Michael Nyman
Michael Laurence Nyman, CBE (1944-yil 23-martda tugʻilgan) — ingliz minimalist musiqa bastakori, pianinochi, librettist, musiqashunos va kinorejissyor, koʻplab film partituralari bilan tanilgan (koʻplari uning rejissyor Peter Greenaway) bilan uzoq davom etgan hamkorligi paytida yozilgan. Uning multiplikasi bilan tanilgan. Jane Campionning ''The Piano" asari uchun platinali saundtrek albomi. U bir qancha operalar yozgan, jumladan,"Xotini shapka deb adashgan odam" ; Xatlar, topishmoqlar va yozuvlar ; ''Shovqinlar, tovushlar va shirin havo'' ; ''Gʻoyaga qaragan'' ; ''Erkak va bola: Dada''; ''Sevgi hisobi'' va ''Sparkie: Cage and Beyond''. U oltita kontsert, beshta torli kvartet va boshqa koʻplab kamera asarlarini yozgan. Ularning aksariyati Maykl Nyman guruhi uchun yozilgan. U pianino bilan ham shugʻullanadi. Nyman boshqa musiqa turlaridan koʻra opera yozishni afzal koʻradi.[1]
Faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Nymanning aytishicha, u oʻzining estetikasini Mozartning Don Giovanni asaridagi „Madamina, il catalogo è questo“ ariyasini Jerri Lee Lewis uslubida oʻz pianinosida ijro etish orqali kashf etgan. Bu „keyinchalik qilgan barcha ishlarimning dinamikligi, artikulyatsiyasi va teksturasini taʼkidlagan“.[2] Keyinchalik bu uning 1977-yilda „In Re Don Giovanni“ asari uchun asos boʻldi.
1969-yilda Nyman Harrison Birtwistlening „Grinvud tomonida“ operasining librettosini taqdim etdi. „Sevgi sevgisi“ qisqa metrajli filmiga rejissyorlik qildi ("Bitlz " guruhining „Sizga kerak boʻlgan hamma narsa bu sevgi“[3] ga asoslangan va uzunligi bilan bir xil) musiqa tanqidi bilan shugʻullanishdan oldin, u „minimalizm“ atamasini musiqaga birinchi boʻlib, qoʻllaganligi eʼtirof etilgan (1968-yilda The Spectator jurnalida ingliz bastakori Kornelius Kardyu haqidagi maqolada). U George Frideric Handelning „ Konserti grossi“, Op uchun kirish soʻzlarini yozgan. 1976- yilda Jorj Brextdan intervyu oldi. Uning 1976-yilgi Decay Music albomi Brian Eno tomonidan ishlab chiqarilgan.
Uning filmdagi eng dastlabki yozuvlaridan biri Britaniyaning „Keep It Up Downstairs“(1976-yil) seks komediyasi boʻlib, u oʻshandan beri koʻplab filmlarga mualliflik qilgan, ularning aksariyati Yevropa badiiy filmlari, shu jumladan Peter Greeneway rejissyori boʻlgan bir qancha filmlar. Nyman Greenaway filmlaridagi yozuvlarida tez-tez musiqiy manbalarga murojaat qilgan: Genri Pursel "Shartuvchining shartnomasi" (1982-yil) va "Oshpaz, oʻgʻri, uning rafiqasi va uning sevgilisi" (1989-yil) (shu jumladan " Memorial " va „Miserere parafrazi“), Geynrix Ignaz Frans Biber "Zed & Two Noughts" (1985-yil), Volfrang Amadeus Mozart „ Raqamlar boʻyicha choʻkish“ (1988-yil) va Jon Dowland „ Prospero kitoblari“ (1991-yil), asosan rejissyorning iltimosiga binoan. U Mozartning „Xatlar, topishmoqlar va yozuvlar“ uchun moʻljallangan turli matnlariga sozlamalar yozgan. "Mozart emas " uning bir qismi. U,shuningdek, 1996-yilgi Enemy Zero videooʻyinining saundtreki uchun yozgan materialini qayta ishlagan „Kinokamerali odam“ ovozsiz filmi uchun saundtrek ishlab chiqardi. 1993-yilda Jeyn Kempionning mukofotga sazovor boʻlgan "Piano'' filmiga musiqa yozganidan keyin Nymanning mashhurligi yanada oshdi. Albom klassik musiqaning eng koʻp sotilgan kitobiga aylandi. U Britaniya Akademiyasi mukofoti va Oltin globusga nomzod boʻlgan.
Uning Hollywoodga kirib borishi Gattaka (1997-yil), Ravenous (1999-yil) (musiqachi Deymon Albarn bilan) va "Ishning oxiri" (1999-yil) boʻlgan. Gattaca eng yaxshi musiqa yaratgani uchun Saturn mukofotiga nomzod boʻldi.
Nymanning boshqa asarlari qatorida soprano, alto, tenor va instrumental ansambl uchun „Shovqinlar, tovushlar va shirin havo“ operasi (1987-yil) bor. (Nymanning „Milan Princesse de Milan“ baleti uchun yozgan partiturasi asosida); Ariel Songs (1990-yil) soprano va guruh uchun; MGV (Musique à Grande Vitesse) (1993-yil) guruh va orkestr uchun; John Harel va Julian Lloyd Webber tomonidan yozilgan saksafon, pianino (The Piano yozuvi asosida), skripka, klavesin, trombon, saksafon va violonchel uchun konsertlar;Oliver Saksning amaliy ishiga asoslangan "Xotinini shapka deb bilgan odam" operasi (1986-yil); va beshta torli kvartet. 2000-yilda u Viktoriya Xardining librettosida klonlash mavzusidagi yangi operani yaratadi, bu ularning bir pardali „Vital Statistics“ operasining kengayishi. Qoʻrgʻoshin, beva sanʼat bankir, kontralto uchun yozilgan va rol birinchi bor Hilari Summers tomonidan yaratilgan. Uning eng yangi operalari — "Odam va bola: Dada" (2003-yil) va "Sevgi hisoblari" (2005-yil), ikkalasi ham Maykl Xastingsning libretida, shuningdek, Pat Xatchins tomonidan yozilgan va tasvirlangan kitoblarga asoslangan.[4] Bolalar teleseriali uchun musiqa bastalagan.
Nymanning koʻplab asarlari oʻzining Maykl Nyman guruhi uchun yozilgan,1976-yilda Karlo Goldoni „Campiello“ asarini ishlab chiqarish uchun tashkil etilgan guruh. Dastlab saksafon kabi zamonaviy asboblar bilan bir qatorda rebeklar va shavmlar kabi eski cholgʻu asboblaridan tashkil topgan boʻlib, iloji boricha baland ovozda tovushni kuchaytirmasdan ishlab chiqargan boʻlsa, keyinchalik u torli kvartet, uchta saksafon, truba, valtornadan iborat. Toʻliq kuchaytirilgan qatorga oʻtdi. Bas trombon, bas gitara va pianino. Ushbu qator turli xil oʻzgartirilgan va baʼzi asarlar uchun kengaytirilgan.
Nyman shuningdek,1974-yilda eksperimental musiqa boʻyicha John Cagening klassik bastakorlarga taʼsirini oʻrganuvchi "Experimental Music:Cage and Beyond " nomli taʼsirli kitobini nashr etdi.
1970-yillarda Nyman Portsmuht Sinfonia aʼzosi boʻlgan. Oʻzini-oʻzi taʼriflagan dunyodagi eng yomon orkestri — ularning yozuvlarida va kontsertlarida oʻynagan. U Martin Lewis tomonidan ishlab chiqarilgan. 20 ta klassik, rok klassik albomida orkestrning "Bridge Over Troubled Water „ yozuvida taniqli pianinochi edi. Unda Sinfoniya 1950-1970- yillardagi pop va rok repertuarini oʻziga xos talqin qilgan. Nyman shunga oʻxshash guruhni yaratdi.Fosterning ijtimoiy orkestri, u Stiven Foster ishiga ixtisoslashgan. Ularning asarlaridan biri ''Ravenous“ filmida va filmda ishlatilmagan qoʻshimcha asar saundtrek albomida paydo boʻldi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Michael Nyman – Interview by John Leeman- December 2005 MusicWeb-International“. Musicweb-international.com (2005-yil 7-noyabr). Qaraldi: 2014-yil 10-avgust.
- ↑ Andrew Ford. „Jerry Lee Lewis Plays Mozart.“ Composer to Composer London: Quartet Books, 1993. pp 192-195, p 194
- ↑ Pwyll ap Siôn The Music of Michael Nyman. Burlington, Vermont: Ashgate Publishing, 2007. p. 83
- ↑ „Music – Soundtracks – Titch“. Michael Nyman. 2014-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 10-avgust.