Poetik Edda
 Codex Regius kitobining o'zbekcha tarjimasi (Olive Bray) |
Poetik Edda – qadimgi Norse anonim hikoyasining zamonaviy toʻplami. Bu Snorri Sturluson tomonidan yozilgan „Prose Edda“ dan farq qiladi, garchi ikkala asar ham qadimgi Norse sheʼriyatini oʻrganish uchun asos boʻlsa ham. Poetik Eddaning bir nechta turlari mavjud: 31 ta sheʼrni oʻz ichiga olgan oʻrta asrlardagi Islandiya qoʻlyozmasi, ularning orasida Codex Regius ayniqsa diqqatga sazovordir[1]. Regius kodeksi Norvegiya mifologiyasi va german qahramonlik afsonalari haqidagi eng muhim manba hisoblanadi. XIX-asr boshidan buyon Skandinaviya adabiyotiga nafaqat hikoyalari orqali, balki koʻplab sheʼrlarning dramatik sifati orqali ham kuchli taʼsir koʻrsatib keldi. Shuningdek, sheʼriy oʻlchovdagi, xususan, shimoliy tillardagi keyingi innovatsiyalar uchun ilhom manbai boʻldi, unda soʻnggi qofiyalardan mahrum boʻlgan qisqa, sxemalardan yiroq boʻlib, alliterativ qurilmalar va kuchli konsentratsiyali tasvirlarga eʼtibor qaratiladi. Regius kodeksi XIII-asrda yozilgan, ammo 1643-yilgacha, oʻsha paytdagi Skalholt yepiskopi Brynjólfur Sveinsson qoʻliga oʻtganiga qadar uning qayerda ekanligi haqida hech narsa maʼlum emas edi. Oʻsha paytda „Prose Edda“ ning turlari Islandiyada maʼlum boʻlgan, ammo olimlar bir paytlar Snorri „Prose Edda“ da keltirgan butparast sheʼrlarni oʻz ichiga olgan boshqa Edda, Elder Edda boʻlgan deb taxmin qilishdi. Codex Regius kashf etilganda, taxminlar toʻgʻridek tuyuldi, ammo zamonaviy ilmiy tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, Prose Edda birinchi boʻlib yozilgan va ikkalasi ham umumiy manba bilan bogʻlangan[2].
Tarkibi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Eddik Poemasi alliterativ misrada tuzilgan. Koʻpchilik qisimlarida fornyrðislag („eski hikoya metri“)dan foydalanilgan, málaháttr („nutq shakli“) keng tarqalgan bir paytda. Qolganlari, taxminan, chorak qismi ljóðaháttr („qoʻshiq shakli“) da tuzilgan. Sheʼrlar tili odatda tiniq va tushunarli. Kenninglar koʻpincha ishlatilmaydi garchi odatiy skaldik sheʼriyatdagi kabi murakkab emas.
Ingliz tilidagi tarjimasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
"Oqsoqol" yoki „Poetik Edda“ koʻp marta tarjima qilingan, eng birinchi bosma nashri Kottle 1797-yilgi nashri boʻlib, baʼzi qisqa boʻlimlar 1670-yillarda tarjima qilingan. Baʼzi ilk tarjimonlar tarjima qilish vaqtida Eddaning lotincha tarjimasiga, jumladan Kottlga tayangan[3].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ John Lindow. Norse Mythology: A Guide to Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs. Oxford University Press, 2002 — 11– bet. ISBN 978-0-19-983969-8.
- ↑ Acker, Paul; Larrington, Carolyne (2002), The Poetic Edda: Essays on Old Norse Mythology
- ↑ OLD NORSE MADE NEW, 2007. 28-sentabr 2023-yilda qaraldi.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Eddukvæði Poetic Edda in Old Norse from heimskringla.no
- „Eddic to English“, www.mimisbrunnr.info , review of all English translations to 2018