Nam-prik
Nam prik (tay. hẖẖh) ― Tailand oshxonasining bir qismi boʻlgan qizil qalampir va sarimsoqqaasoslangan anʼanaviy qalin souslarning bir turi. Odatda nam prik sousi maydalangan yangi yoki quritilgan qizil qalampir, sarimsoq, piyoz, tuz va laym sharbatidan tayyorlanadi[1]. Koʻpincha sousga baliq yoki qisqichbaqalar pastasi, shuningdek fermentlangan soya pastasi qoʻshiladi. Anʼanaga koʻra, barcha ingredientlar laym bilan birga eziladi. Sous Tailand oshxonasida juda mashhur va mintaqadan mintaqaga farq qiladi[2].
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sousning bir qismi boʻlgan fermentlangan qisqichbaqalar (yoki baliq) va soya pastasi bizga nam-prik Tailandga Xitoydan kelgan deb hisoblasa boʻladi[3].
Gʻarbda bu sous haqida birinchi eslatma 1687-1688-yilga toʻgʻri keladi. Ayutiya sudining fransuz elchisi Simon De La Luber, nam-prik xantal kabi sous yordamida tayyorlangan, ammo tailandliklar kapi deb nomlangan buzilgan qisqichbaqalardan iborat ekanligini yozgan
Sousning bir qismi boʻlgan Chili Amerikaning tropik oʻsimlikidir, u 17-asrning boshlarida Tailandga Kolumb almashinuvi natijasida portugaliyaliklar tufayli kelgan[4]. Bundan oldin, qora, uzun va Sichuan qalampirini qoʻshib, kerakli keskinlikka erishilgan.
Tailand qiroli Chulalongkorn 1907-yilda Yevropa boʻylab sayohati paytida anʼanaviy khai chiao omlet va nam prik sousiga ega emasligidan shikoyat qildi[5].
Taqdim etilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Nam-prik kichik sosli idishlarda ziravor sifatida yoki kun boʻyi[6] asosiy taom uchun sous sifatida xizmat qiladi. Nam-prik guruch, goʻsht, baliq va sabzavotlardan tayyorlangan Tailand oshxonasining deyarli barcha taomlariga mos keladi va asosiy taomning taʼmini taʼkidlashi va kuchaytirishi kerak. Mintaqaga va retseptga qarab, sous suyuq pastadan deyarli quruq aralashmaga qadar farqlanadi[7].
Shuningdek, mintaqaga qarab, retsept quritilgan baliq, turli xil ziravorlar (masalan, koriander, Lemongrass, kalgan, tamarind), meva (Mango), sabzavot (baqlajon), goʻsht (choʻchqa goʻshti), qoʻziqorin, ikra va hatto hasharotlarni oʻz ichiga olishi mumkin. Baʼzi retseptlar aralashmani shakar bilan shirinlashni oʻz ichiga oladi. Isanda pla-ra (bir yildan ortiq baliq uchun tuzlangan) qoʻshilishi bilan sousni tayyorlash odatiy holdir.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Edward Balfour. Cyclopædia of India and of Eastern and Southern Asia, Commercial, Industrial and Scientific: Products of the Mineral, Vegetable and Animal Kingdoms, Useful Arts and Manufactures. Printed at the Scottish & Adelphi presses, 1873.
- ↑ Thanapol Chadchaidee. Essays on Thailand. Booksmango, 2014-01-01. ISBN 9786162222641.
- ↑ „What is Thai Cuisine? Thai Culinary Identity Construction From The Rise of the Bangkok Dynasty to Its Revival“ (en). Thaifoodmaster. Qaraldi: 2018-yil 5-noyabr.
- ↑ Hugh T. W. Tan. Herbs & Spices of Thailand. Marshall Cavendish, 2005. ISBN 9789812329684.
- ↑ „What is Thai Cuisine? Thai Culinary Identity Construction From The Rise of the Bangkok Dynasty to Its Revival“ (en). Thaifoodmaster. Qaraldi: 2018-yil 5-noyabr.
- ↑ Beiträge zur Kenntniss des Klimas und der Krankheiten Ost-Asiens, gesammelt auf d. preuss. Expedition 1860 - 62. Reimer, 1863.
- ↑ „Thai Nam Prik - The Local Guide to Thailand's Fiery Chili Sauces!“ (en). Thai Street Food, Restaurants, and Recipes Eating Thai Food (2012-yil 3-iyul). Qaraldi: 2018-yil 5-noyabr.