Oqmoʻla tashqi okrugi
Oqmoʻla tashqi okrugi — Rossiya imperiyasi davridagi maʼmuriy-hududiy qism (22.8.1832).[1] Arxiv hujjatida bu tumanning tashkil etilishi sababi „Bolaligimizda urugʻlarni bolaligimizga kirmagan qabilalarni garovga olishdan himoya qilish“ deb isbotlangan. Ombi viloyati maʼmuriyati vakili polkovnik S.B.Bronevskiy 1825-yilning kuzida Petropavl qalʼasidan Nuraga borib, Oqmoʻlani navbatdagi tashqi okrug duani deb belgiladi. 1830-yilning yozida u bu yerda duan qura boshlaydi. Ularning uylarini suv yuvib ketganligi sababli duan o‘rni Esildagi Qoraotkelga ko‘chirilib, hujjatda Oqmo‘la nomi saqlanib qolgan. Oqmo‘la tashqi okrugining katta sultoni Xudoymendiuli Qo‘ng‘irqulja, noibi Aristan Qo‘ng‘irquljauli, qozilik lavozimiga qarpoq urug‘idan Qabanbayuli Qo‘tirash va oltoy urug‘idan Bektasuli Matakboy saylangan. Quyidagi bolislar kiritildi: Toqa-Qarpiq (Qudaymendiuli Omirbek, toʻra), Tinali Qarpiq (Qudaymendiuli Aristan, Qudaimendiuli), Qareke Oltoy (Qudaymendiuli Bekali), Qirgʻiz Tortuul (Dayruli Baykara), Temesh (Toʻgʻoʻljayr), Temesh (Toʻgʻuliyayr), sudya), Saidali Oltoy (Bolekuli Toman qozisi), Aytqoʻja Qarpiq (Tanirbergenuli Sapan qozisi), Tama (Sengirbekuli Itemgen qozi), Jagʻalbayli (Baygululi Qabanbay qozi), Oltoy (Sarmantayuli Juman qozisi), Taraxti (Abitayuk) (Eskenuli Qulbek raqsi). A.s.o.ga tashrif buyurgan 5180 ta xonadon, 34740 kishi. Bu aholida 140 488 ta ot, 28 939 bosh sigir, 216 875 bosh qoʻy va 16 011 bosh tuya bor edi. 1838-yil, Rossiya imperatori Aleksandr I tomonidan imzolangan. 25 martdagi „Nizom“ asosida dala general-gubernatorligi (markaziy Ombi shahri) tarkibida Oqmo‘la viloyati tashkil etildi. 1869-yilda shu viloyat tarkibida Oqmo‘la okrugi ochildi.
Maʼmuriy boʻlinish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Arxiv hujjatida Oqmoʻla tashqi okrugi tarkibiga kiruvchi qozoq boʻyilarining roʻyxati, har bir boʻyida joylashgan qishloq va uylar soni, shuningdek, oʻlkaning yozgi yaylovlari va qishlogʻi toʻgʻrisidagi maʼlumotlar koʻrsatilgan. Hujjat 1841 -yil 2-oktyabrda boshlanib, 29-noyabrda tugaydi [2,20 kp.-23 p.][2]
| voqea nomi | Har tomondan qishloq | uy | Yozgi yaylovlar qayerda | Qishki qishlashlar va koʻchish joylari qayerda |
| Ogʻa Sulton, polkovnik Qoʻngʻir-Qulja Xudoymendinning ukasi, maoshi bilan | 9 | 379 | Shiderti, Moʻyildi, Oleng-ti, Esil, Koʻkbetti, Qundizdi daryolari boʻylab; Jamanshubar, Bobotoy, Qoʻngʻirdir, Qiziljar, Qargʻali, Jamantoʻbe, Sau-malkoʻl va qisman Nura daryosi boʻyida. | Sultonning o‘z qishlog‘i Esil daryosi bo‘yidagi Bobotoy va Elto‘kda, aka-uka va qarindoshlari esa Nura daryosi bo‘yidagi Bug‘ilida qishlaydi. |
| Mening qaynonam — Tungʻatar | 8 | 436 | Sherubay-Nura, Toʻpar, Esen, Qundiz, Koʻkpekti, Esil, Qoʻziqoʻsh daryolari boʻylab Semizqiz, Qosagʻash, Qoʻyandi, Tekturmas manzilgohlari bilan koʻchib oʻtadi, keyin qishga qaytadi. | Oqtau, Oʻrtau, Alabas, Qoʻtir oba, Sari oba, Qozon-Chunqir, Eshkiolmes, Jilandi, Keregetas, Qiziltau, Aydaxarli, Oqshi togʻlari va Atasu, Manaka daryolari boʻylab. |
| Qareke-Oltoy | 7 | 352 | Semizqiz va Qosagʻash aholi punktlari bilan Koʻkbekti daryosi boʻylab Narshoqkenarqli Nuraga chiqib, Esil boʻylab harakatlanadi. | Kichik Nura daryosi boʻylab Tekturmas, Aytuadir, Qumadir, Apan, Qizil Shot va Topar daryosi |
| Moʻyin-Oltoy | 7 | 386 | Bo‘tag‘ara, Sheshengara, Eltok Shot, Qiziljar aholi punktlarida; Nura, Esil, Qundizdi, Qaragʻanda, Qoʻyandi, Koʻkbek va qisman Kareke-Oltoy boʻyi yerlarida. | Bu bolusning katta qismi Enem-Tungatar bolus bilan birga qishlaydi. Birgʻanaru — „Murat“ Sosiqkoʻpa, Soqir-Soʻrang, Baydaulet qishloqlarida joylashgan. |
| Tinali-Qarpiq | 8 | 416 | Seleti, Shiderti, Olengti, Esil, Moʻyildi daryolari boʻylab; Qoʻngʻir, Qiziljar, Qizilagashmekens to Buyrek tal („Burk-tal“ — arxiv varianti). M. J.), Nuragacha, keyin qishga qaytadi. | Oqqum, Birtaban, Kargaldi koʻllari va Kon daryosi boʻyida |
| Aytqoʻja-Qarpiq | 10 | 620 | Esil, Ulengti, Shoʻrtandi daryolari, Saryoba, Shibindi koʻllari, Koʻkbekti, Nura, Qulanotpes daryolari soʻngra Ogʻa Sulton yerlari boʻylab harakatlanadi. | Nura daryosi boʻylab Kobeteydan Baliki-Bayatargacha Sheyengi, Shoshqali va Amantau |
| Alisay-Oltoy | 6 | 322 | Nura va Esil daryolari bo‘ylab Narshoqken, Qosag;ash, Semiz qiz aholi punktlari orqali Soqir daryosi bo‘ylab Jaur qishlog‘igacha, u yerdan Bo‘tag‘ara va Sheshengara, Borliqol, Shiderti daryolari bo‘ylab, Yaxshi Niyoz, Oqjar, Shortandi daryosi boʻylab va Baltagar tomon. | Qoʻngʻirkoʻlja, Qarqarali, Serektos, Tungʻatar, Yaxshi Qulboʻldi, Sarytau, Dalba, Baymirza, Sarimirza, Sirimbet, Siyrlida. |
| Taroqlarning yarmi | 2 | 46 | Yozgi yaylovlar ham, qishki qishlash joylari ham Enem-Tungatarbo‘li bilan | - |
| Temesh | 2 | 22 | Esil boʻylab, Maybaliq koʻlining Nuraboy boʻyi, Chinet, Koskop, Bortaskolderi qirgʻoqlari boʻylab harakatlanadi. | Nura daryosi, Chinet, Koskopa, Oqqum koʻllarida |
| Baydali-Oltoy | 2 | 33 | Tinali xotini bilan koʻchib oʻtadi. Bolysning harakatlanuvchi joylari bilan | U oqadilar bilan qishlaydi |
| Qirgʻiz-Tortaul | 1 | 32 | Maybaliq, Toldiqum koʻllari va Esil, Qoʻziqoʻsh daryolari boʻylab | Toldikoʻl, Chinet, Qoskopa, Jalak, Oqqum koʻllari boʻylab |
| Jataqlar | 3 | 215 | Oqmoʻla posyolkasi yaqinida barcha yoʻnalishlarda 10 kilometrlik hududda | |
| Ogʻa sulton (muhr) polkovnik Xudoymendin |
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Aybin. Ensiklopediya. / Bas red. B.Ө.Jaqip. — Almati: „Qazaq ensiklopediyasi“, 2011. — 880 bet.ISBN 9965-893-73-X
- ↑ „arxiv nusxasi“. 2017-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
Tashqi havola[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Qoraotkeldan Oqmolaga[sayt ishlamaydi] (yoʻqolgan havola)