Messier 14
M 14 sharsimon toʻplami (shuningdek, M 14 yoki NGC 6402 nomi bilan ham tanilgan) Ophiuchus yulduz turkumidagi sharsimon toʻplami[1].
Kash etish tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1764-yilda Charlz Messier tomonidan kashf etilgan.
Qiziqarli xususiyatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
30300 masofada joylashgan yorugʻlik yili boʻlgan M 14 bir necha yuz ming yulduzni oʻz ichiga oladi. M 14 ning umumiy yorqinligi quyoshdan 400 ming marta kattaroqdir, bu esa −9,12 m mutlaq kattalikka toʻgʻri keladi. M 14 100 yorugʻlik yilini oʻz ichiga oladi.
Toʻplamda 70 ga yaqin oʻzgaruvchan yulduzlar maʼlum boʻlib, ularning koʻpchiligi sharsimon toʻplamga xos boʻlgan Virgo W sinfiga tegishli. Toʻplam yangi 1938-yilda paydo boʻlgan, garchi u 1964-yilgacha oʻsha davrning fotoplastinkalari oʻrganilganda koʻrilmagan edi. Yangi toʻplamning eng yorqin „normal“ yulduzidan besh baravar yorqinroq boʻlgan +9,2 magnitudada choʻqqisiga chiqdi.
Kuzatishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ushbu sharsimon toʻplam yozgi Ophiuchus yulduz turkumining bir qismida joylashgan boʻlib, u diqqatga sazovor joylarga ega emas va ob’ektni yaxshi durbina yoki teleskop topuvchi bilan ham topish oson ish emas. M 14 n va s ni bogʻlaydigan Ophiuchi oʻrtasidan janubda joylashgan. Durbina yordamida toʻplam deyarli koʻrinmaydi. Toʻplam periferiya boʻylab yulduzlarga faqat 200 mm yoki undan ortiq diafragma bilan teleskopda oʻrnatiladi.
M 14 dan taxminan 3° janubi-gʻarbda (4,5 m yulduz yaqinida) NGC 6366 sharsimon toʻplam juda zaif joylashgan.
Messiye katalogidagi osmon qo‘shnilari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- M 10 va M 12 — (gʻarbda — Ophiuchus markaziga yaqinroq) bir juft juda yorqin va turli xil toʻplamlar;
- M 9 — (Ophiuchusning janubiy chekkasida) kamroq joyga jamlangan va unchalik boy emas;
- M 11 — (sharqda, Qalqonda) yozgi osmonning eng chiroyli ochiq toʻplamidan biri.
"Messiye Marafoni" dagi kuzatishlar ketma-ketligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
… M 4 → M 29 → M 14 → M 9 → M 71 …
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Harris W. E. A catalog of parameters for globular clusters in the Milky Way (англ.) // Astron. J. / J. G. III, E. Vishniac — IOP Publishing, American Astronomical Society, University of Chicago Press, AIP, 1996. — Vol. 112, Iss. 4. — P. 1487. — ISSN 0004-6256; 1538-3881 — doi:10.1086/118116
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- SEDS Messier pages on M 14(ingl.)