Turk adabiyotida hikoya
Nomlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turk adabiyotida hikoya janrining ilk namunalari G'arb adabiyoti ta'sirida rivojlangan, deyish mumkin emas; Gʻarb maʼnosida hikoyaning janr sifatida paydo boʻlishi romandan[1] kechroq boʻlib, Usmonli -turk adabiyotida hikoya janrining ilk namunasini aniqlashda noaniqlik mavjud[2] Buning sababi shundaki, roman turk adabiyotiga tarjima yo‘li bilan kiritilgan bo‘lsa-da, “ hikoya ” so‘zi “ doston ”dagi barcha matnlarni qamrab olgani uchun o‘ziga xos janr nomi bo‘lgan “ hikoya ” maxsus nomi bilan chalkashib ketgan. Shu sababdan ham turkiy adabiyotda yozuvchilar har ikki tushunchani “hikoya” sifatida ishlatganlar[1]. Nomiq Kamol"Moslashuv" romanining so'zboshisida hikoyani yozishdan ko'zlangan maqsadlar haqida gapirar ekan, o'z romani haqida: "Shuning uchun biz ushbu badiiy asarni o'z ichiga olgan xayoliy bir hikoya bilan yashashni xohladik" deydi[3].
Uning rivojlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Birinchi misollar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1796-97-yillarda Kritlik Ali Aziz afandi tomonidan yozilgan va ilk bor 1852-yilda nashr etilgan “Tasavvur” g‘arb ta’sirisiz realistik hikoyatga yaqinligi nuqtai nazaridan zamonaviy turk hikoyasining boshlanishi sanaladi[4].
Milliy adabiyot davri[tahrir | manbasini tahrirlash]
Milliy adabiyot, II. Konstitutsiyaviy monarxiya va respublikaning birinchi yillari orasida faoliyat ko'rsatgan adabiy oqim. Bu davrda usmoniylik, turkiylik, millatchilik kabi mafkuralar natijasida xalqqa munosabat, jamiyat uchun sanʼat tushunchasi vujudga keldi. Bu davrning eng muhim hikoya muallifi O'mer Seyfettindir[5]. U oʻzining anʼanaviy til va adabiy tushunchalarni yengib oʻtishga harakat qilgan munosabati bilan zamonaviy turk hikoyachiligining boshlanishida muhim rol oʻynadi va turk adabiyotiga Mopassan uslubidagi hikoyatni joylashtirdi [6]. Qahramon kundalik hayot, oddiy odamlar, davlat xizmatchilari, erkak va ayol munosabatlari, shuningdek, an'anaviy hayotning og'ir haqiqatlari haqida hikoyalar yozgan. Koʻpgina hikoyalarida u din niqobi ostida qilingan xatolar, xurofot va mutaassiblikni tanqid qiladi[7]. U butun umri davomida 138 hikoya va 21 qissa yozgan.
Manba[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 „BATI TARZI TÜRK HİKÂYESİNİN DOĞUŞU VE TANZİMAT’TAN CUMHURİYET’E ANA TEMALAR“ (pdf) (2009). 27 şubat 2012da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-mart.
- ↑ „19. YÜZYIL OSMANLI-TÜRK EDEBİYATINDA ÖYKÜ“ (pdf). Bilkent Üniversitesi (Ağustos 2008). 6 eylül 2015da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-mart.
- ↑ İntibah. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1971 — 26 bet.
- ↑ Muhayyelât Üzerinde Bir inceleme. İstanbul: Arma Yayınları, 1999.
- ↑ Öykünün Kedi Gözü. İstanbul: Can Yayınları, 2010. ISBN 978-975-07-1216-6. 29-martda qaraldi. (Wayback Machine saytida 2017-03-29 sanasida arxivlangan)
- ↑ „BÂDİYE (1919) GAZETESİNDE EEDEBÎ VE KÜLTÜREL FAÂLİYET“ (pdf) (2011). 1-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-mart.
- ↑ „CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI VE SİNEMASINDA MEDRESE/MOLLA İMAJI“. 1-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-mart.