Panofobiya
Panfobiya (син.:pantofobiya, panfobiya[1]; qadimgi yunoncha: πᾶν — hamma narsa va qadimgi yunoncha: -φοβία qadimgi yunoncha: -φοβία-phobia, phosbos — „qoʻrquv“) — tashvish va noqulaylik bilan birga keladigan hamma narsadan, har qanday harakat va hodisalardan, ichki va tashqi muhitdagi har qanday oʻzgarishlardan va fikrlardan qoʻrqish hisoblanadi[1]. Bunday fobiyaga ega boʻlgan odam doimo yomon narsa sodir boʻladi deb oʻylaydi va bu qoʻrquv doimo mavjud deb hisoblaydi. Doimiy tashvish insonning hozirgi paytda yashashiga toʻsqinlik qiladi. U koʻproq oʻtmishni oʻylab yashaydi, oʻtmishda yashaydi, unga nima boʻlganini koʻp oʻylaydi. Panofobiya bilan ogʻrigan odam, qoida tariqasida, rivojlangan tasavvurga ega va kundalik hayotda dargumon narsani oʻylab topishi mumkin boʻlib, u qoʻrquv va xavotirni oqlaydigan belgilarni koʻproq qidiradi. Panofobiyani klinik maʼnoda fobiya emas, balki doimiy tashvish shakli deb hisoblash ham mumkin[2].Chunki bu kasallik emas, shunchaki doimiy tashvishlardan va fikrlardan qoʻrqish hisoblanadi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Panfobiya atamasi birinchi marta Ribot tomonidan 1911-yilda „Thislar psixologiyasi“ nomli[3] asarida kiritilgan. U buni „bemor hamma narsadan yoki hech narsadan qoʻrqadigan, tashvish bir narsaga bogʻlanish oʻrniga, tushdagidek suzib yuradigan va bir ob’ektdan ikkinchisiga oʻtganda bir lahzaga barqaror boʻladigan holat“ deb taʼriflagan. Ribot oʻzi bildirgan fikr natijasida vaziyatga qarab xavf manbasini aniqlagan.
Diagnostikasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Eng soʻnggi 5-nashrdagi Amerika ruhiy kasalliklar diagnostikasi va statistik qoʻllanmasida (DSM-5) keng tarqalgan qoʻrquvga mos keladigan oʻziga xos fobiya mavjud emas deb taʼkidlangan, ammo umumiy tashvish buzilishi mavjud boʻlib, u „haddan tashqari tashvish va tashvish (oldindan bashorat)“ sifatida tavsiflanadi. voqealar yoki harakatlar turkumi"[4].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 В. М. Блейхер, И. В. Крук „Пантофобия“,. Толковый словарь психиатрических терминов. МОДЭК, 1995. ISBN 5-87224-067-8.
- ↑ Ronald Manual Doctor, Ada P. Kahn, Christine A. Adamec „Panphobia“,. The Encyclopedia of Phobias, Fears, and Anxieties. Infobase Publishing, 2010 — 347 bet. ISBN 978-0-8160-6453-3.
- ↑ Papakostas, Y. G.; Eftychiadis, A.; Papakostas, G. I.; Christodoulou, G. N. (2003). „A Historical Inquiry into the Appropriateness of the Term 'Panic Disorder'“. History of Psychiatry 14 (2): 195. doi:10.1177/0957154X030142004
- ↑ Американская психиатрическая ассоциация „Anxiety disorders“,. Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5), Arlington, VA, 2013 — 190 bet. ISBN 978-0-89042-554-1, ISBN 978-0-89042-555-8.