Shimoliy Osetiyada islom
Shimoliy Osetiyada islom - Shimoliy Osetiya dinlaridan biri bo'lib, musulmon jamoasini osetinlar (Respublikadagi 470 ming osetinning 43 mingga yaqini), ingushlar (25-28000 kishi), qumiqlar (ma'lumotlarga ko`ra 16000 kishi), chechenlar, kabardlar, dog'istonliklar, ozarbayjonlar, mesxeti turklari, tatarlar, tojiklar, o'zbeklar, arablar, nogaylar tashkil qiladi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Osetinlar orasida islom dinining tarqalishi haqidagi dastlabki yozma dalillaridan biri Vakushti Bagrationiyga tegishli. U islom dinini qabul qilgan osetin feodallari hamda dehqonlarning asosiy qismi esa xristian dinini qabul qilganlari haqida ma'lumot beradi. XVIII asrning ikkinchi yarmiga kelib, osetinlarning deyarli barcha aristokratik oilalari va ularga qaram bo'lgan mulklar islom dinining diniy va axloqiy me'yorlariga qat'iy rioya qiladilar.
XIX asrda Shimoliy Osetiyadan minglab musulmon osetinlar Turkiyaga ko'chib o'tishdi va u yerda aholi punktlarini tashkil qilishgan. Konfessional nuqtai nazardan, deyarli barcha muhojirlar, shubhasiz, sunniy musulmonlar edi[1].
Sovet davrida Shimoliy Osetiyada musulmon olimlaributunlay yo'q bo'lib ketdi . 1985-yil, 28-fevralda Din ishlari bo'yicha kengash raisi Konstantin Xarchev KPSS Markaziy Qo'mitasiga Shimoliy Osetiya ASSRda musulmonlarning birorta ham ro`yxatdan o`tgan birlashmasi yo'qligi haqida xabar beradi[2] .
2016-yil, 17-martda boʻlib oʻtgan musulmonlarning beshinchi qurultoyida ochiq ovoz berish yoʻli bilan Xoji Murat Gatsalov bir ovozdan Shimoliy Osetiyaning yangi muftiysi etib saylangan[3].
2012-yil, 26-dekabrda muftiy o‘rinbosari Ibragim Dudarov o‘ldirilgan[4].
2014-yil, 16-avgust Muftiy o‘rinbosari: Rasul Gamzatov[5] .
Soni[tahrir | manbasini tahrirlash]
Osetinlar orasida musulmonlarning ulushi taxminan 15 foizni tashkil qiladi[6]. An'anaga ko'ra, ularning aksariyati Digoriyaliklardir. Biroq tarix fanlari doktori R. S. Bzarova , Osetin musulmonlarining mutlaq ko'pchiligi doimo Shimoliy Osetiya sharqidagi hozirgi Pravoberejniy va Kirov viloyatlari irontsylari bo'lib kelgan. Odatda ishonilganidek, Digorlar emas[7].
Shimoliy Osetiya sobiq muftiysi Dzanxot Haji Xekilaevning so'zlariga ko'ra, Oktyabr inqilobigacha musulmonlar Osetiyadagi dindorlarning 40 %ini tashkil qilishgan[8].
Hisob-kitoblarga ko'ra, osetinlar orasida musulmonlarning ulushi 30-40% ni tashkil etgan[8][9][10].
Shimoliy Osetiyadagi masjidlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1910-yilga kelib Shimoliy Osetiya hududida 35 ta masjid faoliyat yuritgan[11]. Sovet davrida deyarli barcha masjidlar yopilgan yoki boshqa ijtimoiy obyektlarga aylantirilgan. Ayrim masjidlar esa vayron qilingan.
1980-yillarning oxiriga kelib oldin yopilgan masjidlarni tiklash boshlandi.[manba kerak] .
Ma'lumotlarga ko`ra, 2015-yilda respublika hududida quyidagi masjidlar faoliyat ko‘rsatgan[manba kerak] :
- Sobor masjidi, Musulmonlar diniy boshqarmasi Vladikavkaz,
- namoz xonasi - Vladikavkaz,
- masjid - shahar Beslan ,
- masjid - shahar Mozdok ,
- masjid - s. Elxotovo (2 masjid),
- masjid - s. Chikola (3 ta masjid),
- masjid - s. Kizlyar (8 masjid),
- masjid - s. Zamonkul ,
- masjid - s. Zilgi ,
- masjid - s. yuk tashish ,
- masjid - s. Brutus (faol emas)
- masjid - s. Lesken ,
- masjid - s. Lezgor (faol emas)
- masjid - s. Nogkau (faol emas)
- masjid - s. Mayskoye,
- masjid - s. Chermen
- namoz xonasi - Do'ng'aron ,
- masjid - s. Dachnoe ,
- masjid - s. Tarskoe ,
- masjid - s. Tog' etagi ,
- masjid - s. Qumbulta
- masjid - s. Hurikau .
Va shuningdek...[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Turkiyadagi osetinlar
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Umid Emelyanova. Osetiya musulmonlari: sivilizatsiyalar chorrahasida. I qism , II qism, III qism .
- „История Ислама в Осетии“.
- ↑ „Осетины на Ближнем Востоке: поселение, адаптация, этносоциальная эволюция (краткий очерк)“. 2017-yil 12-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-iyun.
- ↑ Наследие. Вып. 1: Религия — общество — государство: институты, процессы, мысль. Книга 1: История государственно-конфессиональных отношений в России (X — начало XXI века) : хрестоматия в двух частях / Сост. Ю. П. Зуев; под общ. ред. Ю. П. Зуева, В. В. Шмидта. Часть II: XХ — начало XXI века. — М.: Изд-во РАГС; ИД «МедиаПром», 2010. — С. 169.
- ↑ „Муфтием Северной Осетии избран Мурат Гацалов“. 2017-yil 2-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-iyun.
- ↑ „Дударов Ибрагим Султанович (Биография)“. 2017-yil 18-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-iyun.
- ↑ „Расул Магомедович Гамзатов (Биография)“. 2017-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-iyun.
- ↑ Рощин М. Ю. „Ислам в Северной Осетии“. — „Однако, по оценкам специалистов, около 15% населения республики являются мусульманами.“. 2013-yil 14-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 9-dekabr.
- ↑ „В Осетии мусульман никогда не было больше 12-15 % населения“. 2021-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 12-dekabr.
- ↑ 8,0 8,1 Емельянова Н. М.. Мусульмане Осетии: на перекрёстке цивилизаций, М., 2003.
- ↑ Малашенко А. В.. Исламские ориентиры Северного Кавказа, М., 2001 — 7 bet.
- ↑ Хайретдинов Д. З.. Ислам в Осетии. Информационный материал Исламского конгресса России, М., 1997 — 2 bet.
- ↑ Тайное и явное в северокавказском исламе.Этот шаблон использует устаревший параметр «название». Пожалуйста, отредактируйте эту статью, заменив «название» на «заглавие».