Universallik—xilma-xillik paradigmasi

Umumjahonlik-xilma-xillik paradigmasi biologik materiallarning asosiy tarkibiy elementlari va funktsional mexanizmlarining universalligi va xilma-xilligiga asoslangan tahlilidir. Ushbu tasnifga asoslangan biologik tizimlarni tahlil qilish zamonaviy biologiyaning asosi boʻldi.

Misol uchun, oqsillar hujayralar, oʻrgimchak iplari yoki suyaklar kabi juda koʻp turli xil biologik materiallarning elementar qurilish birliklarini tashkil qiladi, bu yerda ular tuzilmalarni uzunlik va vaqt shkalalarida oʻz-oʻzini tashkil qilish orqali juda mustahkam, koʻp funktsiyali materiallarni yaratadilar. Baʼzi strukturaviy xususiyatlar xilma-xil toʻqimalarda uchraydi, yaʼni ularda konservatsiya yuqori darajada saqlanadi. Bunday universal qurilish birliklariga alfa-spirallar, beta-varaqlar yoki tropokollagen molekulalarini misol qilish mumkin. Bundan farqli oʻlaroq, boshqa xususiyatlar toʻqimalarning turiga turiga koʻra oʻziga xos, masalan, maxsus filament birikmalari, oʻrgimchak ipidagi beta-varaq nanokristallari yoki tendon fasikulalari. Bu universallik va xilma-xillikning birgalikda mavjudligi – universallik – xilma-xillik paradigmasi (UXP) deb ataladi va biologik materiallarning umumiy xususiyati va materiomikaning hal qiluvchi tarkibiy qismidir.