Sistr
Sistr (misrcha sḫm ; qadimgi yunoncha: σεῖστρον, lotincha: sistrum — „chayqalgan narsa“) — maʼlum bir tovush balandligi boʻlmagan zarbli cholgʻu asbobi)[1][2].
Cholgʻu asbobi[tahrir | manbasini tahrirlash]
U choʻzinchoq taqa yoki qavs shaklidagi metall plastinkadan iborat boʻlib, uning torroq qismiga tutqich biriktirilgan. Ushbu taqaning yon tomonlaridagi kichik teshiklar orqali turli oʻlchamdagi metall xivichlar oʻralgan, ularning uchlari ilgak bilan egilgan. Metall tayoqlarning ilgaklariga oʻrnatilgan tarelkalar yoki qoʻngʻiroqlar chayqalganda jiringlaydi yoki taraqlaydi.
Akademik musiqada u vaqti-vaqti bilan boshqa shaqildoqlar qatorida qoʻllaniladi (masalan, "Sevilya sartaroshi " operasida)[3]. Bizening " Karmen " asaridagi „Les tringles des sistres“.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qadimgi Misrda sistr asosan Hathorga sigʻinishga bagʻishlangan diniy marosimlarda va boshqa marosimlarda ishlatilgan. Bu „Sistra oʻlkasi“ deb nomlangan Yuqori Misrning 7-nomining ramzi edi. Xudolar haykallari oldida sistrani silkitigan musiqachilarni sekhemit deb atashgan. Bu unvonni Mut va Nebet-Hetepet maʼbudalari sharafiga oʻtkazilgan marosimlarda qatnashgan Fir’avnning rafiqasi Seti I Tuya olgan. Sistradan ruhoniylar ham foydalanishlari mumkin edi[4]. Sistraning dastasi odatda yuzi odamniki boʻlgan mushukning tasviri bilan bezatilgan, tutqichda esa Xatxor va mushuk maʼbudasi Bastning yuzi boʻlgan. Ulkan oltin sistr, Xatxorning Denderadagi asosiy ibodatxonasida turardi.
Qadimgi Misrdan sistr Shumerga , Qadimgi Yunonistonga, keyin esa Qadimgi Rimga kelgan. Plutarx („Isis va Osiris toʻgʻrisida“) sistrni sehrli qilib tasvirlagan - sistr yordamida Tifonni qoʻrqib, daf qilishgan (Set).
XX asr boshlariga qadar u Misr va Habashistonda uchragan.
Diniy musiqa asbobi sifatida u Aleksandriya va Efiopiya cherkovlari marosimida saqlanadi[5].
Opa-singillar bilan malikalar, XVIII sulola. Berlin Misr muzeyi
Qirolicha Nefertari Merenmut qo'lida sistrum bilan. Abu Simbel ibodatxonasidagi fresk
Sistra Xathor, XXVI sulolani tasvirlaydi
Britaniya muzeyidan Xathor tasvirlangan ellinistik davr sistrumi
Metall sistr 350-yil oldin. Berlin Misr muzeyi
Qibtiy sistr
Shuningdek qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Aihi — Qadimgi Misr musiqa xudosi
- Qadimgi Misr musiqa
- Menat
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Charlton T. Lewis, Charles Short. „sīstrum“. A Latin Dictionary. www.perseus.tufts.edu. Qaraldi: 18-dekabr 2018-yil.
- ↑ sistrum. — Oxford English Dictionary. — Oxford University Press, 1989.
- ↑ „Систр“. Музыкальная энциклопедия. Qaraldi: 12-mart 2010-yil.
- ↑ Mariam F. Ayad God's Wife, God's Servant: The God's Wife of Amun (ca.740–525 BC). — Routledge, 2009. — С. 49. — 228 с. — ISBN 9781134127931
- ↑ Borroff, Edith Music in Europe and the United States : a history. — Prentice-Hall, 1971. — С. 9. — ISBN 0136080839, 9780136080831