Qoʻl Jangi

Qoʻl jangi – bu jang sanʼati va sport turi boʻlib, unda raqiblar qoʻllaridan foydalanib bir-biriga qarshi kurashadilar. Bu jang sanʼatining bir turi boʻlib, u nafaqat jismoniy kuch, balki tezlik, texnika va strategiyani ham talab qiladi.

• sovuq (oq) qurollardan faol foydalanish va oʻq otish bilan yaqin janglar (kengroq maʼnoda harbiy harakatlar turi sifatida);
• oʻqotar qurol ishlatmasgan yoki umuman qurolsiz jang (shu maʼnoda bu sport maʼnosida jang emas; jangchining maqsadi qisqa vaqt ichida dushmanni yoʻq qilish, jangovar topshiriqni bajarish va buyruqni amalga oshirgan holda);
• jang yoki qurolsiz jangda pichoqli qurollardan foydalanishni oʻrganuvchi harbiy-amaliy ilmiy va akademik fan;
• huquqni muhofaza qilish organlarining harbiy xizmatchilari uchun tayyorgarlik tizimining bir qismi sifatida qaraladigan jang sanʼati.

Tarixi

Rossiya harbiy mashgʻulotlarida qoʻl jangi (1917-yilgacha)

Rossiya gvardiyasi, armiyasi va politsiyasida qoʻl jangi asosan uch yoʻnalishda rivojlangan:

• Rus gvardiyasida, armiyada, quyi saflarda asosan nayza bilan jang qilish texnikasi oʻrganilgan. Qurolsiz janglar (qoʻl bilan va oyoq bilan zarbalar, otishlar, ogʻriqli zarbalar) nayzali kurashning bir qismi hisoblangan va nayza texnikasini oʻrganish bilan solishtirganda kamroq ahamiyatga ega edi.
• Armiya qilichbozligi (19-asrning 2-yarmigacha) qilich ofitserlari, qilich, shashka va pike zobitlari va quyi mansabdor shaxslar tomonidan oʻrganilgan. Politsiya qilichbozlikni qilich va shashka bilan oʻrgangan.
• 19-asrning oxiridan boshlab militsiyada jujitsu kurashi oʻrganila boshlangan.

Trenirovka po rukopashnomu boyu v Sovetskoy Armii, 1976 god

Armiya mashgʻulotlarida qoʻl jangi (1941-yilgacha)

Urush arafasida qoʻl jangi murabbiylar va qoʻllanmalar asosida oʻqitilgan. Shu bilan birga, idoraviy qoʻl jangi tizimlari ishlab chiqilgan. Mashgʻulotlar nayza bilan jang qilish sanʼatiga asoslangan edi. Alohida-alohida, qurolsiz dushmanga va oʻqotar qurollar va qirrali qurollar bilan qurollangan dushmanga qarshi jangovar texnikalar oʻrganilgan. Alohida-alohida, maxsus vazifalarni bajarish uchun pichoq bilan jang qilish sanʼati oʻrgatilgan. 1930-yillarning boshidan buyon qoʻl jangi NKVD qoʻshinlarini tayyorlash dasturiga kiritilgan. Boʻlimning ochilishi bilan, 1940-yillarning oʻrtalarida, „Dinamo“ Ixtiyoriy sport jamiyati qoshida qoʻl jangi ham sport yoʻnalishini oladi.

Qoʻl jangi jangovar sport turi sifatida

SSSRda karate taqiqlangan davrda koʻplab karate murabbiylari qoʻl jangi murabbiylari boʻlishgan, bu ayniqsa Dinamo jamiyati, politsiya, armiya va dengiz floti boʻlimlari uchun oson boʻlgan. 1980-yillarning oxiridan boshlab Rossiyada turli darajadagi sport qoʻl jangi boʻyicha idoralararo va idoralardan tashqari musobaqalar oʻtkazilib kelinmoqda. 1986-yildan beri Rossiyada Butunrossiya qoʻl jangi federatsiyasi faoliyat koʻrsatmoqda. Rossiyada hozirgi vaqtda Rossiya armiyasi qoʻl jangi federatsiyasi, Xalqaro qoʻl jangi federatsiyasi, Butunrossiya sport qoʻl jangi federatsiyasi, shuningdek, bir nechta Rossiya qoʻl jangi federatsiyasi faoliyat yuritmoqda.

Qoʻl jangi bizning davrimizda

„SSSR KGB ning qoʻl jangi“ va „Sovet operativ karatesi“ (SSSR KGB maʼlumotlariga koʻra) tushunchalari amalda ekvivalent hisoblanadi. Sharq ekzotizmiga qiziqmaganlar ham oʻzlarining texnikasini qoʻl jangi deb atay boshladilar va ular jang sanʼatida amaliy jihatini qidirdilar. Oʻzlarini qadimgi rus va qadimgi slavyan anʼanalarining davomchilari sifatida koʻrsatadigan bir qator uslublar ham mavjud, ammo ularning oʻsha tarixiy davrlarning harbiy tuzilmalarida oʻqitish texnikalari va usullariga munosabati bahsli va koʻpincha hech narsa bilan tasdiqlanmagan. Shunday qilib, ushbu tizimlarni ishonchli tarzda mualliflik huquqi deb atash mumkin. Afgʻoniston urushi faxriylari tashkilotlari tomonidan qoʻl jangi faol rivojlanmoqda. 2003-yilda Kislovodskda Xalqaro qoʻl jangi federatsiyasi tuzilgan. EVSKda qoʻl jangi turli idoralar, shu jumladan armiya (Armiya qoʻl jangi) jangchilarni tayyorlash tizimining bir qismi sifatida qaraladi. Kompleks musobaqalar ikki bosqichda oʻtkaziladi. Birinchi raundda (koʻrgazmali musobaqalar) qurollangan (toʻpponcha, pichoq, tayoq) raqibdan himoya qilish texnikasi namoyish etiladi, ikkinchisida (sinov – malaka) – oʻq-dorilarda (qoʻlqop, dubulgʻa, oyoq kiyim, kimono) duel oʻtkaziladi. Qoʻl jangining kamroq qattiq sport maydonlari ham mavjud. Koʻpchilik ularni huquq-tartibot idoralari va jang sanʼatlari bilan bogʻliq boʻlmagan turli sohalar deb ham ataydi, baʼzi ekspertlarning fikriga koʻra, bu notoʻgʻri.