Portugaliya xoʻjaligi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Portugaliya xo‘jaligi - iqtisodiyoti o‘rtacha rivojlangan mamlakat. Bu yerda volfram, pint, man, simob va mis qazib olinadi. Mis konsentratini ishlab chiqarish bo‘yicha YIda 1-o‘rinda turadi. Neft va tabiiy gaz Portugaliyaga import qilinadi. Mamlakatda neftni qayta ishlash, kimyo, farmatsevtika, to’qimachilik, tikuvchilik, charm-poyabzal sanoatlari yaxshi rivojlangan.

  • Bundan tashqari mamlakat uchun hali yangi bo‘lgan telekommunikatsion va aerokosmik jihozlami ishlab chiqarish, yengil sanoat, oziq-ovqat sanoati va mashinasozlik sanoati sekin-asta rivojlanib bormoqda.
  • Mamlakatda mahalliy hunarmandchilik ham yo‘lga qo‘yilgan. Bular to‘qimachilik va o‘ymakorlikdir. Makkajo‘xori, bug‘doy, guruch, kartoshka, pomidor va boshqalar, Maydera va Azor orollarida esa banan, ananas, uzum, shakarqamish yetishtiriladi.
  • Portugaliyada qo’ychilik, cho’chqachilik, yirik shoxli mol yetishtirish, parrandachilik va bahqchilik rivojlangan. Mamlakatda turizm yaxshi rivojlangan. Asosiy eksport mahsulotlari: kiyim, poyabzal, mashinasozlik mahsulotlari, elektrotexnika va kimyoviy mahsulotlar[1].

Tabiati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Portugaliyaning shimoli va shimoli sharqidagi tepaliklar va tog‘ tizmalarini daryo vodiylari ajratib turadi. Dengiz bo‘ylab janub tomonga pasttekislik cho‘zilib ketgan. Janubda Serra-da-Algarvi qiri bor. Maydera va Azor orollari baland cho‘qqili vulqondan hosil bo‘lgan. Mamlakatda zilzilalar ko‘p sodir bo’ladi. Portugaliyada iqlim - subtropik O’rtayer dengiziga o'xshash. Mamlakatda subtropik o‘simliklar mavjud. Shimolda kengbargli o’rmonlar, tog‘da yaylov va ignabargli o’rmonlar, janubda esa eman va makvislar o'sadi.

Umumiy ma’lumotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Portugaliya Respublikasi - Yevropaning janubi g‘arbida joylashgan davlat. U Pireney yarimorolini g‘arbida joylashgan bo‘lib, Madeyra arxipelagi va Azor orollarini o‘z ichiga oladi. Davlat boshlig‘i - prezident. Portugaliya - YI a’zosi. Aholisining etnik tarkibi: portugallar - 98%[1].

Geografik ma'lumotlar
Poytaxti Lissabon
Maydoni 92,3 ming km2
Aholisi 10,7 mln. kishi (2007
Rasmiy tili Portugal tili
Aholisining diniy tarkibi katoliklar - 94%
Davlat tuzumi respublika
Pul birligi yevro

O'rta asr boshlarida Portugaliya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qadimgi tarix va oʻrta asrlar boʻyida Portugaliya boshqa Pireney yarim oroli bilan birga alanlar (milodiy 409), Suebi (440) va Vizigotlar(583). Ikkinchisi Portugaliyani Vesigot qirolligiga kiritdi. Mamlakatning ispan-rum aholisi qisman vahshiylar qilichi ostida g'oyib bo'ldi. Gotlar qirollikning madaniy qismini uch qismga bo'lishdi: biri ispan-rimliklarga berilgan, qolgan ikkitasi esa gotlar tomonidan foydalanilgan, garchi mahalliy aholi soni bosqinchilardan ancha ko'p edi[2]. Asta-sekin ispan-rimliklarning omon qolgan qoldiqlari va bosqinchilar o'rtasida yarashuv sodir bo'ldi: alohida gotika va rim huquqlari yo'q qilindi va jamiyatning barcha a'zolari bir xil qonunlar kodeksiga (Foro dos Surzes) bo'ysundilar. turli varvar va rim institutlarining aralashmasi; yarim orolning barcha aholisi Gotlar nomi ostida bitta xalqni tashkil etdi. Aholi uchta katta guruhga bo'lingan: zodagonlar, erkin (ingenios va turli darajadagi qullar (servo). Tug'ilish mulkka tegishli ekanligi aniqlandi: qulning o'g'li ham qul hisoblangan. Yangi jamiyatning asosini keng qamrovli mijozlar tizimi tashkil etganligi sababli, unga ko'ra erkinlar o'zlarini zodagonlar himoyasi ostida o'z hayotlarini ulardan olganlar, zodagonlar deyarli barcha gotika taqdirlarini egallab olishgan va ularni ishonchli odamlarga tarqatganlar. kabi benefitsiarlar. Erkinlar 2 tabaqaga bo'lindi: dvoryanlarga yaqin va qullarga yaqin. Birinchisidan bukselyarlar yoki mulki bo'lmagan va xo'jayinlardan oladigan haq evaziga kun kechiradigan shaxslar kelib chiqqan; ikkinchisidan - erkin yer egalari. Munitsipalitetlar, tarixiy an'analarga ko'ra, yashashni davom ettirdi va yanada katta ahamiyatga ega bo'ldi. Qadimgi Rimning sobiq prezidentlari, konsullari va boshqalarning o'rnini graflar egallagan, ular Rim gubernatorlarining barcha imtiyozlariga ega bo'lmaganlar: ular markaziy hokimiyatni o'z qo'llarida to'plashgan, soliqlar undirgan, qo'shinlarga odamlarni jalb qilganlar, lekin ichki hudud hayoti kuriya va munitsipal amaldorlar nazorati ostida edi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 Dunyo mamlakatlari, Davr (o'zbek), Davr nashriyoti, 2013 — 296bet bet. 14-sentabr 2023-yilda qaraldi. 
  2. „Portugaliya“ (o'zb). https://iia-rf.ru/uz/databasenya-for-children/obrazovanie-portugalii-kak-gosudarstva-istoriya-portugalii/. Qaraldi: 14-sentabr 2023-yil.