Kontent qismiga oʻtish

Queen's universiteti

Koordinatalari: 44°13′30.000000000005″N 76°29′42.000000000016″W / 44.22500000000000142°N 76.49500000000000455°W / 44.22500000000000142; -76.49500000000000455
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kingstondagi Queen's universiteti
Asl nomi Queen's University at Kingston
Shiori lotincha: Sapientia et Doctrina Stabilitas
Asos solingan 16-oktyabr, 1841-yil (182 yil avval) (1841-10-16)[1]
Oʻquv yurti turi ilmiy tadqiqotlarga ixtisoslashgan davlat universiteti
Rektori Owen Crawford-Lem[2]
Talabalari 33,842 (2022)[3]
Bakalavriat 26,052[3]
Kampusi Asosiy kampus: 40 ga
Gʻarbiy kampus: 27 ga[4]
Manzili Kingston, Kanada
Vebsayti www.queensu.ca/

44°13′30.000000000005″N 76°29′42.000000000016″W / 44.22500000000000142°N 76.49500000000000455°W / 44.22500000000000142; -76.49500000000000455

Kingstondagi Queen's universiteti (inglizcha: Queen's University at Kingston[1][5][6]; talaffuzi: Kingstondagi Kuins universiteti) – Kanadaning Kingston shahrida joylashgan, ilmiy tadqiqotlarga ixtisoslashgan davlat universiteti. Xalq orasida shunchaki Queen's universiteti yoki Queen's oʻlaroq maʼlum. Universitet Ontario boʻylab 1 400 ga yerga ega boʻlib, Angliyaning East Sussex shahridagi Herstmonceux qasri ham unga tegishlidir[4]. Queen's universiteti sakkiz fakultet va maktabga boʻlingan.

Shotlandiya cherkovi qirolicha Victoria chiqargan farmon asosida 1841-yil Queen's kollejiga asos solgan. Ikki nafar oʻqituvchi va 15 nafar talaba ishtirok etgan ilk darslar 1842-yilning 7-martida oʻtkazilgan va talabalarni ruhoniylik ishiga hozirlashni koʻzlagan[7]. Oliygoh 1869-yil Dengiz boʻyi provinsiyalaridan gʻarbdagi hududda ayollarni qabul qilgan ilk universitetga aylangan[1]. Universitetdagi tibbiyot kurslariga ayollar qabul qilinganiga erkak xodimlar va talabalar salbiy munosabat bildirgani tufayli 1883-yil ayollar uchun tibbiyot kolleji ochilgan[8][9]. 1912-yil universitet presviterianlik cherkovi bilan aloqani uzgan[5] va hozirgi nomiga oʻtgan[10][1]. XX asrning oʻrtalarida bir necha fakultet va maktabga asos solingan, yangi binolar qurilib, oliygoh kampusi kengaytirilgan.

Queen's 33 mingdan oshiq talaba hamda jahon boʻylab 131 mingdan oshiq bitiruvchiga ega[11][12]. Oliygohni tamomlagan taniqli shaxslar orasida davlat arboblari, olimlar, tadbirkorlar hamda 57 nafar Rhodes stipendiyasi sovrindori bor[13]. 2022-yil holatiga koʻra, besh nafar Nobel mukofoti sovrindori hamda bir nafar Turing mukofoti gʻolibi Queenʼs universiteti bilan aloqadordir.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

XIX asr[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitet kampusi 1899-yilda

Queen's universitetining tarixi presviterianlarning 1830-yillardagi taʼlim tashabbuslariga borib taqaladi. Universitetga asos solish boʻyicha dastlabki reja 1839-yil boʻlib oʻtgan sinod yigʻinida taqdim etilgan. 1840-yilda Yuqori Kanadaning 13-Parlamenti yigʻinida universitetni ochish boʻyicha oʻzgartirilgan qonun loyihasi koʻrib chiqilgan[14]. 1841-yilning 16-oktyabrida qirolicha Victoria nomidan xartiya eʼlon qilinib, Kingstonda Queen's kollejiga asos solingan. Queen's presviterianlarning oʻsib borayotgan Yuqori Kanada koloniyasida ruhoniylar tahsil olishi hamda yoshlarni fan va adabiyot sohalarida oʻqitishga qaratilgan bir necha yillik saʼy-harakatlari natijasidir. Universitet Ediburg hamda Glazgo universitetlaridan oʻrnak olib tuzilgan[1]. Ikki nafar oʻqituvchi hamda 15 nafar talaba ishtirok etgan ilk darslar 1842-yilning 7-martida kichik yogʻoch uyda boʻlib oʻtgan[7].

Kollej hozirgi adresida oʻrnashishidan oldin 11 yil davomida bir necha marta koʻchirilgan[1]. Kanada konfederatsiyasidan oldin Shotlandiya cherkovi, Kanada hukumati hamda individual shaxslar kollejni moliyalashtirgan[1]. 1869-yil oliygoh Dengiz boʻyi provinsiyalaridan gʻarbdagi hududda ayollarni qabul qilgan ilk universitetga aylangan[1].

Konfederatsiyadan keyin federal hukumat kollejga moliyaviy yordam koʻrsatishni toʻxtatgan, Oʻrta yer tumanining tijoriy banki (inglizcha: Commercial Bank of the Midland District) bankrot boʻlishi ortidan esa Queen's oʻz endaumentining uchdan ikki qismidan mahrum boʻlgan. Bu ikki holat kollej taqdiriga tahdid solgan. Direktor[izoh 1] William Snodgrass hamda boshqa rasmiylar Kanada boʻylab mablagʻ toʻplash kampaniyasini boshlab, kollejni saqlab qolishga muvaffaq boʻlgan[1][15].

Moliyaviy muammolar asr yakuniga qadar kollej maʼmuriyatini tashvishga solgan. 1880-yillarga qadar Kingstonni tark etib, Toronto universiteti bilan birlashish masalasi koʻrib chiqilgan[1]. Ilk asosiy homiy Robert Sutherland qoʻshimcha mablagʻ meros qilib qoldirishi ortidan kollej moliyaviy qiyinchiliklardan qutulgan va mustaqil faoliyatini saqlab qolgan[16]. 1881-yilning 17-mayida Queen's universitet maqomini olgan[17].

1880-yilda universitetning tibbiy kursiga uch nafar ayol talaba qabul qilingan, ammo bunga erkak talabalar va xodimlar shu qadar salbiy munosabat bildirganki, 1883-yil ayol talablarni oʻqishdan chetlatishga qaror qilingan[8]. Uchala talaba oʻqishni tamomlashiga imkon yaratish maqsadida Ayollar tibbiyot kollejiga asos solingan[17][9]. XIX asr oxirida 1880-yilda qurib bitkizilgan teologiya binosi (inglizcha: Theological Hall) universitetning asosiy binosi oʻlaroq xizmat qilgan[18].

Izohlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Shotlandiyadagi kabi, Queen's rahbari „rektor“ yoki „prezident“ emas, balki „direktor“ (inglizcha: principal) deb nomlanadi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 „General History“. Queen's University. 2011-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 26-iyul.
  2. ↑ „Administration/Governance“. Governance. 2016-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 4-may.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Student Enrolment“. Office of Planning & Budgeting. Queen's University. 2018-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 4-may.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Inventory and Assessment“. Campus Plan 2002. Queen's University (2002). 2015-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 26-iyul.
  5. ↑ 5,0 5,1 „Consolidation of The Royal Charter of Queen's University and its Amending Statutes“. Queen's University (2011-yil oktyabr). 2015-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 9-dekabr.
  6. ↑ „An Act Respecting the Incorporation of Queen's Theological College“. Queen's University (2005-yil iyul). 2011-yil 27-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 26-iyul.
  7. ↑ 7,0 7,1 Neatby, Hilda. Queen's University, Vol I: Volume I, 1841–1914: And Not to Yield. McGill-Queen's University Press, 1978 — 3 bet. ISBN 0-7735-0336-6. 
  8. ↑ 8,0 8,1 „Women Medical Students, Expulsion of | Queenʼs Encyclopedia“. queensu.ca. 2019-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 11-oktyabr.
  9. ↑ 9,0 9,1 Neatby, Hilda. Queen's University: Volume I, 1841–1917: And Not to Yield. McGill-Queen's University Press, 1978 — 214–216 bet. ISBN 0-7735-6074-2. 
  10. ↑ S. C., 1912, c. 138
  11. ↑ „Queen's Quick Facts“. Queen's University. 2014-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 29-sentyabr.
  12. ↑ Category: | Queenʼs University News Centre (Wayback Machine saytida 12 April 2013 sanasida arxivlangan). Queensu.ca. Retrieved on 2013-08-12.
  13. ↑ „Queen's Gazette“. Queen's University (2016). 2016-yil 24-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 23-noyabr.
  14. ↑ Neatby, Hilda. Queen's University, Vol I: Volume I, 1841–1914: And Not to Yield. McGill-Queen's University Press, 1978 — 25 bet. ISBN 0-7735-0336-6. 
  15. ↑ „Commercial Bank of the Midland District“. Queen's University. 2012-yil 26-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 30-sentyabr.
  16. ↑ Frankson, Greg „Profile of Robert Sutherland“. Queen's University (2001). 2012-yil 30-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 8-avgust.
  17. ↑ 17,0 17,1 Pound, Richard W.. 'Fitzhenry and Whiteside Book of Canadian Facts and Dates'. Fitzhenry and Whiteside, 2005. 
  18. ↑ "Theological Hall". Queen's Encyclopedia. Queen's University. http://www.queensu.ca/encyclopedia/t/theologicalhall.html. <!---> 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Queen%27s_universiteti&oldid=4357582" dan olindi