Miosatellit hujayralar

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Miosatellit hujayralar, shuningdek, sunʼiy yoʻldosh hujayralar, mushak ildiz hujayralari yoki MuSCs sifatida ham tanilgan boʻlib, yetuk mushakda joylashgan juda kam sitoplazmaga ega boʻlgan kichik multipotent hujayralardir[1]. Sunʼiy yoʻldosh hujayralar skelet mushagi hujayralarining asoschilari hisoblanadi[2]. Ular oʻzlarining asosiy mushak tolalarini qoʻshimcha mioblastlar bilan taʼminlashi yoki tinch holatga qaytarish imkoniyatiga ega[3]. Aniqroq aytganda, faollashgandan soʻng, yoʻldosh hujayralari koʻpayish va miyoblastlarga differensiallashish uchun hujayra sikliga qayta kirishi mumkin[4]. Miosatellit hujayralari bazal membrana va mushak tolalarining sarkolemmasi[5] oʻrtasida joylashgan boʻlib, tolaning boʻylama oʻqiga parallel yoki koʻndalang yoʻlaklarda yotishi mumkin. Ularning tola boʻylab tarqalishi sezilarli darajada farq qilishi mumkin. Sunʼiy yoʻldosh hujayralari mavjud mushak tolalarini koʻpaytirish va yangi tolalarni hosil qilish uchun differensiallashish va birlashishga qodir. Bu hujayralar mushaklarning normal oʻsishida, shuningdek, jarohat yoki kasallikdan keyin mushaklarning tiklanishda ishtirok etadi. Zarar koʻrmagan mushaklarda yoʻldosh hujayralarining koʻpchiligi tinch holatda boʻladi. Mexanik kuchlanishga javoban sunʼiy yoʻldosh hujayralari faollashadi. Faollashgan sun'iy yoʻldosh hujayralari miogen differensiallanishdan oldin dastlab skelet mioblastlari sifatida koʻpayadi[1].

Vazifasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mushaklarni tiklash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mushak hujayralari shikastlanganda, bazal membrana ostidan tinch yoʻldosh hujayralari chiqariladi. Ular faollashadi va hujayra sikliga qayta kiradilar. Bundan tashqari, bu hujayralar oʻsishni va tiklanishni osonlashtirish uchun mavjud miofibrillalar bilan birlasha olishini koʻrsatadigan dalillar mavjud[1]. Mushaklarni qayta tiklash jarayoni hujayradan tashqari matritsaning sezilarli darajada yangilanishini oʻz ichiga oladi va agar katta zarar boʻlsa, yangilanish toʻliq boʻlmaydi. Mushak ichidagi fibroblastlar chandiq toʻqimasini toʻplaydi, bu mushaklarning faoliyatini buzishi mumkin va mushak distrofiyasining muhim sababchisi boʻladi. Sun'iy yoʻldosh hujayralari mushak jarohatidan soʻng koʻpayadi va homila mushaklarining rivojlanishiga oʻxshash jarayon orqali yangi mitofibrillalar hosil qiladi[6]. Bir necha hujayra boʻlinishidan soʻng, sun'iy yoʻldosh hujayralar shikastlangan miotubulalar bilan birlasha boshlaydi va differensiallashish hamda yetilish jarayonini boshdan kechiradi, bunda periferik yadrolar ajralib turadi. IGF-1 uchun tasvirlangan birinchi rollardan biri uning sun'iy yoʻldosh hujayralarining koʻpayishi va farqlanishida ishtirok etishi edi. Bundan tashqari, skelet mushaklaridagi IGF-1 yoʻldosh hujayralarining koʻpayishini faollashtirish qobiliyatini oshiradi[7][8].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Birbrair, A.; Delbono, O. (2015). "Pericytes are Essential for Skeletal Muscle Formation". Stem Cell Reviews and Reports. 11 (4): 547–548. doi:10.1007/s12015-015-9588-6. PMID 25896402. S2CID 12812499.
  2. ↑ Kadi F, Charifi N, Denis C, Lexell J, Andersen JL, Schjerling P, Olsen S, Kjaer M (November 2005). "The behaviour of satellite cells in response to exercise: what have we learned from human studies?". Pflügers Arch. 451 (2): 319–27. doi:10.1007/s00424-005-1406-6. PMID 16091958. S2CID 21822010.
  3. ↑ Kadi F, Schjerling P, Andersen LL, Charifi N, Madsen JL, Christensen LR, Andersen JL (August 2004). "The effects of heavy resistance training and detraining on satellite cells in human skeletal muscles". J. Physiol. (Lond.). 558 (Pt 3): 1005–12. doi:10.1113/jphysiol.2004.065904. PMC 1665027. PMID 15218062.
  4. ↑ Siegel AL, Kuhlmann PK, Cornelison DD (February 2011). "Muscle satellite cell proliferation and association: new insights from myofiber time-lapse imaging". Skeletal Muscle. 1 (1): 7. doi:10.1186/2044-5040-1-7. PMC 3157006. PMID 21798086.
  5. ↑ Zammit, PS; Partridge, TA; Yablonka-Reuveni, Z (November 2006). "The skeletal muscle satellite cell: the stem cell that came in from the cold". Journal of Histochemistry and Cytochemistry. 54 (11): 1177–91. doi:10.1369/jhc.6r6995.2006. PMID 16899758.
  6. ↑ Parker MH, Seale P, Rudnicki MA (July 2003). "Looking back to the embryo: defining transcriptional networks in adult myogenesis". Nat. Rev. Genet. 4 (7): 497–507. doi:10.1038/nrg1109. PMID 12838342. S2CID 1800309.
  7. ↑ Mourkioti F, Rosenthal N (October 2005). "IGF-1, inflammation and stem cells: interactions during muscle regeneration". Trends Immunol. 26 (10): 535–42. doi:10.1016/j.it.2005.08.002. PMID 16109502.
  8. ↑ Hawke TJ, Garry DJ (August 2001). "Myogenic satellite cells: physiology to molecular biology". J. Appl. Physiol. 91 (2): 534–51. doi:10.1152/jappl.2001.91.2.534. PMID 11457764. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Miosatellit_hujayralar&oldid=4210358" dan olindi