Oq parpi
Oq parpi (Aconitum talassium Popov) – bu kop yillik oʻt oʻsimlik, Tyan-Shan va Pomir-Oloy tizmasidagi son jihatdan qisqarib borayotgan, areali boʻlingan endem oʻsimlik turi.
| Ilmiy klassifikatsiya |
|---|
| Kingdom: Plantae |
| Order: Ranunculales |
| Family: Ranunculaceae |
| Genus: Aconitum L. |
| Species: A.Talassicum Popov |
| Ilmiy nomi |
| Aconitum talassicum Popov |
| Kamyoblik darajasi |
| 3 |
Biologik tarif
[tahrir | manbasini tahrirlash]Boʻyi 1,5 metrga yetadigan, kop yillik, tuganak, ildizpoyali oʻt. Ildizpoyasi tuganaklarning yonma-yon qoʻshilishidan hosil boʻlgan. Poyalari oddiy, tik oʻsuvchi. Poyaning yuqori qismidagi barglari bandsiz, qolganlari bandli, yaprogi asosigacha yirik tishli boʻlaklarga ajralgan. Gullari poyaning yuqori qismida ornashgan, yirik shingil hosil qiladi, qoʻqitmir. Iyun-Iyulda gullab, Iyul-Avgust oylarida mevasi yetiladi. Urugʻ bilan kopayadi.
Tarqalishi va oʻsish sharoiti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Toshkent, Fargʻona, Jizzax, Qashqadaryo viloyatlari: Piskom, Chotqol, Qurama, Fargʻona, Turkiston, Zarafshon, Hisor tizmalarida tarqalgan. Tojikiston va Qirgʻizistonda ham uchraydi. Utun areali boʻylab bir-biridan ancha uzoq joylashgan katta boʻlmagan toʻplar hosil qiladi
Togʻlarni oʻrta va yuqori qismlaridagi nam yerlarda va yonbagʻirlardagi buloqlarning atroflarida oʻsadi. Baʼzan buloq boʻylarida kichik parpizorlar hosil qiladi.
Ishlatilishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xalq tabobatida dorivor sifatida ishlatiladi.
Muhofaza choralari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Chotqol, Zomin qoʻriqxonalarida va Milliy bogʻida oʻstiriladi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oʻzbekiston Respublikasi Qizil Kitobi: 1 jild – 2009.
Butkov A.Ya Sem. Ranunculaceae //Flora Uzbekistana. T.2. Tashkent: Izd-vo AN UzSSR, 1953, S.433-509
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- (Wayback Machine saytida 2019-05-26 sanasida [https://web.archive.org/web/20190526172740/http://www.plantarium.ru/page/view/item/604.html arxivlangan) Bores Talasskiy – Plantarium]