Sumo
Sumo (yaponcha: 相撲 sumō, yaponcha talaffuzi: [sɯmoː], soʻzma-soʻz tarjimasi: bir-biriga urish)[1] – rikishi (kurashchi) oʻz raqibini dumaloq ringdan (dohyō) tashqariga chiqarishga yoki oyoq kaftidan boshqa istalgan tana aʼzosi bilan yerga tegizishga (odatda uloqtirish, itarish yuborish) majburlashi mumkin boʻlgan raqobatbardosh toʻliq kontaktli kurash turidir.
Sumo Yaponiyada paydo boʻlgan, shuningdek, Yaponiyaning milliy sport turi hisoblanadi[2][3]. Sumo zamonaviy yapon jang sanʼatiga tegishli boʻlgan gendai budō hisoblanadi, ammo bu sport koʻp asrlik tarixga ega. Sumoda koʻplab qadimiy anʼanalar saqlanib qolgan va bugungi kunda ham sport sintoizmdan tuzni tozalashdan foydalanish kabi koʻplab marosim elementlarini oʻz ichiga oladi.
Qoidalar Yaponiya Sumo assotsiatsiyasi tomonidan belgilab beriladi. Aksariyat sumo kurashchilari yapon tilida heya deb nomlanuvchi umumiy sumo mashgʻulotlari otxonalarida yashashlari talab etiladi, bu yerda ularning kundalik hayotining barcha jabhalari – ovqatlanishdan tortib kiyinish uslubigacha – qatʼiy anʼanalar bilan belgilanadi. Turmush tarzi ularning sogʻligʻiga salbiy taʼsir qiladi, sumo kurashchilarining umr koʻrish davomiyligi oʻrtacha yaponiyaliklardan taxminan 10 yilga kam.
2008-yildan 2016-yilgacha sumo olamini larzaga keltirgan bir qator shov-shuvli tortishuvlar va janjallar uning obroʻsi va chiptalari savdosiga taʼsir qildi. Bu sumoga qiziquvchilar soniga ham salbiy taʼsir koʻrsatdi[4]. Ushbu holatga qaramay, sumoning mashhurligi va koʻlami bir necha yil ichida birinchi marta bir necha marta yokozuna (yoki grand chempionlar) boʻlganligi va boshqa mashhur kurashchilarning jamoatchilik eʼtiborini tortganligi sababli qayta tiklandi[5].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Sumo“. 9-iyun 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 15-may 2020-yil.
- ↑ „What Is Sumo?“. Kids Web Japan. Ministry of Foreign Affairs. 18-may 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 16-may 2020-yil.
- ↑ „Yoroku: The pride of Japan's 'national sport'“. The Mainichi (25-yanvar 2016-yil). Qaraldi: 30-dekabr 2022-yil.
- ↑ „Decline in apprentices threatens future of national sport“. Asahi Shimbun. Qaraldi: 23-iyun 2013-yil.
- ↑ „Revival of sumo's popularity“ (ja). Saga Shinbun. 5-yanvar 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 8-dekabr 2014-yil.