Pavlovskaya ko‘chasidagi Lenin haykali
V. I. Lenin haykali ― 1967-yilda Moskvada Vladimir Ilich nomidagi Moskva elektromexanika zavodi qarshisidagi Pavlovskaya koʻchasidagi bogʻda oʻrnatilgan. Bu joydan unchalik uzoq boʻlmagan joyda, 1918-yil 30-avgustda unga suiqasd uyushtirilgan. Yodgorlik mualliflari haykaltarosh V. B. Topuridze va meʼmor K. T. Topuridze. Yodgorlik federal ahamiyatga ega boʻlgan madaniy meros obyekti maqomiga ega[1].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
V. I. Lenin Mixelson zavodiga bir necha bor tashrif buyurgan va u yerda ishchilar bilan suhbatlashgan. Bu yerda 1918-yil 30-avgustda unga suiqasd uyushtirilib, buning natijasida u ogʻir yaralangan[2].
1922-yilda ushbu suiqasd joyida zavod ishchilari qizil sayqallangan granitdan yasalgan yodgorlik toshini oʻrnatdi. Old tomonida quyidagi soʻzlar oʻyilgan: "Jahon proletariati rahbari Vladimir Ilich Leninning hayotiga suiqasd qilingan joydagi yodgorlikning birinchi toshi. 1918-yil 30-avgust — 1922-yil 1-noyabr ". Orqa tarafdagi yozuvda shunday deyilgan: " Butun dunyo mazlumlari bilsinlarki, bu yerda kapitalistik aksilinqilobning oʻqi jahon proletariati yetakchisi Vladimir Ilich Leninning hayoti va faoliyatini toʻxtatmoqchi boʻlgan "[2].
1947-yil 7-noyabrda zavod oldidagi maydonda, memorial toshdan uncha uzoq boʻlmagan joyda haykaltarosh S.D.Merkurov va meʼmor A.F.Jukov tomonidan V.I.Leninga granitdan yasalgan yodgorlik oʻrnatildi[2]. 1960-yilda Lenin tavalludining 90 yilligi munosabati bilan yodgorlik atrofidagi maydon sezilarli darajada kengaytirildi. 1967-yilda yodgorlik zavod hududiga koʻchirildi va uning oʻrniga hozirgi haykaltarosh V. B. Topuridze va meʼmor K. T. Topuridze[2] yasagan haykal oʻrnatildi.
Pavlovskaya koʻchasidagi Leninning hozirgi haykali Vladimir Ilich nomidagi zavodning eski bolsheviklari tashabbusi bilan oʻrnatilgan. Haykaltarosh va meʼmor yodgorlik ustida bevosita zavod ustaxonalaridan birida ishlagan, u yerda ularga Leninning nutqlarida shaxsan qatnashgan faxriylar maslahat bergan. Vladimir Ilich nomidagi zavod ishchilari haykal uchun barcha qoliplarni yasadilar, keyinchalik ular bronza quyish uchun Leningraddagi „Monumentskulptura“ zavodiga yuborildi[2].
Lenin haykali 1967 -yil 1-noyabrda Oktabr inqilobining 50 yilligi arafasida ochilgan. Besh metrli bronza haykal baland granit poydevorga oʻrnatilgan[2]. Lenin palto va qalpoqda toʻliq gavdasi bilan tasvirlangan[3].