Turkiya ID kartasi
Turkiya Respublikasining ID kartasi ( turkcha: Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı ) tug'ilgandan boshlab barcha Turkiya fuqarolari uchun beriladigan hujjat. Turkiya politsiyasiga har qanday shaxsdan guvohnoma ko‘rsatishni so‘rashga ruxsat berilgan va bu talabni bajarishdan bosh tortgan odam hibsga olinishi mumkin. Bu ID karta orqali Shimoliy Kiprga, [1] Gruziya (2011-yildan), [2] Moldova (2019-yildan), [3] Ukraina (2017-yildan boshlab, Turkiya), [4] va Ozarbayjonga kirish uchun sayohat hujjati sifatida foydalanish mumkin. (2021-yil 1-apreldan boshlab, agar Turkiya toʻgʻridan-toʻgʻri kelgan boʻlsa), [5] Serbiya (2022-yildan) [6] pasport oʻrniga ishlatsa bo`ladi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
ID kartalar barcha fuqarolar, erkak va ayol uchun majburiy bo'lgan shaxsiy guvohnomalar Usmonli imperiyasining so'nggi davrida allaqachon mavjud edi. Ular turkchada nüfus tezkeresi sifatida tanilgan. [7] Usmonli davlatining slavyan fuqarolari uchun ular so'zlashuv tilida nofuz ( bolgarcha: нофуз) deb atalgan.. [8]
ID kartalar (1927-1991)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turkiya 1927-yildagi aholini ro'yxatga uchun Usmonli arab harflari bilan ID kartalarini chiqargan. Turkiyaning lotin yozuviga oʻtishi bilan 1928-yilda ID kartalari lotin yozuviga oʻzgartirildi. Familiyalar 1934-yildan keyin Familiya qonuni bilan qo'shildi. Yangi ID kartalar 1976-yilda chiqarilgan, ammo eski kartalar 1991-yilgacha amalda bo'lgan.
ID kartalar (1976-yillarda berilgan, hali ham amal qiladi)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turkiya 1976-yildan boshlab barcha fuqarolar uchun ID kartalarini chiqardi. Kartochkalar 7x9 sm o'lchamda va jinsga xos rangga ega (ayollar uchun to'q sariq/qizil, erkaklar uchun ko'k). 1999-yildan boshlab turkiy identifikatsiya raqami bilan kartalar chiqarila boshlandi. Kartalarda xavfsizlik uchun bo'rttirma muhr mavjud.
Yangi ID kartalar (2017-yil)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turkiya Ichki ishlar vazirligi barcha Turkiya fuqarolari uchun Yevropa Ittifoqiga o‘xshash shaxsiy guvohnoma (turkcha: Kimlik Kartı ) chiqardi. Yangi shaxsiy guvohnomalar pasport kabi biometrikdir. 2020-yil 21-sentyabrdan boshlab ular haydovchilik guvohnomasi sifatida foydalanishlari mumkin bo`ldi. [9] Kelajakda ular bank kartasi va avtobus chiptasi sifatida ishlatiladi deb ta`kidlab o`tilgan. 2017-yil 2-yanvardan boshlab ushbu yangi ID kartalar butun Turkiya boʻylab chiqarildi. Avvalgi kartalardan farqli o'laroq, ular butun umr amal qilar edi, yangi kartalar esa faqat 10 yil davomida amal qiladi. Kartalar barcha fuqarolar uchun jinsga bog'liq emas. [10] Kartalar ikki tilda, ham turk, ham ingliz tillarida. Elektron imzolar karta chipiga o'rnatilishi mumkin. [11] Kartalarda avtorizatsiya uchun PIN-kodlar mavjud.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „VISA Regulations | Turkish Republic of Northern Cyprus“ (2014-yil 4-mart).
- ↑ „From Rep. Of Türkiye Ministry of Foreign Affairs“.
- ↑ „Passport-free travel between Turkey, Moldova“. Daily Sabah (2019-yil 20-fevral). Qaraldi: 2019-yil 28-fevral.
- ↑ „Archived copy“. 2018-yil 28-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 7-iyun.
- ↑ „Türkiye-Azerbaycan arasında kimlik kartı ile seyahat imkanı“.
- ↑ „Sırbistan ile Türkiye arasında kimlikle geçiş uygulaması“.
- ↑ Chris Gratien, Ottoman Identity Card; includes images of the cards
- ↑ Kunchov, Vasil (1900), Makedonii͡a (bolgar), Sofia: Bulgarskoto Knizhevno Druzhestvo, 135-bet
- ↑ „SON DAKİKA HABERİ: Çipli kimlik kartında yeni dönem“.
- ↑ „Ehliyet yenileme ücreti ne kadar? (Ehliyet yenileme işlemleri)“. NTV. Qaraldi: 2017-yil 21-yanvar.
- ↑ „Kimliklerde yeni dönem başlıyor: E-imza yüklenecek“.