Oleg Kotov
| Oleg Valeriyevich Kotov Олег Валериевич Котов | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
27-oktyabr 1965-yil |
| Fuqaroligi | Rossiya |
| Kasbi | Shifokor |
| Millati | Rus |
| Mukofotlari |
 |
| Kosmik karyera | |
| Daraja | Podpolkovnik |
Kosmosdagi vaqt |
526 kun 5 soat 4 daqiqa |
| Tanlash | 1996 |
Jami EVAs |
6 |
Jami EVA vaqti |
36 soat 51 daqiqa |
| Missiyalar | Soyuz TMA-10 (Expedition 15), Soyuz TMA-17 (Expedition 22/23), Soyuz TMA-10M (Expedition 37/38) |
Missiya belgisi |
     |
Oleg Valeriyevich Kotov (ruscha: Олег Валериевич Котов) 1965-yil 27-oktyabrda Ukraina SSRning Qrim viloyati Simferopol shahrida tugʻilgan. Sovet kosmik dasturiga shifokor sifatida tayinlanganidan soʻng u Rossiya kosmonavtlar korpusiga qoʻshildi. U Xalqaro kosmik stantsiyada kosmosda 526 kundan ortiq davom etgan uchta uzoq muddatli kosmik parvozlarni amalga oshirdi. Kotov Soyuz TMA-10M / Expedition 37 / Expedition 38 kosmosga 2013-yil sentyabridan 2014-yil martigacha uzoq muddatli kosmik parvozni amalga oshirdi.
Shaxsiy hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kotov Svetlana Nikolayevna Kotova (ilgari Bunyakina) bilan turmush qurgan. Ularning ikki farzandi bor: 1994-yilda tugʻilgan Valeriya Olegovna Kotova (qizi) va 2002-yilda tugʻilgan Dmitriy Olegovich Kotov (oʻgʻli). Kotovning ota-onasi Valeriy Efimovich Kotov va Yelena Ivanovna Kotova Moskvada istiqomat qilishadi. U shoʻngʻish, kompyuter va suratga olishni yaxshi koʻradi.[1]
Ta'lim
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kotov 1982-yilda Moskvadagi oʻrta maktabni tugatdi va S. M. Kirov nomidagi harbiy tibbiyot akademiyasiga oʻqishga kirdi va uni 1988-yilda tugatdi.
Mukofotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kotov Rossiya Federatsiyasi Qahramoni medali, Rossiya Federatsiyasi Qurolli Kuchlarining I va II darajali "Jangovar qahramonlik" medali va I, II va III darajali "Xizmat uchun" medali bilan taqdirlangan.
Tajriba
[tahrir | manbasini tahrirlash]1988-yilda akademiyani tugatgandan soʻng Kotov Gagarin nomidagi Kosmonavtlarni tayyorlash markazida xizmat qildi. U yerda yetakchi test-vrach oʻrinbosari va yetakchi sinov shifokori lavozimlarida ishladi. U balandlik fiziologiyasi va kosmik parvozning inson tanasiga ta'siri muammolari bilan shugʻullangan. U amaliy mashgʻulotlar va "Mir"da kosmik tibbiy yordam koʻrsatish boʻyicha tajriba orttirdi, jarroh ekipaji va biotibbiy tayyorgarlik va fan dasturi boʻyicha oʻqituvchi boʻldi. U sertifikatlangan shoʻngʻuvchi.
Roskosmos faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]
1996-yilda Kotov Gagarin nomidagi Kosmonavtlarni tayyorlash markazi (GCTC) tomonidan kosmonavtlikka nomzod sifatida tanlandi. 1996-yil iyunidan 1998-yil martigacha u kosmik parvozlar uchun asosiy tayyorgarlik kursini tamomladi. 1998-yil mart oyida u sinov-kosmonavt malakasini oldi. 1998-yil iyul oyidan boshlab u Kosmonavtlar idorasining kosmonavt-tadqiqotchisi va sinov-kosmonavti. 1998-yil may-avgust oylarida u Mir-26 missiyasida zaxira ekipaj a'zosi sifatida "Soyuz" va "Mir" stantsiyasida parvoz qilish uchun tayyorgarlikdan oʻtgan.
1998-yil oktyabr oyidan boshlab u ISS parvozlari uchun malaka oshirishda ishtirok etdi. U ISS-6 va ISS-13 zaxira ekipajlarida bort muhandisi va "Soyuz" komandiri boʻlib xizmat qilgan.
1999-yil fevral-oktyabr oylarida Kotov Jonson kosmik markazida GCTC vakili boʻlib ishlagan. 2001–2002-yillarda u missiyalarni boshqarish markazida, Moskva va Xyustondagi Missiyalarni boshqarish markazida Moskva qoʻllab-quvvatlash guruhida Ekspeditsiya-3 va 4 uchun CAPCOM boʻlimida ishlagan. 2004-yilda u Kosmonavtlar idorasida CAPCOM boʻlimi boshligʻi boʻldi.
Ekspeditsiya 15
[tahrir | manbasini tahrirlash]U Fyodor Yurchixin va kosmik sayyoh Charlz Simoni bilan birgalikda 2007-yil 7-aprelda Bayqoʻngʻir kosmodromidan "Soyuz TMA-10" kosmik kemasida uchirilgan ISS 15 ekspeditsiyasi a'zosi (bort muhandisi) edi.
21-oktyabr kuni Kotov koinotda 196 kun 17 soat boʻlganidan soʻng “Soyuz TMA-10” kapsulasi ichida Yerga qaytdi. TMA-10 kosmik kemasi 21-oktyabr kuni UTC vaqti bilan soat 07:14da XKSdan tushirildi va 09:47 da orbitaga chiqdi. Atmosferaga qayta kirish paytida kosmik kema ballistik qayta kirishga oʻtdi, natijada u Arkaliqdan taxminan gʻarbga qoʻndi. Bu joy moʻljallangan Qozogʻiston qoʻnish joyidan taxminan 340 km shimoli-gʻarbda.[2]
Ekspeditsiya 22/23
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kotov "Soyuz TMA-17"ga qoʻmondonlik qildi va 22-ekspeditsiyaga bort muhandisi va 23-ekspeditsiyaga Xalqaro kosmik stansiyada qoʻmondon sifatida tayinlandi.[3]
2010-yil 1-mayda Kotov kelayotgan Progress M-05M kosmik kemasi bir qator kosmik harakatlardan soʻng toʻgʻri birikuv yoʻnalishiga qaytolmaganidan soʻng qoʻlda boshqaruv orqali 1 kmli parvozni amalga oshirib, kemani XKSga birlashtirdi. Kotov stansiyaning Telerobotik Boshqariladigan Uchrashuv Birligi (TORU) tizimidan foydalangan holda boshqaruvni oʻz qoʻliga oldi va kosmik kemani XKS bilan muvaffaqiyatli tutashtirishga yordam berdi. Keyinchalik Rossiya Missiya nazorati Kotovning Progress M-05M uchrashuvi ishi yangi rekord oʻrnatishi mumkinligini e'lon qildi.[4]
Kotov 2010-yil 2-iyunda "Soyuz TMA-17" kosmik kemasida Yerga qaytdi. "Soyuz" kapsulasi UTC vaqti bilan soat 3:25 da Qozogʻistonning markaziy choʻllariga qoʻndi.[5]
Ekspeditsiya 37/38
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kotov 2013-yil 25-sentyabrda Soyuz TMA-10M kemasida uchirildi, rossiyalik kosmonavt Sergey Ryazanskiy va amerikalik astronavt Maykl Xopkins 37-ekspeditsiyaga parvoz muhandisi sifatida qoʻshildi. 7-noyabr kuni Kotov va qolgan beshta ekspeditsiya 37 ekipaj a'zolariga 38-ekspeditsiyaning yangi bort muhandislari Mixail Tyurin, Koichi Vakata va Rik Mastrakkio qoʻshildi. Bu 2009-yil oktyabr oyidan beri birinchi marta toʻqqiz kishining kosmik stansiyada kosmik kema ishtirokisiz yashashi edi. Koʻp oʻtmay, Kotov 2010-yildan keyin ikkinchi marta stansiya komandiri boʻldi.
Kotov va kosmonavt Ryazanskiy 2013-yil 9-noyabrda olimpiya mash’alasini koinotga birinchi marta olib chiqishdi. Kotov 2014-yil 11-mart kuni XKSda 166 kun qolib, Yerga qaytdi.
Kosmik yurishlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
2007-yil 30-may kuni soat 19:05da Fyodor Yurchixin hamrohligida Kotov oʻzining 5 soat 25 daqiqa davom etgan birinchi kosmosga yurishini boshladi. Yurish davomida ular XKSni kosmik chiqindilardan himoya qilish uchun himoya panellarini oʻrnatdilar.[6]
2007-yil 6-iyun kuni Kotov oʻzining Pirs oʻrnatish boʻlimining havo blokidan ikkinchi kosmik yurishini amalga oshirdi. Yurchixin bilan bir qatorda Kotov Zarya moduliga Ethernet kabelining bir qismini oʻrnatdi, Zvezdada qoʻshimcha xizmat moduli qoldiqlarini himoya qilish (SMDP) panellarini oʻrnatdi va Rossiya ilmiy tajribasini oʻtkazdi. Ikki kosmonavt EDT vaqti bilan soat 4:00 da XKSga qaytib keldi. Kosmik yurish 5 soat, 37 daqiqa davom etdi.[7]
2010-yil 14-yanvarda Kotov uchinchi koinot yurishini boshlash uchun rossiyalik kosmonavt Maksim Surayev bilan yana XKS tashqarisiga chiqdi. Bunda ular kosmosda yuruvchi duet kabellarni Poisk va Zvezda modullari orasiga ulagan, oʻrnatish nishonlari va Kurs antennalarini oʻrnatgan va chiqish lyuklari uchun qoʻshimcha tutqichlar oʻrnatgan.[8] Kosmosga chiqish 5 soat 44 daqiqa davom etdi.[9]
2013-yil 9-noyabrda Kotov Sergey Ryazanskiy bilan XKS tashqarisida oʻzining toʻrtinchi koinot sayohatini amalga oshirdi. Ular 2014-yilgi Qishki Olimpiya oʻyinlari uchun Olimpiya mash'alasini XKS tashqarisiga olib chiqishdi. Ular, shuningdek, ishga tushirish murvatlarini olib tashlash, eksperimental paketni olish orqali transportdan tashqari faoliyat ish stantsiyasi va ikki oʻqli ishora platformasi ustida ishlashni davom ettirdilar. Ish stantsiyasining oʻrindigʻiga oyoq tayanchini oʻrnatish rejalashtirilgan boʻlib, kosmik sayohatchilar uni tekislash bilan bogʻliq ba'zi muammolarni payqashgandan soʻng, bu vazifa kelajakdagi kosmik yurishga qoldirildi. Kosmosga chiqish 5 soat 50 daqiqa davom etdi.
2013-yil 27-dekabrda Kotov va Ryazanskiy koinotga chiqish uchun ISSdan tashqariga chiqishdi. Kosmonavtlar internet obunachilariga Yer koʻrinishini taqdim etish uchun Kanada firmasi va Rossiya Federal kosmik agentligi oʻrtasidagi tijoriy kelishuv doirasida ikkita (yuqori va oʻrta aniqlikdagi) kameralarni biriktirdilar. Kotov oʻrta aniqlikdagi kamera uchun ma'lumotlar va telemetriya kabellarini yoʻnaltirdi, ammo Rossiya Missiyani boshqarish markazidagi parvozlarni boshqarish guruhi kameralardan kutilgan telemetriya va elektr aloqasini ololmadi. Oxir-oqibat, kosmonavtlarga kameralarni olib tashlash va qoʻshimcha tahlil qilish uchun ularni ISS ichiga qaytarish topshirildi. Kamera oʻrnatish ishlaridan tashqari, Kotov va Ryazanskiy Yerga yaqin muhitda yuqori energiyali zarracha oqimlari yordamida seysmik ta'sirlarni kuzatish uchun moʻljallangan Vsplesk tajriba paketini ham olib tashlab, oʻchirishdi. Keyinchalik kosmik sayohatchilar Zvezda tutqichiga zilzila monitoringi boʻyicha yanada murakkab seysmoprognoz tajribasini biriktirdilar. Kosmosga chiqish 8 soat 7 daqiqa davom etdi va 2013-yil 16-avgustda 7 soat 29 daqiqalik koinot sayohatini oʻtkazgan 36-ekspeditsiya kosmonavtlari Fyodor Yurchixin va Aleksandr Misurkin tomonidan oʻrnatilgan Rossiyaning eng uzun kosmosga chiqish rekordini yangiladi.[10]
2014-yil 27-yanvarda Kotov kosmonavt Ryazanskiy bilan XKS tashqarisida oltinchi kosmik yurishini amalga oshirdi.[11] Kosmonavtlar 27-dekabr kuni soʻnggi fazoga chiqishlari chogʻida tugatib boʻlmaydigan ishlarni bajarishdi. Pirs oʻrnatish boʻlimidan chiqqandan soʻng ikkita kosmonavt Zvezda xizmat koʻrsatish modulining tashqi tomoniga yetib kelishdi. Keyin ular Yer tasvirini olish uchun yuqori aniqlikdagi kamera va oʻrta aniqlikdagi kamerani oʻrnatdilar, biroq oʻrta aniqlikdagi kamera yana telemetriya bilan bogʻliq muammolarga duch keldi. Kotov va Ryazanskiy ilgari materiallarga ta'sir qilish tajribasining bir qismi sifatida oʻrnatilgan Pirs oʻrnatish boʻlimiga biriktirilgan kasseta idishini olib tashlashdi. Shuningdek, ular Canadarm2 robot qoʻli bilan kelajakdagi operatsiyalarni buzmasligini ta'minlash uchun Zarya modulidagi koʻchma ma'lumotlar tutqich moslamasiga biriktirilgan ish joyi interfeysi adapterini olib tashladilar. Kosmik yurish 38-ekspeditsiya davomida oʻtkazilgan toʻrtinchi EVA boʻldi va olti soat sakkiz daqiqa davom etdi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ NASA. „Cosmonaut Bio: Oleg Kotov“ (2007-yil aprel). Qaraldi: 12-may 2010-yil.
- ↑ William Harwood. „Soyuz capsule makes 'ballistic' descent to Earth“. CBS News – Spaceflight Now (2007). Qaraldi: 21-oktabr 2007-yil.
- ↑ „NASA - NASA Assigns Space Station Crews, Updates Expedition Numbering“. 2012-yil 17-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-iyun.
- ↑ Justin Ray. „Cosmonaut takes control of resupply ship's docking“. Spaceflightnow.com (1-may 2010-yil). Qaraldi: 12-may 2010-yil.
- ↑ Tariq Malik. „Russian Soyuz Spacecraft Lands Safely with Station Crew“. SPACE.com (2-iyun 2010-yil). Qaraldi: 3-iyun 2010-yil.
- ↑ NASA. „Spacewalk Complete, Debris Panels Installed“ (30-may 2007-yil). 2008-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-iyun.
- ↑ NASA. „Cosmonauts Wrap Up Debris-Panel Spacewalk“ (6-iyun 2007-yil). 2008-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-iyun.
- ↑ RIA Novosti. „Russian cosmonauts complete year's first spacewalk“ (14-yanvar 2010-yil). Qaraldi: 3-iyun 2010-yil.
- ↑ Tariq Malik. „Russian Spacewalkers Start Up New Space Docking Port“. SPACE.com (14-yanvar 2010-yil). Qaraldi: 3-iyun 2010-yil.
- ↑ NASA. „Station Cosmonauts Complete Spacewalk to Deploy Cameras“ (27-dekabr 2013-yil). Qaraldi: 27-may 2014-yil.
- ↑ NASA. „Cosmonauts Complete Fourth Expedition 38 Spacewalk“ (27-yanvar 2014-yil). Qaraldi: 27-may 2014-yil.