Serb-Kosovo inqirozi
 | Bu maqolada bir qancha muammolar mavjud. Iltimos, ularni tuzatib yordam qiling yoki shu muammolarni munozara sahifasida muhokama qiling.
|
Jarayonlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1991—yil 22—sentyabrda mustaqil Kosovo Respublikasi tuzilganligi eʼlon qilindi. 1991—yil 22—oktyabrda Albaniya Kosovo Respublikasi mustaqilligini tan oldi. 2008—yilda Kosovo parlamenti Kosovo va Metoxiya avtonom viloyati nomi ostida uning bir qismi ekanligini hisobga olib, buni tan olmagan Serbiyadan mustaqilligini eʼlon qildi.
2011—yilda Serbiya va Kosovo oʻrtasida Kosovo shimolidagilar tomonidan neytral hujjatlar va davlat raqamlaridan foydalanish toʻgʻrisida kelishuv tuzilgan boʻlib, uning amal qilish muddati 2022—yil 1—avgustga qadar edi[1]. Shundan soʻng, respublika hududiga kiruvchi Serbiya fuqarolari chegarani kesib oʻtish toʻgʻrisidagi vaqtinchalik Kosovo hujjatlarini oldilar, Serbiyaliklar esa haqiqiy emas deb rad etdilar[2].
Serbiya Kosovo mustaqilligini tan olmadi va Kosovo avtomobillarni roʻyxatga olish qoidalarini oʻrnatishni mumkin deb hisoblamadi[3]. Kosovonai Yevropa Ittifoqida koʻpchilik davlatlar Kosovoni[3], shuningdek, dunyoning 98 davlati[4] tan oldi, Rossiya, Xitoy va BMTning boshqa 95 davlati[3] ni tan olmadi. Kosovo Bosh vaziri Albin Kurti respublika 2022—yil oxirigacha Yevropa Ittifoqiga aʼzo boʻlish uchun ariza topshirishini aytib oʻtdi[3].
Voqealarning borishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
31—iyul[tahrir | manbasini tahrirlash]
31—iyulda Serbiya armiyasi shay holatga keltirildi va aholi barrikadalar qura boshladi[5]. NATO boshchiligidagi Kosovo kuchlari koʻchalarni patrul qilish uchun qoʻshin yubordi[6]. Shu bilan birga, Kosovo maxsus kuchlari chegarani yopdi[5]. Serbiya Tashqi ishlar vaziri Nikola Selakovichning aytishicha, Kosovoda yashovchi serblar uchun „yaqin kunlarda tom maʼnoda jahannam tayyorlanmoqda“ deb aytgan edi[5]. Serbiya progressiv partiyasi aʼzosi Vladimir Jukanovich „Bolqonni denaziyalashtirish“ zarurligini taʼkidladi[7]. Serbiyaning Danas gazetasiga koʻra, qisman tan olingan Kosovo Respublikasining shimolida havo hujumi sirenalari[8] yoqilgan edi.
Serbiya Mudofaa vazirligi shunday dedi: „Prishtina maʼmuriyati ataylab efirga uzatayotgan va yolgʻon ijtimoiy media akkauntlari va alohida veb-saytlar orqali tarqatilayotgan koʻp miqdorda notoʻgʻri maʼlumotlar tufayli Serbiya armiyasi va boshqalar oʻrtasida baʼzi toʻqnashuvlar boʻlganini koʻrsatmoqda. Kosovo politsiyasi deb atalgan Mudofaa vazirligi Serbiya armiyasi maʼmuriy chiziqni kesib oʻtmagani va hech qanday tarzda Kosovo va Metoxiya hududiga kirmaganligi haqida xabar berdi“[9]. Serbiya prezidenti Aleksandr Vuchichning taʼkidlashicha, uning mamlakati „hech qachon bugungidek qiyin vaziyatda boʻlmagan“[10].
Serbiyaning Novi Pazar shahri yaqinida avtomatlardan oʻq uzilgan[11] edi. Serbiya Yarinja nazorat punktida birinchi yaradorlarga tibbiy tez yordam koʻrsatilgan, biroq Kosovo bu maʼlumotni rad etgan[12].
Bu orada Yevropa davlatlari urush boʻlayotgan hudud sanalgan Kosova borishni maslahat bermasliki aytib oʻtgan edi, jumladan Ukraina Tashqi ishlar vazirligi Ukraina fuqarolariga Serbiyaga borishni tavsiya etmagan edi[13].
1—avgust[tahrir | manbasini tahrirlash]
1—avgust kuni AQSh va Yevropa Ittifoqi vakillari bilan muzokaralardan soʻng Kosovo hukumati Serbiya hujjatlarini taqiqlashni vaqtincha 1—sentyabrgacha qoldirdi[14].
Yevropa Ittifoqi diplomatiyasi rahbari Xosep Borrel Prishtinaning Serbiya hujjatlarini tan olmaslik haqidagi qonun loyihasini qabul qilishni kechiktirish haqidagi qarorini olqishladi[15].
Tomonlarning kuchlari va pozitsiyalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Serbiya armiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
2018—yilda Serbiya armiyasi 98 700 askardan iborat boʻlgan[16].
Kosovo xavfsizlik kuchlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kosovo xavfsizlik kuchlari zaxirani hisobga olgan holda 6500 nafar harbiy xizmatchini tashkil qildi[17].
Shuningdek[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Kosovo urushi
- Kosovodagi janglar
- Zanjirlarning ogʻirligi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Obostrenie v Kosovo — serbi stroyat barrikadi i gotovyatsya k konfliktu
- ↑ Belgrad obvinil Prishtinu v podgotovke „ada“ dlya serbov v Kosovo
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Tensions Rise Again Along Serbia-Kosovo Border As Protesters Block Crossings
- ↑ Prezident Serbii obvinil Kosovo v podgotovke napadeniya
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Na serbsko-kosovskoy granitse nachalis voorujennie stolknoveniya, — SMI
- ↑ „Tensions Rise as Kosovo Implements Reciprocity Measures on Serbia“. 2022-yil 11-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
- ↑ V partii prezidenta Serbii zagovorili o „denatsifikatsii Balkan“
- ↑ SMI soobщili o sirenax trevogi v gorodax na granitse Serbii i Kosovo
- ↑ Minoboroni Serbii oproverglo soobщeniya o vvode armii v Kosovo
- ↑ Eskalatsiya vokrug Kosovo: serbi stroyat barrikadi i perevodyat armiyu v povishennuyu gotovnost
- ↑ Strelba v Serbii: na serbsko-kosovskoy granitse nachalis voorujennie stolknoveniya, — SMI (video)
- ↑ Situatsiya nakalyaetsya. Chto proisxodit mejdu Serbiey i Kosovo (onlayn)
- ↑ Gromadyanam Ukraїni rekomendovano utrimatis vіd vіdvіduvannya pіvdennix rayonіv Serbії, — MZS
- ↑ Kosovo otlojilo zapret na serbskie dokumenti do 1-sentyabrya
- ↑ Kosovo i Serbiya naxodyatsya na grani voennogo konflikta. Chto vajno znat
- ↑ The Military Balance 2018. — P. 143.
- ↑ „Архивированная копия“. 2016-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 31-iyul.