Ninazu
Ninazu (shum. „Shumer-bilim“ yoki „Suvni organmoqdaman“) — shumer maʼbudi.
Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ninazu — er osti dunyosining xtonik xudosi, shifo va yoshartirish xudosi ham boʻlgan, uning ramzi — ilon[1] (uning oʻgʻli Ningishzida ikkita ilon bilan oʻralgan tayoq timsoli sifatida tibbiyot amaliyotining ramzi boʻlgan[1] keyinchalik Asklepiyning tayogʻiga aylanib, keyinchalik kadutsey shaklida butun dunyo tibbiyotining ramziga aylangan[1]). Bundan tashqari, harbiy xususiyatlar Ninazu tasvirida ham koʻrinadi — akasi Nergal bilan birgallikda Shumerning[1] dushmanlarini jazolashga qodir ekanligiga ishonishgan. Bir versiyaga koʻra, u Enki va Ereshkigalning[1] oʻgʻli edi, ikkinchisi — Enlil va Ninlil, Ninurt va Nergalning[1] akasi edi. Afsonaga koʻra, Ninmida bilan birgalikda Shumer tuprogʻiga arpa, loviya va boshqa koʻplab madaniyatlarni olib kelishdi, bundan oldin mahalliy aholi yigʻish bilan shugʻullangan[2][3][4].
Koʻpgina afsonalarning qoʻpol tabiatini hisobga olib, ularning erkin talqinini tan olgan holda, Ninazuning kelib chiqishining ikkita versiyasidan tashqari, bir yoki har ikkala variantga mos kelmaydigan turli afsonalar mavjud. Misol uchun, afsonalardan biri uni Ereshkigalning[1] turmush oʻrtogʻi deb ataydi. Yana bir afsonaga koʻra, Ninazu afsonada taqdim etilgan Ereshkigalning iltimosiga binoan, onasi sifatida, yer osti qirolligidan Damu ismli mahbusni ozod qildi, lekin uni vazir qilib qoʻydi[1].
Ibodat tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ayniqsa, uchinchi Ur[5] sulolasi davrida Shumer shimolidagi Eshnunna[5] va janubdagi[5] Enego[5] shaharlarida ulugʻlangan. Xammurapi qonunlariga koʻra, bu xudoga hadya qilish majburiy[5] edi. Ninazu ruhoniylari „ur-Ninazu“ („Ninazu xudosi fanati“) nomi bilan atalgan[5]. Ur shahrida har yili uning sharafiga bayram boʻlib oʻtdi, unda vafot etgan shohlar va ruhoniylar sharafiga qurbonliklar keltirildi[5].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Якобсен 1995.
- ↑ Массон 1976.
- ↑ Головнев 1993.
- ↑ Wiggermann, Edzard 1997.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 „Ninazu (god)“ (en). Ancient Mesopotamian Gods and Goddesses. 2013-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 8-mart.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Волков И. М.. Законы вавилонского царя Хаммураби, Культурно-исторические памятники Древнего Востока, под общ. ред. Б. А. Тураева. Выпуск I. M.: Т-во скоропечатни А. А. Левенсон, 1914.
- Головнев А. В.. Историческая типология хозяйства народов Северо-Западной Сибири. Новосибирск: Издательство Новосибирского университета, 1993. ISBN 5-7615-0121-X.
- Массон В. М.. Экономика и социальный строй древних обществ. Наука, 1976.
- Мифологический словарь, 115.000 экз, Советская энциклопедия, 1990. ISBN 5-85270-032-0.
- Литвинский Б. А.. Средняя Азия, Кавказ и зарубежный Восток в древности. M.: Наука, 1983.
- Назаров П. Г.. Происхождение ведийской Артхи, шумерской Аратты, Суб-Арту и Арьяв-Арты (3107-2025). Челябинск: Челяб. гос. ун-т, 1997.
- Сокровища тьмы: История Месопотамской религии. M.: Восточная литература, 1995. ISBN 5-02-016601-4.
- Jош о пореклу Срба и сва Србска идолу служаше Дагону. Београд: Мирослав, 1992. (serb)
- Wiggermann F. A. M., „8: Meek-Miete“,. . Berlin/New York: Walter de Gruyter, 1997. ISBN 3-11-014809-9. (olm.)