Milliy najot kengashi (Portugaliya)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Portugaliya Milliy Najot Kengashi
Qisqartma SNS, JSN sifatida qisqartiriladi
Ishga tushgan sanasi 1974-yil 25-aprel
Tugatilgan 1975-yil 14 mart
Joylashuvi Portugaliya
Prezidenti General Antonio Sebastyan Ribeiro de Spinola (1974), General Fransisko da Kosta Gomes (1974-1975)

Milliy Najot Kengashi (Portugaliya) (port. Xunta de Salvaçao Nacional (JSN) — Portugaliyaning oliy davlat hokimiyati 1974-yil 25-aprelda Chinnigullar inqilobi davrida vaqtinchalik tuzilgan. Bu hokimyat quydagi vazifalarni bajargan (1974-yil 15-maygacha davlat rahbari vazifasini bajaruvchi, 1974-yil 16-maygacha hukumat boshligʻi) va 1975-yil 14 martda tarqatib yuborilgan.

Milliy Najot Kengashining vakolatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Milliy najot kengashi A.1 bandiga muvofiq tuzilgan. Muvaqqat fuqarolik hukumati tuzilgunga qadar Portugaliyada oliy siyosiy hokimiyatni amalga oshirish uchun Qurolli Kuchlar Harakati dasturlari boʻlgan. U agʻdarilgan tuzum tuzilmalarini demontaj qilish, tartibni saqlash va koʻzda tutilgan siyosiy va fuqarolik erkinliklarini roʻyobga chiqarish uchun ICE dasturining A. qismida (tezkor chora-tadbirlar) nazarda tutilgan chora-tadbirlarni amalga oshirishi kerak edi[1].

21 kun ichida (uch haftadan koʻp boʻlmagan) SNA oʻz aʼzolari orasidan Respublika Prezidentini tayinlashi kerak edi (ICE dasturining B.1-bandi), u oʻz navbatida vaqtinchalik hukumatni tayinlashi shart edi. Milliy Najot Kengashi qurolli kuchlar bilan ICE dasturining maqsadlarini himoya qilish uchun butun „favqulodda davr“ davomida ishlashi kerak edi (B.3-band). MHK „favqulodda davr“ tugagandan soʻng, Qonunchilik Assambleyasi va yangi prezident saylangandan soʻng tarqatib yuborilishi kerak edi (B.1. band)[2].

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

ICE dasturiga muvofiq, Milliy Najot Kengashini tuzish toʻgʻrisidagi qaror 1974-yil 25-aprelda 1-sonli Konstitutsiyaviy qonun (Lei Konstitutsiyaviy n.º 1/74, de 25 de Abril) bilan rasmiylashtirilib, Kengashga topshirildi. Milliy Najot Kengashining tashkil etilishi haqida Portugaliya televideniyesida general Antonio de Spinola tomonidan 1974-yil 26-aprelda soat 01:24 da eʼlon qilindi.

SNAning birinchi tarkibi[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • 1. General Antonio Sebastyan Ribeiro de Spinola , SNA (Quruqlik kuchlari) raisi
  • 2. General Fransisko da Kosta Gomes, rais oʻrinbosari (quruqlik kuchlari)
  • 3. Brigadir Xayme Silverio Markes (Quruqlikdagi kuchlar)
  • 4. 1-darajali kapitan Xose Batista Pinheiro de Azevedo (Dengiz floti)
  • 5. 2-darajali kapitan (Frigat kapitani) Antonio Alva Rosa Koutino (Dengiz floti)
  • 6. General Manuel Diogo Neto (Mozambikdagi havo kuchlari qoʻmondoni — sirtdan tayinlangan, Harbiy havo kuchlari)
  • 7. Isteʼfodagi polkovnik Karlos Galvan de Melo (Havo kuchlari).

SNA faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

ICE dasturiga muvofiq, Milliy Najot Kengashi Lissabondagi „Belem“ prezident saroyini oʻz qarorgohi sifatida tanlab, dastlabki kunlardayoq mamlakat hayotini demokratlashtirish boʻyicha tadbirlarni amalga oshirdi. Barcha siyosiy mahbuslar ozod qilindi, siyosiy partiyalar erkin faoliyat yurita boshladilar, ularning rahbarlari gʻalaba bilan surgundan Lissabonga qaytdilar. Kasaba uyushmalari harakat erkinligi va rasmiy tan olindi. 1974-yil 14-mayda SNA asosiy konstitutsiyaviy qoidalar toʻgʻrisidagi qonunni eʼlon qildi va ertasi kuni, 15-mayda general Antonio de Spinola Respublika Prezidenti etib tayinlandi. 16-mayda Muvaqqat hukumat tuzildi, unga Adeline da Palma Karlos rahbarlik qildi. 1974-yil 31-mayda Portugaliya Davlat Kengashi tuzildi, uning tarkibiga SNAning barcha aʼzolari kirdi[3].

Milliy Najot Kengashi rolining qulashi[tahrir | manbasini tahrirlash]

MXX davlat boshligʻi va hukumat boshligʻining vakolatlarini oʻtkazgandan soʻng, shuningdek, Davlat Kengashi tarkibiga kirgach, uning vazifalari noaniq boʻlib qoldi. Kengashning yuqori maqomi uni boshqargan prezident di Spinola tomonidan qoʻllab-quvvatlandi, harbiylarning uchta tarmogʻi vakilligi va p.p. AT 3. va B.1. ICE konstitutsiyaviy hokimiyatlar saylangunga qadar SNAni oʻzgarishlarning kafolati sifatida saqlab qolish uchun dasturlar tuzildi. Mamlakatda SNA, Prezident, hukumat va Davlat kengashidan tashqari, ICE muvofiqlashtiruvchi komissiyasi kabi kuch markazi kuchayib bormoqda edi. 1974-yil sentabr inqirozi paytida MXX qarorlari hukumat uchun majburiy emasligi va agar ular bilan rozi boʻlmasa, qurolli kuchlar tomonidan bajarilmasligi aniq boʻldi. Milliy Najot Kengashi va Prezident di Spinolaning vaziyatni nazoratga olishga urinishi muvaffaqiyatsizlikka uchradi, Spinola isteʼfoga chiqdi. SNS qayta tashkil etildi.

Milliy Najot Kengashining ikkinchi tarkibi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1974 -yil 30-sentabrda Qurolli Kuchlar Harakati generallar Antonio de Spinola, Xayme Silverio Markes, Karlos Galvan de Melo va Manuel Diogo Neto endi SNA aʼzosi emasligi haqida bayonot berdi. Kengashning yangi tarkibi quyidagilardan iborat edi:

  • 1. General Fransisko da Kosta Gomes, respublika prezidenti, rais (quruqlik kuchlari)
  • 2. Podpolkovnik Karlos Fabian , Portugaliya Gvineyasining sobiq gubernatori, quruqlikdagi kuchlar)
  • 3. Podpolkovnik Nuno Fisher Lopes Pires (port. Nuno Fisher Lopes Pires, quruqlikdagi kuchlar)
  • 4. Vitse-admiral Xose Batista Pinheiro de Azevedo (Dengiz floti)
  • 5. Mayor Silvano Ribeyro (port. Silvano Ribeyro, dengiz kuchlari , Angola gubernatori etib tayinlangan admiral Antonio Alva Rosa Koutino yoʻqligida)
  • 6. Podpolkovnik Narsiso Mendes Dias (port. Narsiso Mendes Dias , Harbiy havo kuchlari)
  • 7. Podpolkovnik Aníbal Pinho Freire (port. Aníbal Pinho Freire , Harbiy havo kuchlari)

Milliy Najot Kengashining tarqatilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Milliy najot kengashiga yana Respublika Prezidenti boshchilik qildi, lekin avvalgi ahamiyatini yoʻqotdi. Qurolli kuchlar vakillarining maqomi pasayib ketdi, SNAning yangi aʼzolarining siyosiy ahamiyati yoʻq edi va armiyadagi haqiqiy taʼsir allaqachon ICE muvofiqlashtiruvchi komissiyasiga oʻtdi. SNAning vazifalari koʻproq maslahatchi boʻldi. 1975-yil 11-mart voqealaridan keyin mamlakat rahbariyati davlat boshqaruvi tuzilmasini qayta tashkil etish toʻgʻrisida qaror qabul qildi. 1975-yil 14 martda Qurolli Kuchlar Harakati Assambleyasi Prezident Kosta Gomes tomonidan imzolangan 5/75-sonli qonunni (Institucioionalização do MFA, Lei 5/75, de Março) qabul qildi. Qonunning 1-moddasida Milliy Najot Kengashi bekor qilindi, 2-moddasida Portugaliya Inqilobiy Kengashi tashkil etildi. Bu SNAning sobiq aʼzolarini oʻz ichiga olgan[4].

Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Suxanov V. I. Portugaliyada „chinnigullar inqilobi“: Tarix sahifalari / M. „Fikr“, 1983 — S. S. 226.-229.
  • Ermakov V., Polyakovskiy V. Portugal inqilobining chorrahasi / M., 1978 — B.34.
  • Suxanov V. I. Portugaliyada „chinnigullar inqilobi“: Tarix sahifalari / M. „Fikr“, 1983-yil — B.7.
  • Suxanov V. I. Portugaliyada „chinnigullar inqilobi“: Tarix sahifalari / M. „Fikr“, 1983-yil — 79-bet.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Suxanov V. I. „Revolyutsiya gvozdik“ v Portugalii: Stranitsi istorii /M. „Misl“, 1983 — S. S.226.-229.
  2. ↑ Yermakov V., Polyakovskiy V. Perekrestki portugalskoy revolyutsii /M., 1978 — S.34.
  3. ↑ Suxanov V. I. „Revolyutsiya gvozdik“ v Portugalii: Stranitsi istorii /M. „Misl“, 1983 — S.7.
  4. ↑ Suxanov V. I. „Revolyutsiya gvozdik“ v Portugalii: Stranitsi istorii /M. „Misl“, 1983 — S.79. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Milliy_najot_kengashi_(Portugaliya)&oldid=3332424" dan olindi