elektr impulslarini blokirovka qilish uchun yurakda kichik chandiqlar hosil qiladi. Ko'pincha tomirlar yoki arteriyalar orqali kiritilgan kateterlar deb ataladigan nozik, moslashuvchan naychalar yordamida amalga oshiriladi. Bu yurak jarrohligi paytida ham amalga oshirilishi mumkin.
  • Koronar angioplastika va stent o'rnatish. Agar qorincha fibrilatsiyasi yurak xurujidan kelib chiqqan bo'lsa, bu protsedura kelajakda qorincha fibrilatsiyasi epizodlari xavfini kamaytirishi mumkin. Shifokorlar arteriya orqali, odatda, yurakdagi tiqilib qolgan arteriyaga uzun, ingichka naycha (kateter) kiritadilar. Kateterning uchidagi balon qisqa vaqt ichida arteriyani kengaytirib, yurakdagi qon oqimini tiklaydi. Jarayon davomida arteriyaning ochiq qolishiga yordam beradigan metall to'r stentini qo'yishi mumkin.
  • Koronar shuntlash operatsiyasi. Ushbu ochiq yurak operatsiyasi yurakka qon oqimini yaxshilaydi. Agar qorincha fibrilatsiyasiga koronar arteriya kasalligi sabab bo'lsa, buni qilish mumkin. Shuntlash operatsiyasi paytida jarroh oyoq, qo'l yoki ko'kdan sog'lom qon tomirini oladi va uni yurakdagi bloklangan arteriyalar ostidan va yuqoridan bog'laydi. Bu qon oqimi uchun yangi yo'lni yaratadi[5].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Ventricular Fibrillation“ (2018-yil 6-iyun). 2022-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-avgust.
  2. ↑ „Ventricular Fibrillation“ (2016-yil 30-sentyabr). 2022-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-avgust.
  3. ↑ „Ventricular Fibrillation“ (2021-yil 20-sentyabr). 2022-yil 5-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-avgust.
  4. ↑ „Ventricular Fibrillation“. 2022-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-avgust.
  5. ↑ „Ventricular fibrillation“ (2021-yil 2-iyun). 2022-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-avgust. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ventrikulyar_fibrilatsiya&oldid=3094177" dan olindi