Quyosh yodgorligi

Quyosh yodgorligi
Quyosh yodgorligi
	Quyosh yodgorligi
Koordinatalar	44°07′03″N 15°13′11″E / 44.11761°N 15.21984°E
Turi	turistik hudud
Loyiha muallifi	Nikola Bašich
Qurilish yakunlanishi	2008-yil
	Quyosh yodgorligi xaritada
	Quyosh yodgorligi

Quyosh yodgorligi yoki Quyoshga salom (xorvatcha: Pozdrav suncu) – Xorvatiyaning Zadar shahridagi quyoshga bagʻishlangan yodgorlik. U tosh bilan qoplangan va qirgʻoq bilan bir xil darajada joylashtirilgan uch yuz koʻp qatlamli shisha plitalardan iborat. U 22 metr diametrli doiradan iborat boʻlib, uning ostida fotovoltaik quyosh modullari joylashgan. Doira shaklida oʻrnatilgan yoritish elementlari tunda yoqiladi. Xorvatiyalik arxitektor Nikola Basich tomonidan ishlab chiqilgan.

Joylashuvi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yodgorlik Zadar yarim orolining gʻarbiy nuqtasida Xorvatiyaning Zadar shahri portiga kiraverishda joylashgan.

Dizayni[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yodgorlik 22 metr diametrli doira shaklida tosh yotqizilgan qirgʻoq bilan bir darajaga joylashtirilgan 300 ta koʻp qatlamli shisha plitalardan iborat. Asosiy (Quyosh) qismdan tashqari, gʻarbiy tomondan Quyosh tizimi sayyoralarini ifodalovchi shunga oʻxshash kichikroq qurilmalar mavjud. Quyosh va sayyoralarning oʻlchamlari proportsionaldir. Shuningdek, har bir plastinka markazidan masofa boʻlib, sayyoralar juda uzoqda boʻlgani uchun oʻlcham va masofa nisbatlari har xil. Shisha ostida yorugʻlik elementlari boʻlgan fotovoltaik quyosh modullari mavjud boʻlib, ular tunda yoqiladi^[1]^[2]^[3].

Quyoshdagi fotovoltaiklarni oʻrab turgan xrom halqada Zadar yarim orolidagi cherkovlar nomini olgan barcha avliyolarning ismlari yozilgan. Ularning nomlari va bayram sanalari yonida Quyoshning ekvatordan shimolga yoki janubga tushishi hamda balandligi (DEC minimal −23 gradusdan maksimal 23 daraja), oʻsha kungi meridiandagi quyosh nurining uzunligi koʻrsatib turiladi. Monument Zadar dengiz maktabining dengiz olimi professori Maksim Klarin bilan hamkorlikda tayyorlangan. Professor Klarin 2008-yildan boshlab 50 yil davomida boʻladigan yorugʻlik shousining boshlanish va tugash vaqtlarini ishlab chiqqan^[4].

Quyosh modullari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fotovoltaik quyosh modullari yorugʻlik energiyasini oʻzlashtiradi, uni elektr energiyasiga aylantiradi va elektr tarmogʻiga chiqaradi. Butun tizim har yili taxminan 46 500 kVt soat ishlab chiqaradi. U Zadar qirgʻogʻini yoritish uchun zarur boʻlgan energiyaning yarmini ishlab chiqaradi.

Narxi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qurilish qiymati 8 million kunani (QQSsiz) (taxminan 1,3 million yevro), umumiy qiymati (koʻkalamzorlashtirish bilan birga) 50 million kunani (taxminan 7 million yevro) tashkil etdi. 2008—2013-yillarda quyosh nuri, namlik va tuz taʼsirida boʻlgan muammolarni bartaraf qilishga 700 ming kuna xarajat qilindi^[5]. 2019-yil mart oyida 4 million kunalik keng qamrovli taʼmirlash va modernizatsiya loyihasi yakunlandi^[6].