Oltin baliq qahramon
Oltin baliq — folklor va adabiy qahramon. Inson tilida gapira oladigan va uning istaklarini bajara oladigan baliq.
Folklor va adabiyotda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oltin baliq (yoki sehrli fazilatlarga ega boʻlgan boshqa har qanday baliq) qator xalqlar folklorida uchraydi. Ertaklarda u odatda sehrli yordamchi rolida aks etadi, uni ushlab olgan kishi baliqni qoʻyib yuborishiga minnatdorlik evaziga maʼlum bir xizmatni (istakni bajarish yoki qiyin vaziyatda yordamga kelish) taklif qiladi va bajaradi. Bunday holda, yaxshilik qilgan insonning ochkoʻzligi, qoida tariqasida, qattiq jazolanadi.
Rossiyada Oltin baliq haqidagi eng mashhur asar A. S. Pushkinning „Baliqchi va baliq haqidagi ertak“ asaridir. Syujetni Pushkin aka-uka Grimmlarning „Baliqchi va uning rafiqasi haqida“ ertagidan olgan degan fikr bor.
Sovet animatsion filmlarida oltin baliq[tahrir | manbasini tahrirlash]
Istaklarni bajarishga qodir sehrli yordamchi rolidagi oltin baliq bir qator sovet multfilmlarida jonlantirilgan. Xususan:
- „Baliqchi va baliq haqidagi ertak“ (rejissor A. Ptushko, Mosfilm, 1937)
- „Baliqchi va baliq haqidagi ertak“ (rejissor M. Tsexanovskiy, „Soyuzmultfilm“, 1950)
- „Vovka uzoq olislarda“ (rejissor B. Stepantsev, „Soyuzmultfilm“, 1965)
- „Leopold va Oltin baliq“ (rejissor A. Reznikov, t / o „Ekran“, 1975)
- „Onam, dadam va oltin baliq“ (rejissor V. Kostyleva, „Kievnauchfilm“, 1976).
Oltin baliq vatani[tahrir | manbasini tahrirlash]
Zolotaya Rybka rus folklor qahramoni sifatida bir vaqtning oʻzida ikkita „vatanga“ ega boʻlib, u har erda xarakter hududning turistik brendi sifatida targʻib qilinadi.
2008-yilda Vologda viloyatining Vashkinskiy tumanida „Beloozero — Oltin baliq qirolligi“ loyihasi boshlandi. Tumanning maʼmuriy markazi Lipin Bor qishlogʻi ertak qahramonining asl vatani deb eʼlon qilindi. Loyihaning mafkuraviy asosiga mintaqada baliqchilikning anʼanaviy tarzda rivojlanishi (Lipin Bor qishlogʻi Oq koʻl boʻyida joylashgan) hamda viloyat gerbidagi ukleyka baligʻining tasviri sababdir. Mahalliy shevada u „vashkalok“ deb ataladi[1]. Veps tilidan tarjima qilingan bu soʻz „mis baliq“ degan maʼnoni anglatadi[2]. 2009-yilga kelib qishloqda muzey ekspozitsiyasiga ega Baliq va baliqchilik uyi ochildi. „Oltin baliq“ saroyi qurilib, badiiy hunarmand ustalar mehnati faollashdi. Har yili 16-iyun kuni Lipinoy Borda „Oltin baliqning tugʻilgan kuni“ bayrami boʻlib oʻtadi[3]. 2009-yilning 9 oyida sayyohlar soni 12 ming kishini tashkil etgan (2006-yilda loyiha boshlanishidan oldin — 300 kishi kelgan)[4].
2011-yilda „Rossiyaning ertak xaritasi“ loyihasi koordinatori Aleksey Kozlovskiy Nijniy Novgorod viloyati, Bolshoe Boldino qishlogʻini „Oltin baliq vatani“ sifatida eʼlon qildi. Bu yerda A.S.Pushkin oʻzining mashhur ertagini yozgan. Kozlovskiy, shuningdek, turizm infratuzilmasini rivojlantirish boʻyicha takliflar bilan viloyatning oʻsha paytdagi gubernatori Valeriy Shantsevga maktub yuborilganini bildirdi[5]. 2012-yil yanvar oyi holatiga koʻra, loyihaning rivojlanishi haqidagi maʼlumotlar keng tarqalmagan.
Oltin baliq yodgorliklari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qator shaharlarda „Oltin baliq“ yodgorliklari oʻrnatilgan boʻlib, ular shaharliklar va sayyohlar orasida „orzularni roʻyobga chiqaruvchi“ timsol sifatida shuhrat qozonmoqda. Hozirda ertak qahramoni A. S. Pushkin asari qahramoniga Ishimbay, Kaluga, Sankt-Peterburg, Astraxan, Kemerovo[6], Donetsk va Novosibirsk shaharlarida oʻrnatilgan.
Shuningdek qara[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Slovar govorov russkogo yazika. Tom 2// pod red.chlena-korrespondenta RAN A. Matveeva. — Yekaterinburg: Izd-vo Uralskogo gosudarstvennogo universiteta, 2002. — S.36
- ↑ Lipin Bor — sarstvo Zolotoy Ribki sayt CultInfo
- ↑ Prazdnik „Den rojdeniya Zolotoy ribki“ otmetyat na Vologodchine Argumenti i Fakti — Severo-Zapad,15-iyunya 2011 g.
- ↑ Razvitie turizma v vologodskoy oblasti[sayt ishlamaydi] Informatsionnaya spravka
- ↑ „Rodinoy“ Zolotoy ribki nazvali nijegorodskoe selo Andoza:Wayback 2 Argumenti i Fakti, 17-fevralya 2011 goda
- ↑ Pamyatnik Zolotoy Ribke v Kemerovo[sayt ishlamaydi] Pamyatniki i fontani: neobichnie dostoprimechatelnosti vsego mira
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Золотая рыбка“,Сказочная энциклопедия. М.: ОЛМА-ПРЕСС, 2005 — 166—167 bet. ISBN 5-224-04818-4.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- DA. Torop. Oltin baliqning sarguzashtlari (Qadimgi xalqlar folklorida oltin baliq)
- „Baliqchi va oltin baliq haqida“ rus ertaki
- „Oltin baliq“.[sayt ishlamaydi] Hind ertagi[sayt ishlamaydi] (mavjud havola)
- „Oltin baliq“.[sayt ishlamaydi] Xitoy ertak[sayt ishlamaydi] (mavjud havola)
- „Gaplashuvchi baliq“ Arman ertagi Andoza:Wayback 2