Montana state universiteti

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Montana state universiteti
Asos solingan 1893-yil
Prezident Waded Cruzado
Rektori Robert Mokwa[1]
Talabalari 16,766 (fall 2019)[2]
Bakalavriat 14,817 (fall 2019)[2]
Magistratura 1,949 (fall 2019)[2]

Koordinatalari: 45°40′5.9999999988094″N 111°3′0″W / 45.668333333333002599°N 111.05000°W / 45.668333333333002599; -111.05000 G O


Montana state universiteti (Montana Davlat Universiteti, MSU)— Montana shtatining Bozeman shahridagi davlat granti tadqiqot universitetidir. Bu shtatdagi eng yirik universitet[3]. MDU oʻzining toʻqqizta kolleji orqali 60 ta yoʻnalish boʻyicha bakalavriat, 68 ta yoʻnalish boʻyicha magistrlik darajalari va 35 ta yoʻnalish boʻyicha doktorlik darajalarini taklif etadi. 2019-yil kuzida MDUga 16,700 dan ortiq talaba qatnab, 796 nafar kunduzgi va 547 nafari sirtqi boʻlim oʻqituvchilari tomonidan oʻqitiladi[2].

MSU R1: Doktorantura universitetlari — Juda yuqori tadqiqot faoliyati qatoriga kiritilgan va 2017-yilda tadqiqot xarajatlari 129,6 million dollarni tashkil etgan[4][5].

Bozemanning janubiy tomonida joylashgan universitetning 1170 akr (470 ga) kampusi shtatdagi eng katta kampusdir. Universitetning Bozemandagi asosiy kampusida KUSM televideniyesi, KGLT radiosi va Rokkilar muzeyi joylashgan. MDU oʻzining qishloq xoʻjaligi tajriba stantsiyasi va 60 okrug va rezervatsiya kengaytmalari ofislari orqali shtat boʻylab fuqarolar va jamoalarga autrix xizmatlarini taqdim etadi. Kampusning balandligi dengiz sathidan 4900 fut (1500 m) balandlikda joylashgan[6].

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kollejning tashkil etilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Montana Hall, kampusda qurilgan ikkinchi bino. Bu yerda Prezident devoni joylashgan.

Montana 1889-yil 8-noyabrda shtatga aylangan. Bir qancha shaharlar shtat poytaxti boʻlish uchun qizgʻin raqobatlashdilar, ular orasida Bozeman shahri ham boʻlgan[7]. Vaqt oʻtishi bilan Yelena shahri shtat poytaxti deb nomlandi. Tasalli sifatida shtat qonun chiqaruvchi organi shtatning yer grantlari kollejini Bozemanga joylashtirishga rozi boʻlgan. Gallatin okrugi kampus uchun 160 akr kambagʻal fermasining yarmini xayriya qildi va shtat poytaxti boʻlishi rejalashtirilgan qoʻshimcha 40 akr uchun pul jamiyat tomonidan yigʻilgan, jumladan, chorvador va biznesmen Nelson Storydan 1500 dollar xayriya qilingan[8], Bu yer, shuningdek, qoʻshimcha mulk va pul badallari, endi yangi kollej uchun davlatga topshirilgan.

Kollej 10 yillik barqarorlik va uygʻunlikni taʼminlagan Reid ostida tez rivojlangan. Talabalar soni shunchalik tez oʻsib bordiki, oʻrta maktab binosi butunlay kollej tasarrufiga oʻtdi. Qoʻshimcha sinf xonasini taʼminlash uchun asosiy koʻchadagi boʻsh doʻkon ijaraga olingan. Qishloq xoʻjaligi eksperiment stansiyasi (hozirgi Teylor Xoll nomi bilan tanilgan) va asosiy bino (hozirgi Montana Hall deb nomlanuvchi) 1896-yilda qurilgan, garchi qishloq xoʻjaligi binosi birinchi boʻlib ochilgan boʻlsa ham. Ikkala tuzilma ham 1898-yilda ishgʻol qilingan. Universitet futbol jamoasi 1897-yilda tashkil etilgan va kollej oʻsha yili oʻzining birinchi toʻrt nafar talabasini tugatgan. Oʻquv rejasi 1898-yilda fuqarolik va elektrotexnika sohasiga kengaytirilgan.

Universitet maqomi va kampus konservatizmi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1970-yilda Roberts Xollga qoʻshimcha sifatida qurilgan Cobleigh Hall muhandislik kollejida bir nechta boʻlimlarga ega.

1964-yil fevral oyida doktor Leon X. Jonson MSC prezidenti etib tayinlangan. 1943-yilda kollejga qoʻshilgan tadqiqotchi kimyogar, u yaqinda maktabning Endowed and Research Foundation (oʻsha paytda MSCning eng yirik tadqiqot boʻlimi) ijrochi direktori va magistratura boʻlimi dekani boʻlgan. Kollejning tadqiqot funksiyasiga chuqur sodiq qolgan holda, u MSCni universitet deb nomlanishini talab qilgan — Ren 1950-yillarning boshidan beri sodir boʻlgan oʻzgarish va Montana shtatining qonun chiqaruvchi organi buni 1965-yil 1-iyulda tasdiqlagan. Oʻsha paytda maktab oʻzining yangi nomini olgann. Montana state (davlat) universiteti (MSU)[9]. Iqtisodiyot, ingliz tili, tarix, musiqa, siyosatshunoslik va boshqa fanlar boʻyicha bakalavriat dasturlari, birinchi universitet imtiyozli dasturi kabi tezda yoʻlga qoʻyilgan. Jonson sanʼatning sodiq muxlisi edi va MDUning sanʼat va musiqa dasturlari gullab-yashnagan. Jonson tezda Montana universiteti bilan keskin munosabatlarga barham berishga harakat qildi va ikki maktab shtat qonun chiqaruvchi organiga birlashgan jabhani taqdim eta boshlagan.

1966-yilda Jonson talabalar sonining koʻpayishi va kampusning murakkabligini engish uchun universitetning maʼmuriy tuzilmasini oʻzgartirgan va kengaytirgan. Ushbu oʻzgarishlar unga maslahat berish uchun 12 aʼzodan iborat ijroiya kengashini yaratishni oʻz ichiga oladi. Kengash tarkibiga yangi tashkil etilgan vitse-prezidentlar kirdi — ilmiy ishlar, maʼmuriyat, moliya va tadqiqot kabi sohalarni nazorat qilish[10].

Ren yillari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Doktor Roland Ren, 1943-yildan 1964-yilgacha MSU prezidenti

1943-yilda davlat oliy ta'lim kengashi MSC iqtisodchisi Roland Rolli Renni kollejning yangi prezidenti vazifasini bajaruvchi etib tayinladi. Ren milliy liberal iqtisodchilar Richard T. Ely va Jon R. Commonsning himoyachisi va Yangi kelishuvning kuchli tarafdori edi. U MSCda 1930-yildan beri dars bergan, garchi u 1942-yilda Montana shtatining Narxlar ma'muriyati va fuqarolik ta'minoti boshqarmasi (federal urush vaqtidagi agentlik) direktori bo'lish uchun ta'tilga chiqqan bo'lsa ham Ren 1944-yil 1-iyulda kollejning doimiy prezidenti etib saylangan. Ren 21 yil davomida kollej prezidenti bo'lgan, bu har qanday shaxslar orasida uchinchi (2013-yil holatiga ko'ra). GI qonun loyihasining qabul qilinishi bilanRenni tayinlanishidan va urush tugashidan sakkiz kun oldin urushdan qaytgan harbiy xizmatchilar kollej shaharchalarini suv bosishini tushundi. Renne tezda vaqtinchalik sinf va turar joy qurish uchun qo'shimcha fakultet va qayta ishlangan urush davridagi yog'och binolarni shtat bo'ylab ishga yolladi. Uning bashoratliligi kollejga qabul qilishning tez o'sishidan omon qolishga yordam berdi, bu 1945-yildagi 1155 dan 1946-yilda 2014 taga, keyin esa 1947-yilda yana deyarli ikki baravar ko'payib, 3591 taga etdi. 1945-yilda 132-dan 1950-yilda 257-ga yetgan fakultet soni ham keskin oshdi. Kollejdagi taʼlim oʻqituvchilik mahorati va hunarmandchiligi kabi demokratik qadriyatlarni singdirish bilan bogʻliq deb hisoblagan Ren antropologiya, tarix, siyosat, arxe kabi liberal sanʼatga urgʻu berish uchun oʻquv dasturini tezda oʻzgartirdi. fan, psixologiya va sotsiologiya. GarchiMontana universiteti (uzoq vaqtdan buyon shtatning liberal san'at kolleji deb hisoblangan, MSC esa ag maktab bo'lgan) bu sohada kengayishga qarshi chiqdi, Renne ta'lim bo'limini muvaffaqiyatli tashkil qildi, Biznes maktabini qayta tashkil etgan va yangi bakalavriat va magistratura bosqichini tashkil etgan. Shuningdek arxitektura, geografiya, geologiya, harbiy fanlar va boshqa fanlar bo'yicha dasturlar.

Brick Breeden Fieldhouse va Worthington Arena, 1958-yilda qurilgan.

Doktor Ren 1964-yil 1-yanvardan boshlab Montana shtati kolleji prezidenti lavozimini tark etib, Montana gubernatorligiga nomzodini qoʻygan. U saylovda 51,4 foizdan 48,6 foizgacha, amaldagi gubernator Tim Babkokka yutqazgan.

Prezidentlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1. Lyuter Foster — 1893-yil 16-fevral, 1893-yil 17-aprel
2. Avgust M. Ryon — 1893-yil 17-aprel, 1895-yil
3. Jeyms R. Rid — 1895-yildan 1904-yilgacha
4. Jeyms M. Hamilton — 1904-yildan 1941-yilgacha
5. Alfred Atkinson — 1920-yildan 1937-yilgacha
6. AL Strand — 1937-yildan 1942-yilgacha
7. Uilyam Kobli — 1942-yildan 1943-yilgacha
8. Roland Ren — 1943-yildan 1964-yilgacha (1943-yildan 30-iyungacha harakat qilgan)
9. Jon Leonson 1944-yil fevraldan 1969-yilgacha (vazifasida vafot etgan)
10. Uilyam Jonston — 1969-1970-yillar
11. Karl V. Makintosh — 1970-yildan 1977-yilgacha
12. Uilyam Tits — 1977-yil avgustdan 1990-yil dekabrgacha[11]
13. Maykl P. Malone — 1991-yil martdan 1999-yil 21-dekabrgacha (vazifasida vafot etgan)[12]
14. Terri Roark — 2000-yil 21-yanvardan 2000-yil 30-noyabrgacha[13]
15. Geoffrey Gamble — 2000-yil 1-dekabr, 2009-yil 22-dekabr
16. Waded Cruzado — 2010-yil 1-yanvar, hozirgi kungacha (2022-yil yanvar holatiga)[14]

Akademiklar[tahrir | manbasini tahrirlash]

MDU oʻzining toʻqqizta kolleji orqali 60 ta yoʻnalish boʻyicha bakalavriat, 68 ta yoʻnalish boʻyicha magistratura va 35 ta yoʻnalish boʻyicha doktorlik darajalarini taklif etadi. MSU Phi Kappa Phi Graduate Fellowships boʻyicha milliy yetakchi boʻlib , 2019-yil may holatiga koʻra 74 nafar stipendiyani tayyorlagan holda Goldwater stipendiyasi oluvchilar boʻyicha mamlakatdagi eng yaxshi oʻnta muassasa qatoriga kiradi[15]. Universitet oʻz bitiruvchilari orasida bir qancha Rodos va Truman stipendiyalari va MSU doimiy ravishda USA Today Akademik All-America mukofotlari gʻoliblarini ishlab chiqargan. Montana shtat universiteti fan va tabiiy tarix kino ijodi boʻyicha dunyodagi yagona Tasviriy sanʼat magistri darajasini taklif etadi va MDUning Rokkilar muzeyida hozirgacha topilgan eng katta T. Reks bosh suyagi joylashgan boʻlib, u Sue dan ham kattaroqdir(Chikagodagi dala muzeyi).

Oʻquv dasturlari, tartiblari va siyosatlari Oʻquv ishlari boʻyicha Ijrochi vitse-prezident va provost tomonidan nazorat qilinadi. Ushbu ofis oʻqitish bilan bogʻliq barcha masalalarni hal qilgan va professor-oʻqituvchilarni yollash, oʻquv dasturlari va oʻquv rejalarini tuzish, kurslarni rejalashtirish va akkreditatsiya qilish uchun javobgardir[16]. Bu lavozimni 2017-yilning aprelidan beri Robert Mokva egallab keladi[17]. U 2010-yilda universitetning birinchi ayol provosti boʻlgan Marta Potvinning oʻrnini egallagan[18].

Kollejlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Qishloq xoʻjaligi kolleji
  • Sanʼat va arxitektura kolleji
  • Jeyk Jabs biznes va tadbirkorlik kolleji
  • Taʼlim, sogʻliqni saqlash va inson taraqqiyoti kolleji
  • Norm Asbjornson muhandislik kolleji
  • Adabiyot va fan kolleji
  • Hamshiralik kolleji
  • Magistratura
  • Gallatin kolleji
  • Faxriy kollej
  • Roland R. Ren kutubxonasi[19]

Tadqiqot va taʼlim markazlari, institutlar va dasturlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Montana shtatining tadqiqot va iqtisodiy rivojlanish boshqarmasi universitetning tadqiqot va oʻquv markazlari, institutlari va dasturlari roʻyxatini yuritadi[20].

  • Qishloq xoʻjaligi marketing siyosati markazi
  • Amerika hindu tadqiqot imkoniyatlari
  • Hayvonot resurslari markazi
  • Astrobiologiya Biogeokataliz tadqiqot markazi
  • Arpa va oʻsimliklar biotexnologiyasi dasturlari
  • Big Sky uglerod sekvestrlash boʻyicha hamkorlik
  • Blackstone LaunchPad — Montana shtati
  • Burns texnologiya markazi
  • Amerika hindulari va qishloq salomatligi tengligi markazi
  • Biofilm muhandisligi markazi
  • Ruhiy salomatlikni tadqiq qilish va tiklash markazi
  • Qishloq taʼlimi tadqiqot markazi
  • Fan, texnologiya, axloq va jamiyat markazi
  • Sovuq hududlar tadqiqot markazi
  • Energetika tadqiqot instituti
  • Raqobatbardosh tadqiqotlarni ragʻbatlantirish uchun eksperimental dastur (EPSCoR)
  • Funktsional genomikaning asosiy qurilmasi
  • Rasm va kimyoviy tahlil laboratoriyasi (ICAL)
  • Tartibga solish va amaliy iqtisodiy tadqiqotlar tashabbusi
  • Ivan Doig Shimoliy Amerika Gʻarbiy erlari va xalqlarini oʻrganish markazi
  • Mahalliy boshqaruv markazi
  • Mahalliy texnik yordam dasturi (LTAP)
  • Montana va Shimoliy tekisliklar qoʻshinlari-oʻqituvchilari
  • Montana viloyati sogʻliqni saqlash taʼlim markazi
  • Montana kooperativ baliqchilik tadqiqot boʻlimi
  • Montana IDeA biotibbiyot tadqiqotlari imkoniyatlari tarmogʻi (INBRE)
  • Ekotizimlar boʻyicha Montana instituti
  • Montana ishlab chiqarishni kengaytirish markazi
  • Montana mikrofabrikasi
  • Montana qishloq sogʻliqni saqlash boshqarmasi (MORH)
  • Montana jamoat televideniyesi — KUSM
  • Montana kosmik grantlar konsortsiumi
  • Montana suv markazi
  • Rokkilar muzeyi
  • Shimoliy tekisliklarning oʻqitishga oʻtishi
  • Shimoliy Rokki togʻi ilmiy markazi
  • Optik texnologiya markazi
  • Oʻsimliklarni oʻstirish markazi
  • Xalqaro tadqiqot va taʼlim boʻyicha hamkorlik (PIRE)
  • Ren kutubxonasi
  • Fan matematika resurs markazi
  • Fazoviy fanlar markazi
  • Spektr laboratoriyasi
  • TechLink markazi
  • Termal biologiya instituti
  • Gʻarbiy transport instituti
  • Nolinchi emissiya tadqiqotlari va texnologiyasi (ZERT)

Gallatin kolleji[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gallatin kolleji diplom olmoqchi boʻlgan talabalar uchun ikki yillik kollej boʻlib, MDU kampusida talabalar turar joyi, jumladan yotoqxonalar, kutubxona muassasalari va sogʻliqni saqlash xizmatlaridan foydalanishni taʼminlash uchun joylashgan. 2018-yil may oyi holatiga koʻra, Gallatin kolleji oltita amaliy fanlar ilmiy darajasi, beshta amaliy fanlar sertifikati, biznesni boshqarish boʻyicha professional sertifikat, sanʼat assotsiatsiyasi va fan dotsenti oʻtkazish darajalari va rivojlanish taʼlim dasturini taklif etadi. Shuningdek, u mahalliy oʻrta maktab oʻquvchilari uchun mavjud kurs takliflarini kengaytirish va MDU va mahalliy oʻrta maktablar oʻrtasida taʼlim resurslarini boʻlishish uchun Dual Enrollment dasturini taklif etadi.

Kampus[tahrir | manbasini tahrirlash]

MDU oʻz turar joylarida taxminan 4200 talaba tahsil oladi, ularning taxminan 70 foizi birinchi kurs talabalari tashkil qiladi[21]. Universitet shuningdek, oilalar va aspirantlarga turar joy taklif qiladi[22].

Taniqli odamlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bitiruvchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „MSU Office of Academic Affairs and Provost“. Montana State University. Qaraldi: 27-may 2020-yil.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Quick Facts: 2019-2020“. Montana State University. 2022-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-may 2020-yil.
  3. ↑ Schontzler, Gail „MSU sets 10th straight spring enrollment record“. Bozeman Daily Chronicle (14-fevral 2018-yil). Qaraldi: 15-may 2018-yil.
  4. ↑ „Carnegie Classifications Institution Lookup“. carnegieclassifications.iu.edu. Center for Postsecondary Education. 2022-yil 21-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-iyun.
  5. ↑ „Rankings by total R&D expenditures“. ncsesdata.nsf.gov. National Science Foundation. Qaraldi: 19-iyul 2020-yil.
  6. ↑ Bozeman, Montana, United States. U.S. Geological Survey. July 1, 1987. via Microsoft Research Maps. Accessed 12 August 2013.
  7. ↑ Schontzler, Gail. „MSU's history — from humble start to 'wondrous' university“ (en). Bozeman Daily Chronicle. Qaraldi: 15-may 2018-yil.
  8. ↑ Burlingame, Merrill. A History, Montana State University, Bozeman, Montana. Bozeman, Montana: Office of Information: Montana State University, 1968. 
  9. ↑ „University of Montana new name for Missoula campus“. Spokesman-Review (1-iyul 1965-yil), s. 8.
  10. ↑ Rydell, Robert; Safford, Jeffrey; Mullen, Pierce. In the People's Interest: A Centennial History of Montana State University. Bozeman, Montana: Montana State University Foundation, 1992 — 98–99 bet. ISBN 0-9635114-0-8. 
  11. ↑ Schontzler, Gail. „Bill Tietz — The Maverick Who Shaped MSU.“ Bozeman Daily Chronicle. 2 November 2007.
  12. ↑ Schontzler, Gail. „MSU President Mike Malone Dies.“ Bozeman Daily Chronicle. December 21, 1999, accessed 10 August 2013; „Obituary for Michael P. Malone.“ Bozeman Daily Chronicle. December 21, 1999, accessed 2013-08-10.
  13. ↑ "MSU Hosts Public Reception for Interim President." Bozeman Daily Chronicle. 17 February 2000.
  14. ↑ Schontzler, Gail. „Cruzadoʻs Salary $280,000, Top in State Government.“ Bozeman Daily Chronicle. October 31, 2009, accessed 11 August 2013; Schontzler, Gail. „Gamble Upbeat On Last Day at Montana Hall.“Bozeman Daily Chronicle. December 23, 2009, accessed 2013-08-11.
  15. ↑ „2019 Scholars by Institution State | Barry Goldwater“ (en-US). goldwater.scholarsapply.org. Qaraldi: 6-dekabr 2019-yil.
  16. ↑ „MSU Office of the Provost - Office of the Provost | Montana State University“ (en-US). www.montana.edu. Qaraldi: 19-iyun 2018-yil.
  17. ↑ Schontzler, Gail. „MSU names Mokwa as provost“ (en). Bozeman Daily Chronicle. Qaraldi: 19-iyun 2018-yil.
  18. ↑ Schontzler, Gail. „MSU hires first female provost“ (en). Bozeman Daily Chronicle (2-oktabr 2010-yil). Qaraldi: 19-iyun 2018-yil.
  19. ↑ „Dean's Council“. Montana State University.
  20. ↑ „Research and Education Centers - Institutes - Programs - Office of Research & Economic Development | Montana State University“ (en-US). www.montana.edu. Qaraldi: 22-may 2018-yil.
  21. ↑ „Yellowstone Hall - Residence Life - Montana State University“. www.montana.edu. Qaraldi: 15-may 2018-yil.
  22. ↑ „Family and Graduate Housing - Family and Graduate Housing - Montana State University“. Qaraldi: 13-dekabr 2016-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Montana_state_universiteti&oldid=4053007" dan olindi