Mey cholg‘u asbobi

Mey (tur.Mey — anʼanaviy turk cholgʻu asbobi). Tashqi koʻrinishi bilan kichik surnayga^[1] oʻxshaydi. Uning kelib chiqishi arman dudukiga^[2] borib taqaladi.

Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mey — turk xalq musiqasida qoʻllaniladigan silindrsimon qoʻsh qamishli aerofon. Silindrsimon shaklda va yogʻochdan yasalgan, old tomonida 7 ta barmoq uchun va orqa tomonda bir barmoq uchun teshiklar mavjud. Cholgʻuga xos tovush chiqarish uchun qoʻsh qamishdan (turkcha „qamış“) foydalaniladi. Kiskach (turk tilida „Kıskaç“) deb ataladigan sozlovchi jilovi meyni sozlash va ohang oʻzgarishiga yoʻl qoʻymaslik uchun ishlatiladi. Ogʻizlik deb ataladigan kiskachga oʻxshash yogʻoch qism, mey uni saqlash va himoya qilish uchun ishlatilmaganda, til ogʻzining bir qismini qoplaydi. Tilchaning oʻlchami va sifati asbobning oʻlchamiga va sifatiga bogʻliq, lekin odatda tananing uchdan bir qismini tashkil qiladi.

Kavkazda meyga oʻxshash koʻplab musiqa asboblari mavjud. Ular Ozarbayjonda " Balaban ", Dogʻistonda „Yasti Balaban“, Gruziyada „Duduki“, Armanistonda „Duduk“ deb nomlanadi.

Osiyoda: Eron va Oʻzbekistonda, " Xitiriki " Yaponiyada , Piri Koreyada ; Xitoyda " Guan ", Qozogʻistonda " Qamis sirnay ".

Farmer (1936: 316) va Piken (1975: 480) kabi musiqashunoslar meyt, monaulos va avlos kabi qadimiy cholgʻu asboblari mey bilan oʻxshashligini taʼkidlaganlar. Ellinistik Misrda meyga oʻxshash meyt yoki monaulos deb nomlangan asbob boʻlsa, Anatoliyda aulos deb nomlangan boshqa asbob boʻlib, uning tasviri vazada topilgan.

Dastlabki tadqiqotlarda, bastakor va musiqashunos Axied Adnan Saygun (1937:50), musiqashunoslar Yulgen (1944:36) va Gazimihal (1975:74) kitoblaridagi maʼlumotlar va chizmalarga koʻra, oʻzgartirish jarayonidan oldin ham bor edi. Barmoqlar uchun 9 teshik, oldinda 8 va orqada, ammo keyingi tadqiqotlar bu maʼlumotni tasdiqlamadi. Ammo qoʻshni davlatlarda chalinadigan shunga oʻxshash cholgʻu asboblarida 9 barmoq teshigi borligi qiziq holat. Adabiyotlarda keltirilgan maʼlumotlariga koʻra, mey oʻlchami taxminan 30 santimetrni tashkil qiladi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Турецкие музыкальные инструменты
↑ „Duduk,MAde in , Armenia, Yerevan, Armenian, Duduk, Armenian Music Ins. Duduk, Zurna, Shvi, haw to play duduk information“. www.dudukonline.com. 2020-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 26-may.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turkish woodwind folk instrument Mey ^(ingl.)

[1] Турецкие музыкальные инструменты

[2] „Duduk,MAde in , Armenia, Yerevan, Armenian, Duduk, Armenian Music Ins. Duduk, Zurna, Shvi, haw to play duduk information“. www.dudukonline.com. 2020-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 26-may.

[1]

[2]