Minhva

Minhva koreys xalq sanʼatining koʻpchiligi sayohatchi yoki nomaʼlum rassomlar tomonidan rasmiy tayyorgarlikdan oʻtmasdan, kundalik foydalanish yoki bezash maqsadida tasviriy sanʼatdagi zamonaviy tendentsiyalarga taqlid qilgan holda yaratilgan. „Minhva“ atamasini Yanagi Muneyoshi kiritgan.

Minhva soʻzma-soʻz „xalq rasmi“ yoki „mashhur rasm“ degan maʼnoni anglatadi. Ushbu turdagi rasm koʻpincha oʻtmishdan meros boʻlib qolgan uslublar, qonunlar va janrlarga sodiq qolgan anonim hunarmandlarning ishi edi. Minhva ham sehrli oʻlchovni oʻz ichiga oldi. Ular foydali fazilatlarga ega boʻlib, egasini va uning oilasini yovuz kuchlardan himoya qiladi deb ishonishgan. Ularda turnalar, toshlar, suv, bulutlar, quyosh, oy, qaragʻaylar, toshbaqalar, hasharotlar va gullar kabi mashhur mavzular mavjud. Minhva mashhur rasm yoki xalq sanʼati degan maʼnoni anglatadi va Chosun davridagi (1392—1910) qogʻoz yoki tuvalga boʻyalgan anʼanaviy koreys xalq sanʼati. Yoon (2020) „Minxva koreys xalqi hayoti bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgan anʼanaviy sanʼat turi bo‘lib, u koreys tuyg‘usini eng yaxshi ifodalaydi“ (14-bet). Anonim rassomlar xabarlarni etkazish, yovuz ruhlarni yoʻq qilish va yaxshi narsalar boʻlishini tilash uchun oʻz sanʼatini xalqqa qabul qilib, tarqatishdan oldin Minhva qirollik saroyi rassomlari tomonidan saroylarda qoʻllanila boshlandi. Minhva sanʼati XVII asrda oʻzining hozirgi shakliga aylandi. Rassomlar oddiy odamlar boʻlib, ular koʻpincha festivallarga ergashib, mahalliy aholi uchun rasm chizib, topshiriqlarini joyida bajaradilar. Rassomlar asosan past va oʻrta sinfning nomaʼlum oddiy odamlari boʻlib, baʼzilari odatda tasviriy sanʼat yoʻnalishlariga ergashgan festivallarga tashrif buyuradigan sayohatchilar edi, ular oʻz his-tuygʻularini ramziylik, optimizm, hazil va satira yordamida ifoda etgan qoʻpol minhva uslubidagi sanʼat asarini ishlab chiqish uchun. Hayotning muhim bosqichlari ham minhva rasmini chizish bilan belgilandi. Oddiy odamlar ham, zodagonlar ham bu rassomlarga buyurtma berishardi. Rasmlar bir necha darajalarda ishlagan. Ularda xalq mifologiyasi va afsonalaridan figuralar, baxt, boylik va salomatlik timsollari, kundalik hayot manzaralari aks ettirilgan. Eng keng tarqalgan figuralar yoʻlbars kabi kuchni ifodalovchi hayvonlar yoki muvaffaqiyatni ifodalovchi sazan kabi farovon holatlar edi. Rasmlar qogʻoz va tuvalda ishlangan.

Minhva oʻz davrining istiqbollari, dinlari, kundalik hayot va istaklari ramzlari va xalq mifologiyalarini rang-barang ifodalaydi. Unda yoʻlbarslar, ajdarlar, hasharotlar va turnalar kabi gʻayritabiiy hayvonlar tasvirlangan va peonies, bulutlar, lotuslar, suv yoki quyosh bilan rangli tabiiy fon tasvirlangan. Noyob simvolizm buddizm, shamanizm, konfutsiylik va daosizmni birlashtirgan.

Mustamlaka davridagi tanazzuldan soʻng, sanʼat shakli Koreya urushi tomonidan eng past darajaga tushgunga qadar qisqa bumni boshdan kechirdi. 1980-yillarda esa Minhva qayta tiklandi, uning qiziqishi va mashhurligi bugungi kungacha saqlanib kelmoqda.

Minhva baxt va omad keltirish uchun old eshik oldiga osilgan edi. Minhva noldan boshlab batafsil jarayon edi. Bu tabiiy ingredientlardan pigmentlar yasash va boʻyash hanji yoki koreys qogʻozidan iborat edi.

Minhva hali ham bor, lekin koʻpincha muzeylarda koʻrish mumkin, eski mahallalardagi koʻcha sanʼati va hunarmandchilik. Bu hanbok, yigʻiladigan ekranlar, futbolkalar, avtomobil stikerlari, idish-tovoqlar, fanatlar va boshqalarda koʻrinadi. Minvaning sodda, ammo yorqin uslubi va noanʼanaviyligi qalin ranglar bilan uygʻunligi uni estetik jihatdan muhim qiladi va koreyslarning kundalik hayotining kuchli ifodasidir. Birlashgan aql, hazil, baxt, norasmiylik, karikaturaga oʻxshash mubolagʻalar va soʻz erkinligi koreys madaniyatini tushunish uchun zamonaviy sanʼat asarlari bilan ham mos keladi.

Baʼzi mashhur minhva sanʼatkorlari: Oh Soon-Kyung, zamonaviy professional, Jung Seung Xui, shuningdek, zamonaviy professional, Seongmin An, Yi Am, ular qirol Sejong, Sin Saimdang, Kim Sik va Byeon Sangbyeokning nevarasi edi.

Janrlari

Minhva sanʼati uslublarining bir nechta toifalari mavjud. Morando marosimlar, nikohlar va qirollik tadbirlari bilan mashhur boʻlgan pionlarning rasmlarini namoyish etdi. Morando eng mashhur va sharaf va boylik vakili edi. Yunxva-do olijanob qahramonlarni aks ettiruvchi lotuslarning rasmlari boʻlib, baliqlar, qushlar va hasharotlarni oʻz ichiga oladi. Lotus va oʻrdaklar oilaviy baxtni, oilaviy sevgini ifodalagan va bezak uchun ishlatilgan.

Chaekgeori mashhur kitob va statsionar rasmlar edi, Munjado esa xitoy belgilarining rasmlari edi. Xvajodo gul va qushlarning, masalan, taraqqiyotni ifodalovchi tovusning rasmlari edi. Xvajodo uslubida koʻrilgan gullar va kapalaklar er-xotinlar oʻrtasidagi sevgi va ichki birlik, uygʻunlik va muvozanat uchun umidni ifodalaydi. Shuningdek, u farovonlikni ragʻbatlantirdi va shamanizmning himoya xususiyatlari bilan bogʻliq. Din Ssanghak pandododa koreys daosizmining ramzi boʻlgan ikkita turna va shaftoli rasmi bilan namoyish etildi.

Xojakdo — yoʻlbarslar, soʻsalar va qaragʻaylarning Hopeedo uslubida yoʻlbars chiziqlari tasvirlangan rasmlari. Yoʻlbars tasviri hukumatga ishora qiladi va unchalik qoʻrqinchli koʻrinishga ega emas edi. Magpies yaxshi xabar yoki doʻstona kompaniya olib kelish uchun chizilgan. Chochungdo — bu gullar va hasharotlarning rasmlari. Yongsudo — bu ilohiy hayvonlarning rasmlari. Yeongmodo rasmlarida tukli hayvonlar tasvirlangan. Eohaedo rasmlarida koʻrinib turganidek, baliq unumdorlikni anglatadi, yovuzlikdan saqlaydi va ogohlantiradi va kelinning xonasida topilishi mumkin edi. Sipjangsaengdo uzoq umr koʻrishning oʻnta ramzi boʻlgan rasm edi. Sogvado sabzavot va mevalarni namoyish etdi, bu oilaviy naslning davom etishini anglatadi. Uzoq umr koʻrishda quyosh, bulutlar, toshlar, qaragʻay daraxtlari, bambuklar, kiyiklar va toshbaqalar, togʻlar, baliqlar, shaftoli yoki oy tasvirlari mavjud edi. Chung (2006) taʼkidlaganidek, „hayvonlarni tasvirlashda, iliq munosabatlarni etkazishga boʻlgan bunday kuchli afzallik, shuningdek, rassomlarning oʻzlari tomonidan mavjud boʻlgan tabiatdagi turli xil jonzotlarga boʻlgan mehr-muhabbat orqali rivojlangan boʻlishi kerak“ (65-bet).

Yonghodo — yoʻlbars va ajdaho kabi qudratli hayvonlarning rasmlari boʻlib, u odamlarni baxtsizlikdan himoya qiladi. Qirollik saroyi rassomlari Choson davrining boshida quyosh va oyning daraxtlar ustidagi rasmlarini (Ilvolbusangdo) butun xalq ustidan qirollik himoyasini bildirish uchun yaratdilar.

Magpie va yoʻlbars

Shuningdek qarang: Kkachi horangi (까치호랑이) — minhvaning koʻzga koʻringan janri boʻlib, unda magp va yoʻlbarslar tasvirlangan. Kkachi xorangi rasmlarida qasddan bemaʼni va ahmoqona koʻrinish berilgan yoʻlbars (shuning uchun uning taxallusi „ahmoq yoʻlbars“ 바보호랑이) hokimiyat va aristokratik yangbanni, hurmatli magpi esa oddiy odamni ifodalaydi. Demak, kkachi xorangi soʻngʻiz va yoʻlbarslarning rasmlari Joseon feodal jamiyatining ierarxik tuzilishining satirasi edi.

Gulli chizma

Munjado (djiedo;문자도; 文字圖), shuningdek, „gul yozuvi“ (꽃글씨; kkotgeulssi) nomi bilan ham tanilgan, 18-19-asrlarda mashhur boʻlgan minhva janri boʻlib, unda Konfutsiy falsafasi bilan bogʻliq yirik xitoycha belgilar tasvirlangan. Ularning maʼnosini ifodalash, ular bilan bogʻliq hikoyalar va mavzular qahramonlarning oʻziga boʻyalgan.

Chaekgeori

Chaekgeori — natyurmort rasmining janri boʻlib, unda kitoblar ustunlik qiladi. Dastlab yuqori sinf tomonidan qabul qilingan saroy sanʼati boʻlgan chaekgeori 19-asrda oddiy sinfning minhva folklor sanʼatida tarqaldi, natijada koʻproq ekspressionistik va mavhum tasvirlar paydo boʻldi va kitob javonlarining asosiy motiv sifatidagi ahamiyati pasaydi.