Shalyapin haykali (Ufa)
F. I. Shalyapinning marmar haykali bilan yodgorlik ansambli ― Ufa shahridagi Lenin koʻchasida , Ufa zodagonlar assambleyasi binosi va Aksakov xalq uyi qarshisidagi „Agidel“ mehmonxonasi oʻrtasida oʻrnatilgan . Haykaltarosh — R. A. Xasanov, meʼmor — K. A. Donguzov[1]. Haykal mintaqalararo Shalyapin markazining Ufa filiali tashabbusi bilan oʻrnatilgan[2].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1967-yil fevral oyida I. F. Shalyapina-Baksheyeva ishtirokidagi mitingda 1960-yillarda sanʼat maktabi joylashgan Dvoryanlar assambleyasi (hozirgi Zagir Ismagilov nomidagi Ufa davlat sanʼat instituti)[3] binosida yodgorlik lavhasi tantanali ravishda ochib berilgan. Ushbu binoda 1891-yil 6-mayda F. I. Shalyapin Rubinshteynning " Demon „ operasida keksa xizmatkor rolini ijro etgan[4][5]. B. Ya.Torikning xotiralariga koʻra, bu yodgorlik lavhasini oʻrnatish qiyin boʻlgan . Keyinchalik, asl yodgorlik lavhasi matni boshqird va rus tillarida yozilgan lavhaga almashtirilgan, bu uning tartibi oʻzgarishiga sabab boʻlgan[4][6].
2000-2001 yillarda R. A. Xasanov dissertatsiya ishini — gipsda F. I. Shaliapinning ikki metrli haykalini yakunlagan. Ishga kirishishdan oldin u xonandaning kundaliklarini oʻrgangan va uning ishtirokida arxiv kino materiallarini koʻrib chiqqan: “Fyodor Ivanovich Ufaga kelganida, u unchalik quvonchga va optimizmga ega boʻlmagan. Qashshoqlik, noaniqlik, boʻlajak spektakllar haqidagi tashvish … Men haykalda koʻrsatmoqchi boʻlgan afsonaviy rassom hayotining aynan shu davri edi . M.F.Shalyapinning bu gips haykali bilan (fotosuratdan) tanishib, maslahat berib, maʼqullagan: "Haykalda pafos bo‘lmasligi kerak: frak ham, pastki ko‘ylak ham, shunchaki Bayronnikiga o‘xshash ko‘ylak boʻlishi kerak edi…" . Keyinchalik yodgorlik uchun boshqa xomashyo — oq marmar topilgan. Arxitektor K. A. Donguzov bilan hamkorlikda Ufa zodagonlar assambleyasi binosi va Agidel mehmonxonasi oʻrtasida yodgorlik ansambli tashkil etilgan[4].
2006-yilda haykal oʻrnatish va yodgorlik majmuasini qurish toʻgʻrisida qaror qabul qilingan[7]. 2007-yil 12-iyunda ochilgan.
Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „ШАЛЯПИН Фёдор Иванович“. bashenc.online. 2021-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-oktyabr.
- ↑ „В Уфе наконец-то появится музей Фёдора Шаляпина. Его собирались создать 30 лет назад“ (en). UTV. 2021-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-oktyabr.
- ↑ „Фёдор Шаляпин: Успех в Уфе окончательно укрепил мое решение посвятить себя театру“ (ru). www.bashinform.ru (2020-yil 3-mart). 2021-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-oktyabr.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 „Имя Шаляпина могло стать брендом Уфы, но власти с этим не спешат“ (ru). ufa.mk.ru. 2021-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-oktyabr.
- ↑ „Уникальный уфимский памятник Шаляпину“ (ru). Bash.News (2020-yil 2-fevral). 2021-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-oktyabr.
- ↑ „Уфимские общественники не позволят городским чиновникам забыть о Шаляпине“. www.sobkor02.ru. 2021-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-oktyabr.
- ↑ „В Уфе появится памятник Шаляпину“ (ru). ufa.kp.ru (2006-yil 7-iyul). 2021-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-oktyabr.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Памятник Шаляпину“ (ru). Памятники всего мира. 2013-yil 7-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 7-iyun.