Kontent qismiga oʻtish

Txavisin Settxa

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Settxa Txavisin (taycha: เศรษฐา ทวีสิน ; Neet nomi bilan ham tanilgan (taycha: นิด); 1963-yil 15-fevral, Bangkok) – tailandlik tadbirkor va siyosatchi, 2023-yil 22-avgustdan Tailand Bosh vaziri bo'lgan[1][2] [3] [4]. Undan oldin Sansiri Pcl [5] bosh direktori va prezidenti lavozimida faoliyat yuritgan.

Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Siyosiy faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tailandning taxtdan agʻdarilgan bosh vazirlari Taksin Shinavatra va Yinglak Shinavatraning taniqli ishonchli vakili edi.

9Bangkokdagi Srinaxarinwirot universiteti qoshidagi Prasarnmit koʻrgazmali maktabida boshlangʻich taʼlimini olgan [6]. Setta Chulalongkorn universitetida qurilish muhandisligi boʻyicha bakalavr darajasini, keyin esa Massachusets Amherst universitetida (AQSh) iqtisod boʻyicha bakalavr darajasini oldi [7] [8]. Keyinchalik u Claremont Graduate University (AQSh)da Biznes boshqaruvi magistri darajasini oldi [9] .

Mehnat faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

1986-yilda oʻqishni tamomlagandan soʻng 4 yil davomida Procter & Gamble kompaniyasida mahsulot menejeri yordamchisi boʻldi[10]. Keyinchalik u 1988 yilda Sansiri Pcl kompaniyasiga asos solgan. Tailanddagi eng yirik koʻchmas mulk ishlab chiqaruvchilardan biriga aylandi. Uning rahbarligida kompaniya 400 dan ortiq turar-joy loyihalarini ishlab chiqdi[11].

Sansiri hatto COVID-19 pandemiyasi[12]davrida ham oʻsishda davom etdi. 2020-yilda u Bangkokdagi Lumpini bogʻi yaqinidagi Sarasin koʻchasining bir burchagini kvadrati (Ва (мера длины) [ва; Wa (unit)] 4 m²) uchun 3,9 million bahtga sotib oldi, bu Tailand tarixidagi eng qimmat yer xaridlaridan biri hisoblanadi. Shuningdek, 2020-yilda u XSpring Capital Public Company Limited kompaniyasining 15% ulushini sotib oldi. Tailandning saylov qonunlariga koʻra, Settxa saylangan lavozimni egallagan holda hech qanday kompaniyaning aksiyalariga ega boʻlishi mumkin emas edi. Shunga koʻra, 2023-yil 8-martda u oʻzining barcha aksiyalarini qizi Chanada Txavisinga, shu jumladan kompaniyaning 4,4% ni tashkil etgan Sansiri aktsiyalarini oʻtkazdi[13].

2023-yil 17-avgustda baxsli faol Chuwit Kamolwisit Milliy politsiya boshligʻi oʻrinbosari Surachata Xakparnga Settxaning 2019-yilda Bangkokda yer sotib olishdagi harakatlarini tekshirish uchun shikoyat qilib, Settxa va uning kompaniyasi Sansirini soliq toʻlashdan boʻyin tovlashda sheriklikda aybladi[14]. Oʻz navbatida, Settxa Chuwitning izohlariga tuhmat qilgani uchun 500 million baht daʼvo qilgan[15].

Dastlabki yillari[tahrir | manbasini tahrirlash]

2023-yilgi saylovlarda u Txaksinning kenja qizi Patong Tarn Shinavatra va sobiq Bosh prokuror Chaykasem Nitisiri[16]bilan birga Phua Tay partiyasidan bosh vazirlikka uch nomzoddan biri edi. U muntazam soʻrovlarda „Oldinga“ partiyasi rahbari Pita Limjaroenrat va Phua Thai nomzodi Phathong Tarn Shinavatradan keyin uchinchi oʻrinni egalladi. Oldinga harakati yetakchisi Pite Limjaroenrat bosh vazirlikka saylana olmaganidan soʻng, Settxa Thaweesin bu lavozimga asosiy daʼvogarga aylandi. Patongtarn Shinavatra Setti nomzodini qoʻllab-quvvatladi[17][18].

2023-yilgi saylovlarda u Txaksinning kenja qizi Patong Tarn Shinavatra va sobiq Bosh prokuror Chaykasem Nitisiri[19]bilan birga Phua Tay partiyasidan bosh vazirlikka uch nomzoddan biri edi. U muntazam soʻrovlarda „Oldinga“ partiyasi rahbari Pita Limjaroenrat va Phua Thai nomzodi Phathong Tarn Shinavatradan keyin uchinchi oʻrinni egalladi. Oldinga harakati yetakchisi Pite Limjaroenrat bosh vazirlikka saylana olmaganidan soʻng, Setta Thaweesin bu lavozimga asosiy daʼvogarga aylandi. Patongtarn Shinavatra Setti nomzodini qoʻllab-quvvatladi[20][21].

2023-yil 22-avgustda parlament tomonidan Tailand Bosh vaziri etib saylandi. Unga 482 deputat va senator ovoz berdi, 165 nafari qarshi ovoz berdi, yana 81 nafari betaraf qoldi. Txavisinning Phua Thai partiyasi lavozimga saylanish uchun, oʻz vaʼdalaridan farqli oʻlaroq, 2014-yilda davlat toʻntarishi natijasida hokimiyatga kelgan harbiylarni qoʻllab-quvvatlagan konservativ partiyalar bilan koalitsiyaga kirishi kerak edi[2][22]. 23-avgust kuni saylangan bosh vazir qirolning majburiy roziligini oldi[23]va 2-sentyabrda Settxa oʻzini moliya vaziri sifatida oʻz ichiga olgan kabinet vazirlari roʻyxatiga kiritilishi uchun monarxning roziligini oldi. 5-sentabrda hukumat qirolga qasamyod qilib, oʻz lavozimiga kirishdi[24].

Siyosiy qarashlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Settxa 2006-yilda davlat toʻntarishi natijasida agʻdarilgan sobiq Bosh vazir Txaksin Shinavatra siyosatini qoʻllab-quvvatlagan. 2010-yilda u Royal Bangkok Polo klubining futbol jamoasini boshqarishga saylanganidan keyin Taksinning yuzi tasvirlangan qizil koʻylak kiygan. U, shuningdek, Bosh vazir Prayut Chan-o-chani Tailanddagi COVID-19 pandemiyasiga qarshi kurashda tanqid qildi. 2021-2022-yillardagi demokratiya tarafdori noroziliklarini qoʻllab-quvvatladi. 2023-yilgi saylov kampaniyasi davomida u urush tarafdorlari Palang Pracharat va Birlashgan Tailand Millati koalitsiyaga qoʻshilsa, u Phua Thai hukumatini boshqarmasligini aytdi[25]. Settxa, shuningdek, majburiy harbiy xizmatga qarshi ekanligini bildirdi[26]. Siyosatchi, shuningdek, saylov kampaniyasi paytida Settxi Thavisin vaʼdalariga zid ravishda Phua Thai boshchiligidagi koalitsiyaga qoʻshilgan, ketayotgan hukumatning konservativ partiyalari tomonidan qoʻllab-quvvatlanishini saqlab qolish uchun lese majeste qonunini oʻzgartirishga qarshi[27]. U ekologik barqarorlik, LGBT huquqlari va raqamli hamyon sxemasi tarafdori. Phua Thai partiyasi bilan birgalikda u iqtisodiyotni ragʻbatlantirish va qashshoqlikka qarshi kurashishga vaʼda berdi[28][29].

Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

U keksalikka qarshi kurash boʻyicha mutaxassis Pakpilay Txavisin bilan turmush qurgan, uning uch farzandi bor[30].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Сретта Тависин стал новым премьер-министром Таиланда“. 2023-yil 22-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 22-avgust.
  2. ↑ 2,0 2,1 „Новым премьером Таиланда стал Сеттха Тхависин“ (ru). РИА Новости (22-avgust). 2023-yil 25-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 23-avgust.
  3. ↑ „Новый премьер Таиланда Сеттха Тхависин получил королевскую санкцию от короля Рамы Х“ (ru). 2023-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 17-oktyabr.
  4. ↑ „Парламент Таиланда утвердил кандидатуру Сеттхи Тхависина на пост премьера“ (ru). 2023-yil 24-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 17-oktyabr.
  5. ↑ „Srettha quits CEO job amid PM speculation“. 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 18-iyul.
  6. ↑ „Srettha Thavisin is new Thai PM: Who is 61-year-old property tycoon?“. 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-sentyabr.
  7. ↑ „Who is Srettha Thavisin, the man who could lead Thailand?“. 2023-yil 22-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-sentyabr.
  8. ↑ „Srettha an unlikely PM“. 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-sentyabr.
  9. ↑ „ประวัติ «เศรษฐา ทวีสิน» เจ้าพ่ออสังหาฯ ว่าที่แคนดิเดตนายกฯ พรรคเพื่อไทย กับไลฟ์สไตล์สุดชิก“. 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-sentyabr.
  10. ↑ „Thai property tycoon Srettha eyes promotion to prime minister“. 2023-yil 24-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 18-iyul.
  11. ↑ „Profile: Srettha Thavisin, Thailand’s next prime minister?“. 2023-yil 8-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 18-iyul.
  12. ↑ „ย้อนรอย «เศรษฐา ทวีสิน» กับเส้นทางอาณาจักรหมื่นล้าน «แสนสิริ»“. 2023-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-sentyabr.
  13. ↑ „«เศรษฐา ทวีสิน»โอนหุ้นแสนสิริทั้งหมด 4,44 % ให้ลูกสาว ลุยการเมืองเต็มที่“. 2023-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-sentyabr.
  14. ↑ „Whistleblower asks police to probe PM candidate’s ex-company“. 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-sentyabr.
  15. ↑ „PM candidate Srettha suing Chuvit“. 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-sentyabr.
  16. ↑ „Thai property tycoon Srettha eyes promotion to prime minister“. 2023-yil 24-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 18-iyul.
  17. ↑ „Paetongtarn says Pheu Thai will propose Srettha if Pita fails to secure PM seat in second vote“. 2023-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 19-iyul.
  18. ↑ „Pheu Thai to field Srettha for PM in 3rd round if Pita fails again: Paetongtarn“. 2023-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 19-iyul.
  19. ↑ „Thai property tycoon Srettha eyes promotion to prime minister“. 2023-yil 24-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 18-iyul.
  20. ↑ „Paetongtarn says Pheu Thai will propose Srettha if Pita fails to secure PM seat in second vote“. 2023-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 19-iyul.
  21. ↑ „Pheu Thai to field Srettha for PM in 3rd round if Pita fails again: Paetongtarn“. 2023-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 19-iyul.
  22. ↑ Olarn, Helen Regan,Kocha „Thai parliament picks Srettha Thavisin as next prime minister ending 3 months of political deadlock“ (en). CNN (2023-yil 22-avgust). 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 23-avgust.
  23. ↑ „ประกาศแต่งตั้งนายกรัฐมนตรี ลงวันที่ 22 สิงหาคม 2566“. 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 2-oktyabr.
  24. ↑ „Srettha Thavisin“. CIDOB. 2023-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.(isp.)
  25. ↑ „รู้จัก 'เศรษฐา ทวีสิน' แคนดิเดตนายกฯ พรรคเพื่อไทย ผ่าน 4 มุมชีวิต“. www.msn.com. 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 23-avgust.
  26. ↑ „100 วัน เส้นทางสู่ทำเนียบ "เศรษฐา" ว่าที่นายกฯ คนที่ 30“ (th). Thai PBS. 2023-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 23-avgust.
  27. ↑ Limited, Bangkok Post Public Company. „Srettha: Pheu Thai-led coalition won't touch lese-majeste law“ (en). Bangkok Post. 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 23-avgust.
  28. ↑ „Property tycoon Srettha Thavisin makes bid to emerge from turmoil as Thailand’s leader“ (en). The Straits Times (2023-yil 21-avgust). 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 23-avgust.
  29. ↑ „New Thai leader Srettha Thavisin is a wealthy property developer who didn't hide his political views“. www.msn.com. 2023-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 23-avgust.
  30. ↑ „Srettha Thavisin: Is real-estate mogul aiming to become Thailand’s next PM?“. 2023-yil 8-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 18-iyul. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Txavisin_Settxa&oldid=4346890" dan olindi